Wokół pisarstwa „historyczno-fantastycznego” Teodora Parnickiego (na podstawie dylogii „Muza dalekich podróży” i „Staliśmy jak dwa sny”)

• Authors: Maciej Szargot

Abstracts

EN

This article is about the genological aspects of the historical fantasy novels by Teodor Parnicki as seen in his dilogy consisting of Muza dalekich podróży and Staliśmy jak dwa sny. I focus mainly on fantasy elements visible in the novels, which are clearly divided into two separated tendencies. I called the first one “historical fantasy”, and the author himself called the second one “pure fantasy”. Their coexistence is what distinguishes Parnicki’s type of novel from similar forms (historical novels, fantasy novels, and alternate history). At the same time, this combination gives the writer’s creations traits characteristic of the romantic period (mise en abyme, romantic irony) and determines the literary character of the text, which is stronger than the historical one.

PL

Artykuł jest poświęcony kształtowi genologicznemu uprawianej przez Teodora Parnickiego powieści historyczno-fantastycznej, rozpatrywanemu na przykładzie dylogii, którą tworzą dzieła Muza dalekich podróży i Staliśmy jak dwa sny. Szczególnie interesuje mnie obecna w powieściach fantastyka, która wyraźnie reprezentuje dwa typy. Pierwszy z nich nazwałem „fantastyką historyczną”, drugi sam pisarz określił jako „fantastykę czystą”. Ich współwystępowanie odróżnia uprawianą przez Parnickiego powieść od form pokrewnych (powieści historycznej, fantastycznej i historii alternatywnej), a zarazem wyposaża dzieła prozaika w znane z literatury romantycznej cechy (autotematyzm, ironię romantyczną) oraz decyduje o przeważającej nad historycznością – literackości dzieła.

Keywords

PL

Teodor Parnicki; powieść; fantastyka; fikcja; historia

EN

Teodor Parnicki; novel; fantasy; fiction; history

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2021
• Volume: 9
• Pages: 107-119

Dates

published

2021

Contributors

author

Maciej Szargot

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000312053241

References

• Alternatywna historia. Co by było, gdyby…, z Andrzejem Ajnenkielem, Henrykiem Samsonowiczem, Januszem Tazbirem, Pawłem Wieczorkiewiczem rozmawiają Janusz Osica i Andrzej Sowa, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2005.
• Caillois Roger, Odpowiedzialność i styl. Eseje, przeł. Jan Błoński i in., wybór Maciej Żurowski, słowo wstępne Jan Błoński, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1967.
• Czermińska Małgorzata, Teodor Parnicki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.
• Dubowik Henryk, Fantastyka w literaturze polskiej. Dzieje motywów fantastycznych w zarysie, Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Oddział w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1999.
• Krasiński Zygmunt, Listy do Stanisława Małachowskiego, oprac. i wstępem poprzedził Zbigniew Sudolski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.
• Krawczuk Aleksander, Starożytność odległa i bliska, Wydawnictwo Interart, Warszawa 1997.
• Niewiadowski Andrzej, Smuszkiewicz Antoni, Leksykon polskiej literatury fantastyczno-naukowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1990.
• Parnicki Teodor, Historia w literaturę przekuwana, Czytelnik, Warszawa 1980.
• Parnicki Teodor, I u możnych dziwny. Powieść z wieku XVII, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1965.
• Parnicki Teodor, Muza dalekich podróży, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1970.
• Parnicki Teodor, Rozdwojony w sobie, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1983.
• Parnicki Teodor, Staliśmy jak dwa sny, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1973.
• Semiotyka kultury, wybór i oprac. Elżbieta Janus, Maria Renata Mayenowa, przedmowa Stefan Żółkiewski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975.
• Słowacki Juliusz, Dzieła, red. Julian Krzyżanowski, t. 7: Dramaty, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1959.
• Świat Parnickiego. Materiały z konferencji, red. Jacek Łukasiewicz, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1999.
• Wąsowicz Magdalena, Historie alternatywne w literaturze polskiej: typologia, tematyka, funkcje, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2016, t. 59, z. 2.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.9.7

Biblioteka Nauki

2080460