Retelling w historiach alternatywnych

• Authors: Krystian Saja

Abstracts

EN

Retelling, or re-telling a story, has become established in Polish literature primarily in relation to myths, legends, fairy tales, fantasy and postmodern literature. Meanwhile, the theses related to it work well on the basis of historiography and alternative histories, implementing a different scenario of history. The relationship of retelling to this type of literature is rarely analysed. Then again, research on alternative histories deals with the issues of renarration, intertextuality, reinterpretation and the world upside down, which are sometimes equated with retelling. This article is devoted to the above-mentioned issues.

PL

Retelling, czyli ponowne opowiedzenie historii, w literaturze polskiej utrwalił się przede wszystkim w odniesieniu do mitów, legend, baśni, fantastyki oraz literatury postmodernistycznej. Tymczasem tezy z nim związane sprawdzają się na gruncie historiografii oraz historii alternatywnych, realizujących odmienny scenariusz dziejów. Relacja retellingu do tego typu literatury rzadko podlega analizie. W badaniach nad historiami alternatywnymi porusza się natomiast zagadnienia renarracji, intertekstualności, reinterpretacji oraz świata na opak, które bywają utożsamiane z retellingiem. Powyższym zagadnieniom poświęcony jest niniejszy artykuł.

Keywords

EN

retelling; historiography; alternative history; historical fact; narration

PL

retelling; historiografia; historia alternatywna; fakt historyczny; narracja

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
• Year: 2021
• Volume: 9
• Pages: 120-138

