Fluencja słowna w wybranej kategorii nazw własnych w otępieniu lekkim w przebiegu choroby Parkinsona

• Authors: Renata Gliwa-Patyńska

Title variants

EN

Verbal Fluency in a Selected Category of Proper Nouns in Mild Dementia in Parkinson’s disease

Abstracts

EN

The article described verbal fluency in people diagnosed with mild dementia in the Parkinson’s disease. The possibility of generating city names was investigated. The method of clinical experiment was used to achieve the research goal. The results of the obtained research were subjected to qualitative and quantitative analysis. The quantitative assessment included the result of the so-called word production. Assessment of time parameters. The qualitative assessment was aimed at: analyzing the mistakes; characteristics of phenomena that suggest dysfunctions of semantic dictionary; description of the cluster generation strategy. The results were combined with the probable causes of the impaired verbal fluency. The specificity of this process was indicated. This article is an introduction to a broader comparative study of semantic fluency in terms of common names and proper names in Parkinson’s disease.

PL

W artykule podjęto próbę oceny fluencji słownej u osób ze zdiagnozowanym otępieniem w stopniu lekkim w przebiegu choroby Parkinsona, w zakresie wybranej kategorii toponimów – nazw miast. Do osiągnięcia celu badawczego wykorzystano metodę eksperymentu klinicznego. Wyniki uzyskanych badań poddano analizie jakościowej oraz ilościowej. Ocena ilościowa obejmowała wynik tzw. produkcji słownej oraz wskazanie wybranych parametrów czasowych. Ocena jakościowa miała na celu: analizę popełnianych błędów; charakterystykę zjawisk, które sugerują obecność dysfunkcji słownika semantycznego; opis strategii generowania klastrów. Wyniki połączono z prawdopodobnymi przyczynami ubożenia fluencji słownej, wskazano specyfikę tego procesu. Niniejszy artykuł jest wstępem do szerszych badań porównawczych, dotyczących fluencji semantycznej w zakresie nazw pospolitych i nazw własnych w przebiegu choroby Parkinsona.

Keywords

PL

fluencja słowna; test fluencji słownej; nomina propria; kategoria semantyczna; choroba Parkinsona

EN

verbal fluency; verbal fluency test; nomina propria; semantic category; Parkinson’s disease

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2021
• Volume: 50
• Issue: 2
• Pages: 53-68

