>>Puszcza Białowieska rośnie na osadach ludzkich<< – las i pamięć

• Authors: Katarzyna Sawicka-Mierzyńska

Title variants

EN

>>The Białowieża Forest grows on human settlements<< – trees and memory

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest pokazanie specyfiki lasu jako miejsca pamięci, a punktem wyjścia – historia ukrytych w puszczy mogił ofiar Romualda Rajsa „Burego”. Kwestia lokalizacji ich grobów, a później – formy upamiętnienia, stanowi przykład konfliktów pamięci, do jakich często dochodzi na terenach o złożonej historii i niejednorodnej strukturze etnicznej, a do takich należy Podlasie. Wydarzenia 1946 roku i ich konsekwencje dla kolejnych pokoleń mieszkańców Hajnówki stały się faktograficzną kanwą kryminału Katarzyny Bondy Okularnik, którego interpretacja stanowi zasadniczą część zawartych w artykule rozważań. Las, ze względu na swoje ambiwalentne atrybuty i kulturowe konotacje, takie jak nieprzejrzystość, miejsce schronienia / zagrożenia, bliskość / obcość, trwałość / zmienność, okazuje się jedną z kluczowych metafor służących opisaniu trudnej wspólnotowej pamięci, którą ukrywa / utajnia i zabezpiecza zarazem. Zastosowana w artykule perspektywa badawcza to pamięcioznawstwo, ważna jest również kategoria nekropolityki w wersji Ewy Domańskiej.

EN

The purpose of the article is to show the specifics of the forest as a memorial site. The starting point is the story of the graves of Romuald Rajs "Bury’s" victims hidden in the forest. The issue of the location of their graves, and later – a form of commemoration, is an example of memory conflicts that often occur in areas with a complex history and heterogeneous ethnic structure, to which Podlasie belongs. The events of 1946 and their consequences for subsequent generations of the inhabitants of Hajnówka became the factual canvas for the crime story of Okularnik [The Mercedes W210] by Katarzyna Bonda, the interpretation of which is an essential part of the considerations contained in the article. The forest, due to its ambivalent attributes and cultural connotations, such as opacity, place of refuge/ threat, closeness/ strangeness, persistence/ changeability, turns out to be one of the key metaphors for describing difficult community memory, which it hides/ conceals and protects at the same time. The research perspective used in the article is memory studies. The category of necropolitics (within the meaning of Ewa Domańska) is also important.

Keywords

PL

Katarzyna Bonda; konflikty pamięci; ekokrytyka; mniejszość białoruska; media pamięci

EN

Katarzyna Bonda; memory conflicts; ecocriticism; Belarusian minority; memory media; Katarzyna Bonda; memory conflicts; ecocriticism; Belarusian minority; memory media

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2020
• Volume: 8
• Pages: 70-89

Dates

published

2020-12-23

Contributors

author

Katarzyna Sawicka-Mierzyńska

References

• Barcz Anna, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2016.
• Bonda Katarzyna, Okularnik, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2015.
• Cirlot Juan Eduardo, Las, w: Słownik symboli, przeł. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Znak, Kraków 2000, s. 221–222.
• Domańska Ewa, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
• Kaczmarek Olga, Las, w: Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, red. Justyna Kowalska-Leder, Paweł Dobrosielski, Iwona Kurz, Małgorzata Szpakowska, Krytyka Polityczna, Warszawa 2017, s. 219–244.
• Miasto przy puszczy swą nazwę zawdzięcza Niemcom, https://podlaskie.tv/hajnowka- pochodzenie-nazwa/ (dostęp: 11.03.2019).
• Moroz Anna, Między pamięcią a historią. Konflikt pamięci zbiorowych Polaków i Białorusinów na przykładzie postaci Romualda Rajsa „Burego”, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2016.
• Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, red. Aleksandra Ubertowska, Dobrosława Korczyńska-Partyka, Ewa Kuliś, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2019.
• Pollack Martin, Skażone krajobrazy, przeł. Karolina Niedenthal, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014.
• Sendyka Roma, Pryzma – zrozumieć nie-miejsce pamięci (non-lieux de memoire), „Teksty Drugie” 2013, nr 1–2, s. 323–344.
• Straczuk Justyna Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2013.
• Tarasewicz Leon, Dmitruk Małgorzata, Arnold Agnieszka, Zaleszany, Galeria Miejska Arsenał, Poznań 2018.
• Zajączkowska Urszula, Patyki, badyle, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019.
• Zawadzka Danuta, Narodowe i regionalne przewodniki po puszczy, w: Podlasie. Od „terra incognita” do „white power”. Szkice z nowego regionalizmu literackiego, red. Danuta Zawadzka, Marcin Lul, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2018, s. 93–108.
• Żołnierze wyklęci. Białostocczyzna 1945–1947, red. Eugeniusz Czykwin, Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego, Białystok 2019.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.8.5