Dates

published

2021

Contributors

author

Krystian Saja

• Uniwersytet Zielonogórski

• https://orcid.org/0000000255806218

References

• Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. Henryk Podbielski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983.
• Assmann Jan, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. Anna Kryczyńska-Pham, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
• Chladenius Johann Martin, Allgemeine Geschichtswissenschaft, [b.w.], Leipzig 1752.
• Federman Raymond, Imagination as Plagiarism (An Unfinished Paper), „New Literary History” 1975/1976, t. 7.
• Górecka Magdalena, Historie alternatywne w konwencji steampunk i cyberpunk – wariacje na temat powstania styczniowego w powieściach Konrada T. Lewandowskiego i Adama Przechrzty, „Acta Humana” 2013, nr 4(1), s. 37−48.
• Górecka Magdalena, Polityczne afiliacje fantastyki. Historie alternatywne jako dyskurs ideologiczny, „Literaturoznawstwo: Historia, Teoria, Metodologia, Krytyka” 2012–2013, nr 1(6)–2(7), s. 195–207.
• Gubała Joanna, Metodologiczna refleksja nad badaniami pamięci zbiorowej. Próba wstępnego ujęcia problemu na przykładzie rozważań Jeffreya Olicka, Wulfa Kansteinera oraz Alona Confino, „Acta Universitatis Lodziensis” 2012, nr 42, s. 63–82.
• Halbwachs Maurice, Społeczne ramy pamięci, przeł. Marcin Król, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
• Januszkiewicz Michał, O pojęciu mimesis w poetyce Arystotelesa, „Sztuka i Filozofia” 2002, t. 21, s. 137–152.
• Joosen Vanessa, Critical and Creative Perspectives on Fairy Tales. An Intertextual Dialogue between Fairy-Tale Scholarship and Postmodern Retellings, Wayne State University Press, Detroit 2011.
• Kody kultury. Interakcja, transformacja, synergia, red. Halina Kubicka, Olga Taranek, Wydawnictwo Sutoris, Wrocław 2009.
• Kostecka Weronika, Baśniowe herstory. Postmodernistyczne strategie reinterpretacyjne Angeli Carter, Tanith Lee i Emmy Donoghue, „Creatio Fantastica” 2016, nr 2(53), s. 23–39.
• Kostecka Weronika, Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2014.
• Kowalczyk Kamila, Przed „dawno, dawno temu” i po „żyli długo i szczęśliwie” – o filmowych i komiksowych prequelach i sequelach na podstawie Jasia i Małgosi braci Grimmów, „Literatura Ludowa” 2014, nr 4–5, s. 39–49.
• Kultura w świecie luster. Jeszcze o niepowtarzalności i multiplikacjach w sztuce XX i XXI wieku, red. Aleksandra Chomiuk, Ewa Pogonowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2017.
• Kwintylian, Kształcenie mówcy, ks. I, II i X., przeł. i oprac. Mieczysław Brożek, Zakład Na-rodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1951.
• Lausberg Heinrich, Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, przeł. i oprac. Albert Gorzkowski, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz 2002.
• Lemann Natalia, Historie alternatywne i steampunk w literaturze. Archipelagi badawczo-interpretacyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019.
• Lepianka Maciej, I w następnym dniu, Wydawnictwo Czarcie Żebro, Warszawa 1996.
• Lewandowski Konrad Tomasz, Bogini z labradoru, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2007.
• Lewandowski Konrad Tomasz, Magnetyzer, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2007.
• Markiewicz Henryk, Historia a literatura, „Pamiętnik Literacki” 2006, t. 97, z. 3, s. 5–28.
• Markiewicz Henryk, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
• Massumi Brian, Ontopower. War, Powers, and the State of Perception, Duke University Press, Durham – London 2015.
• Niewiadowski Andrzej, Smuszkiewicz Antoni, Leksykon polskiej literatury fantastyczno-naukowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1990.
• Retelling: strategie przestrzenne, red. Dominika Ciesielska, Magdalena Kozyra, Aleksandra Łozińska, Małgorzata Sugiera, Wydawnictwo Wiele Kropek, Kraków 2019.
• Saint-Gelais Richard, Fictions transfuges. La transfictionnalité et ses enjeux, Éditions du Seuil, Paris 2011.
• Sapkowski Andrzej, Rękopis znaleziony w smoczej jaskini. Kompendium wiedzy o literaturze fantasy, wyd. 2, rozszerz., SuperNOWA, Warszawa 2011.
• Schopenhauer Arthur, Świat jako wola i przedstawienie, przeł. J. Garewicz, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• Skowera Maciej, Postmodernistyczny retelling baśni – garść uwag terminologicznych, „Creatio Fantastica” 2016, nr 2(53), s. 41–56.
• Słownik poetologiczny, „Forum Poetyki” 2015, nr 2.
• Szczerek Ziemowit, Rzeczpospolita zwycięska. Alternatywna historia Polski, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków 2020.
• Śmietana Urszula, Re-Grimmowanie baśni. Kulturoterapia Angeli Carter, „Czas Kultury” 2004, nr 4, s. 48–57.
• Tabaszewska Justyna, Przeszłe przyszłości. Afektywne fakty i historie alternatywne, „Teksty Drugie” 2017, nr 5, s. 48–69.
• Tatarkiewicz Władysław, Historia estetyki, t. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Wrocław 1960.
• Thierry Augustin, Considérations sur l ’histoire de France, Librairie Furne, Jouvet et Cie Éditeurs, Paris 1840.
• Tomczok Paweł, Życie innych historii, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2011, nr 1(1), s. 35–44.
• Topolski Jerzy, Refleksje na temat historii alternatywnej, „Przegląd Humanistyczny” 1999, s. 1–11.
• Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles – Horacy – Pseudo-Longinos, przeł. Tadeusz Sinko, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1951.
• Valéry Paul, Estetyka słowa, przeł. Donata Eska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.
• Wackernagel Wilhelm, Poetik, Retorik und Stilistik, Verlag der Buchhandlung des Waisen-hauses, Halle an der Saale 1906.
• Wąsowicz Magdalena, Historie alternatywne w literaturze polskiej: typologia, tematy, funkcje, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2016, t. 59, z. 2, s. 93–105.
• White Hayden, Metahistory. The Historical Imagination in Nineteenth-Century Europe, Johns Hopkins University Press, Baltimore 1974.
• White Hayden, Poetyka pisarstwa historycznego, przeł. Ewa Domańska, Mirosław Loba, Arkadiusz Marciniak, Marek Wilczyński, TAiWPN Universitas, Kraków 2000.
• Wróblewska Violetta, Przemiany gatunkowe polskiej baśni literackiej XIX i XX wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003.
• Zychowicz Piotr, Pakt Ribbentrop-Beck, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2012.
• Żołądź Piotr, Literatura (wy)czerpana? Recepcja strategii narracyjnych Andrzeja Sapkowskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2018, t. 36(2), s. 81–94.

Identifiers

DOI

10.24917/23534583.9.8

Biblioteka Nauki

2080442