Dates

published

2021

Contributors

author

Renata Gliwa-Patyńska

• Uniwersytet Łódzki Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii

• https://orcid.org/0000000322319197

References

• Berko-Gleason J., Bernstein-Ratner N., 2005, Psycholingwistyka, Gdańsk.
• Biechowska D., Kaczmarek I., Witkowska M., Steinborn B., 2012, Przydatność prób fluencji słownej w diagnozie różnicowej zaburzeń neurologicznych u dzieci i młodzieży, „Neurologia Dziecięca”, t. 21, nr 42, s. 45–51.
• Daniluk B., 2000, Deficyty poznawcze u osoby z postępującym schorzeniem mózgu o etiologii naczyniowej. Neuropsychologiczne studium przypadku, [w:] Diagnoza neuropsychologiczna. Metodologia i metodyka, red. A. Borkowska, E. Szepietowska, Lublin, s. 383–405.
• Daniluk B., Szepietowska E.M., 2009a, Płynność semantyczna i literowa osób w różnych fazach dorosłości - część I, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” Sectio J: Paedagogia-Psychologia, 22, s. 97–110.
• Daniluk B., Szepietowska E.M., 2009b, Płynność semantyczna i literowa osób w różnych fazach dorosłości – czynniki modyfikujące wykonanie zadań fluencji słownej - część II, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” Sectio J: Paedagogia-Psychologia, 22, s. 111–128.
• Dubois B., Pillon B., 1997, Cognitive deficits in Park inson’s disease, „Journal of Neurology”, 244, s. 2–8.
• Friedman A., 2006, Epidemiologia, rozpoznawanie i leczenie choroby Parkinsona, [w:] Zaburzenia poznawcze i psychiczne w chorobie Parkinsona i innych zespołach parkinsonowskich, red. T. Sobów, J. Sławek, Wrocław, s. 11–23.
• Gatkowska I., 2012, Diagnoza dyzartrii u dorosłych w neurologii klinicznej, Kraków.
• Glass J.M., 2014, Choroby reumatyczne: zespół Sjӧgrena, fibromialgia, zespół przewlekłego zmęczenia, [w:] Neuropsychologia medyczna, red. C.l. Armstrong, l. Morrow, red. wyd. pol. M. Harciarek, Warszawa, s. 199–224.
• Gliwa R., 2018, Fluencja słowna w otępieniu naczyniopochodnym – ujęcie kliniczne, [w:] Teoria i praktyka logopedyczna. Wybrane zagadnienia, red. E. Gacka, M. Kaźmierczak, Łódź, s. 85–104.
• Gliwa R., 2019a, Fluencja słowna w zakresie wybranych kategorii nazw własnych i pospolitych w przebiegu otępienia w chorobie Alzheimera, „Polonica”, 39, s. 45–70.
• Gliwa R., 2019b, Verbal fluency in categories of common and proper names in the phase of mild cognitive impairment in the course of Parkinson’s disease, „Interdisciplinary Contexts of Special Pedagogy”, 27, s. 249–272.
• Gliwa R., 2020, Fluencja słowna czasownikowa w fazie otępienia w stopniu lekkim w przebiegu choroby Alzheimera, [w:] Contributions to the 23rd Annual Scientific Conference of the Association of Slavists (Polyslav), red. K. Bednarska, D. Kruk, B. Popov, O. Saprikina, T. Speed, K. Szafraniec, S. Terekhova, R. Tsonev, A. Wysocka, Wiesbaden: Die Welt der Slaven, s. 109–118 (w druku).
• Goodglass H., Kaplan E., 1972, Boston Diagnostic Aphasia Examination, Philadelphia
• Henry J., Crawford J., Phillips l., 2004, Verbal fluency performance in dementia of Alzheimer’s type: a meta-analysis, „Neuropsychologia”, 42, s. 1212–1227.
• Jauer-Niworowska O., Kwasiborska J., 2009, Dyzartria. Wskazówki do diagnozy różnicowej poszczególnych typów dyzartrii, Gliwice.
• Jodzio K., 2006, Neuropoznawcze korelaty spadku fluencji słownej po udarze prawej półkuli mózgu, „Studia Psychologiczne”, 44(2), s. 5–18.
• Kielar-Turska M., Byczewska-Konieczny K., 2014, Specyficzne właściwości posługiwania się językiem przez osoby w wieku senioralnym, [w:] Biomedyczne podstawy logopedii, red. S. Milewski, J. Kuczkowski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk, s. 429–443.
• Kozubski W., Liberski P.P., 2014, Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa.
• Krysiak A.P., 2011, Zaburzenia języka i mowy i komunikacji w chorobie Parkinsona, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, 6(1), s. 36–42.
• Laskowska I., Rolinska P., Gorzelańczyk E.J., 2007, Ocena fluencji literalnej i kategorialnej u osób z chorobą Parkinsona po przebytym zabiegu ablacyjnym gałki bladej, „Polskie Forum Psychologiczne”, 12(1), s. 63–79.
• Łuczywek E., Fersten E., 1992, Poziom fluencji słownej przy różnych uszkodzeniach mózgu, „Studia Psychologiczne”, 30, 1–2, s. 89–98.
