Andrzej Zgorzelski i jego teoria fantastyki

• Authors: Grzegorz Trębicki

Abstracts

EN

This paper aims to remind readers of the achievements of one of the pioneers of the Polish theory of the fantastic in literature, Andrzej Zgorzelski (1934–2017). The paper first discusses the researcher’s methodological approach. He regards himself as an “essentialist” or “substantialist” and subsequently summarizes his most significant works devoted to fantastic literature and its theory. Then, it describes Zgorzelski’s theory of the fantastic and the model of the supra-genological types of fiction that are based on it.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przypomnienie osiągnięć jednego z pionierów polskiej teorii literackiej fantastyki Andrzeja Zgorzelskiego (1934–2017). Artykuł najpierw omawia pozycję metodologiczną badacza, który sam siebie określał jako „esencjonalistę” czy też „substancjonalistę”, następnie zaś pokrótce opisuje najistotniejsze pozycje jego dorobku, poświęcone fantastyce i jej teorii, by wreszcie skoncentrować się na wypracowanej przez Zgorzelskiego teorii fantastyki oraz stworzonym na jej podstawie modelu supragenologicznych typów literatury.

Keywords

EN

Andrzej Zgorzelski; theory of the fantastic; fantastic literature; genology of literature; theory of literature

PL

Andrzej Zgorzelski; teoria fantastyki; fantastyka; genologia literatury; teoria literatury

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2021
• Volume: 9
• Pages: 95-106

Dates

published

2021

Contributors

author

Grzegorz Trębicki

• https://orcid.org/0000000167408922

References

• Dąbrowski Stanisław, Literatura i literackość. Zagadnienia, spory, wnioski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977.
• Gruszewska-Blaim Ludmiła, Blaim Artur, Editor’s Preface, do: Texts of Literature, Texts of Culture, red. Ludmiła Gruszewska-Blaim, Artur Blaim, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005, s. 7–10.
• Jackson Rosemary, Fantasy. The Literature of Subversion, Routledge, London – New York 1991.
• Mendlesohn Farah, Rhetorics of Fantasy, Wesleyan University Press, Middletown, CT 2008.
• Rabkin Eric, The Fantastic in Literature, Princeton University Press, Princeton, NJ 1976.
• Suvin Darko, Science Fiction and the Genological Jungle, „Genre” 1973, t. 6, nr 3, s. 251–273.
• Todorov Tzvetan, The Fantastic. A Structural Approach to a Literary Genre, Cornell University Press, New York 1975.
• Trębicki Grzegorz, Kulturowe taksonomie literatury niemimetycznej, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2011, t. 54, z. 1, s. 269–279.
• Trębicki Grzegorz, Worlds So Strange and Diverse. Towards a Genological Taxonomy of Non-Mimetic Literature, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne 2015.
• Wolfe Gary K., Evaporating Genres. Essays on Fantastic Literature, Wesleyan University Press, Middletown, CT 2011.
• Zgorzelski Andrzej, Born of the Fantastic, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004.
• Zgorzelski Andrzej, Denouncing Ritual. Culture versus Art, w: Focus on Literature and Culture, red. Grażyna Bystydzieńska, Leszek Kolek, Wydawnictwo Uniwersytetu UMCS, Lublin 1994.
• Zgorzelski Andrzej, Fantastic Literature and Genre Systems, w: tegoż, Born of the Fantastic, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, s. 28–41.
• Zgorzelski Andrzej, Fantastyka, utopia, science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunków, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.
• Zgorzelski Andrzej, From the Short Story to the Novel Cycle. Cultural versus Artistic Mechanisms in Non-Mimetic Literature, w: tegoż, Born of the Fantastic, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, s. 62–84.
• Zgorzelski Andrzej, Funkcja ekwiwalentu jako czynnika genelogicznego, w: tegoż, System i funkcja. Ustalenia metodologiczne i propozycje teoretycznoliterackie, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1999, s. 109–134.
• Zgorzelski Andrzej, Funkcjonalność symboliki w The Illuminated Man J. Ballarda, w: tegoż, Kreacje świata sensów. Szkice o współczesnej powieści angielskiej, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1975, s. 29–38.
• Zgorzelski Andrzej, Konwencje rodzajowe i gatunkowe w trylogii J.R.R. Tolkiena, w: tegoż, Kreacje świata sensów. Szkice o współczesnej powieści angielskiej, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1975, s. 52–78.
• Zgorzelski Andrzej, Kreacje świata sensów. Szkice o współczesnej powieści angielskiej, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1975.
• Zgorzelski Andrzej, Literary Texts, Cultural Texts, w: Texts of Literature, Texts of Culture, red. Ludmiła Gruszewska-Blaim, Artur Blaim, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005, s. 11–15.
• Zgorzelski Andrzej, Od noweli do cyklu powieściowego, w: tegoż, System i funkcja. Ustalenia metodologiczne i propozycje teoretycznoliterackie, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1999, s. 135–163.
• Zgorzelski Andrzej, Płaszczyzny narracji i świata przedstawionego w The Once and Future King T.H. White’a, w: tegoż, Kreacje świata sensów. Szkice o współczesnej powieści angielskiej, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1975, s. 39–51.
• Zgorzelski Andrzej, Przeciw permisywizmowi metodologicznemu w badaniach literackich, w: tegoż, System i funkcja. Ustalenia metodologiczne i propozycje teoretycznoliterackie, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1999, s. 11–33.
• Zgorzelski Andrzej, SF jako pojęcie systemu historycznoliterackiego, w: tegoż, System i funkcja. Ustalenia metodologiczne i propozycje teoretycznoliterackie, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1999, s. 89–108.
• Zgorzelski Andrzej, The Syncretic Nature of John Ronald Reuel Tolkien’s The Lord of the Rings, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1997.
• Zgorzelski Andrzej, System i funkcja. Ustalenia metodologiczne i propozycje teoretyczno-literackie, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1999.
• Zgorzelski Andrzej, The Systemic Equivalent as a Genological Factor, w: tegoż, Born of the Fantastic, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, s. 42–61.
• Zgorzelski Andrzej, Theoretical Preliminaries. On the Understanding of the Fantastic, w: tegoż, Born of the Fantastic, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, s. 11–27.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.9.6

Biblioteka Nauki

2080445