• Marczinski C.A., Kertesz A., 2006, Category and letter fluency in semantic dementia, primary progressive aphasia, and Alzheimer’s disease, „Brain and Language”, 97, s. 258–265.
• MMse, 2010, M.F. Folstein, S.E. Folstein, G. Fanjiang, pol. norm. J. Stańczak.
• Morris T., 2014, Urazy mózgu, [w:] Neuropsychologia medyczna, red. C.l. Amstrong, l. Morrow, red. wyd. pol. M. Harciarek, Warszawa, s. 27–53.
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., 2007, Psychologia poznawcza, Warszawa.
• Pąchalska M., 2014a, Rehabilitacja neuropsychologiczna, Lublin.
• Pąchalska M., 2014b, Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, Warszawa.
• Piskunowicz M., Bieliński M., Zgliński A., Borkowska A., 2013, Testy fluencji słownej - zastosowanie w diagnostyce neuropsychologicznej, „Psychiatria Polska”, XlVi (3), s. 475–485.
• Ponichtera-Kasprzykowska M., Sobów T., 2014, Adaptacja i wykorzystanie testu fluencji słownej na świecie, „Psychiatria i Psychologia kliniczna”, 14(3), s. 178–187.
• Prusiński A., 2011, Neurologia praktyczna, Warszawa.
• Rende B., Ramsberger G., Miyake A., 2002, Commonalities and differences in the working memory components underlying letter and category fluency task: A dual task investigation, „Neuropsychology”, 16, s. 309–321
• Robert P.h., Lafont V., Medecin I., Berthet l., Thauby S., Baudu C., Darcourt G., 1998ncy task: , Clustering and switching strategies in verbal flue Comparison between schizophrenics and healthy adults, „Journal of International Neuropsychological Society”, 4, s. 539–546.
• Rutkiewicz-Hanczewska M., 2016, Neurobiologia nazywania. O anomii proprialnej i apelatywnej, Poznań.
• Rutkiewicz-Hanczewska M., 2018, Wiek a nazywanie. Procesy wyszukiwania słów w starszym wieku, [w:] Gerontologopedia, red. W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk, s. 241–269.
• Sitek J.E., Kluj-Kozłowska K., Barczak A., 2018, Zaburzenia funkcji językowych w atypowych zespołach parkinsonowskich, [w:] Gerontologopedia, red. W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk, s. 556–572.
• Sławek J., Gabrylewicz T., 2012, Otępienie w chorobie Parkinsona, [w:] Diagnostyka i leczenie otępień. Rekomendacje zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Alzheimerowskiego, Otwock, s. 50–57.
• Sobów T., 2006, Zaburzenia poznawcze w chorobie Parkinsona, [w:] Zaburzenia poznawcze i psychiczne w chorobie Parkinsona, red. T. Sobów, J. Sławek, Wrocław, s. 75–85.
• Stolarska U., Kroczka S., Gergont A., Steczkowska M., Kaciński M., 2008, Test fluencji słownej - aspekty rozwojowe w normie i patologii, „Przegląd Lekarski”, 65, s. 764–768.
• Szepietowska E.M., Gawda B., 2011, Ścieżkami fluencji werbalnej, Lublin
• Szepietowska E.M., Hasiec T., Jańczyk-Mikoś A., 2012, Fluencja słowna i niewerbalna w różnych stadiach i formach choroby Parkinsona, „Psychogeriatria Polska”, 9(4), s. 137–148.
• Szepietowska E.M., Lipian J., 2012, Fluencja słowna neutralna i afektywna u chorych z uszkodzeniem prawej, lewej lub obu półkul mózgu, „Psychiatria Polska”, XlVi(4), s. 539–551.
• Thurstone l.l., 1938, Mental abilities, Chicago.
• Wieczorek D., Sitek E.J., Wójcik J., Sławek J., 2013, Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych i otępienie w chorobie Parkinsona - obraz kliniczny i aktualne kryteria diagnostyczne, „Polski Przegląd Neurologiczny”, 9(3), s. 96–104.
• Wood A., Saling M., Abbott D.F., Jackson G.D., 2001, A neurocognitive account of frontal lobe involvement in orthographic lexical retrieval: an fMRI study, „Neuroimage”, 14(1), s. 162–169.
• Wysokiński A., Zboralski K., Orzechowska A., Gałecki P., Florkowski A., Talarowska M., 2010, Normalization of the Verbal Fluency Test on the basis of results for healthy subjects, patients with schizophrenia, patients with organic lesion of the chronic nervous system and patients with type 1 and 2 diabetes, „Archives of Medical Science”, 6(3), s. 438–446.
• Zawadzka E., 2013, Świat w obrazach u osób po udarze mózgu, Warszawa.
• Źulewska J., 2015, Ocena przydatności testu do oceny fluencji słownej w diagnostyce zaburzeń funkcji językowych u pacjentów z uszkodzeniami prawej półkuli mózgowej, [w:] Metody i narzędzia diagnostyczne w logopedii, red. M. Kurowska, E. Wolańska, Warszawa, s. 109–124.

Identifiers

DOI

10.24335/s8cc-mh38

Biblioteka Nauki

1954930