Urbanistyka socmodernistyczna na przykładzie polskich blokowisk z lat 70. I 80. XX wieku

• Authors: Łukasz Drozda

Title variants

EN

The urbanism of socialist modernism – a case study of polish block housing estates of the 1970’s and the 1980’s

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Rok 1972 wyznaczył cezurę w historii architektury, przez wyburzenie osiedla Pruitt Igoe, stanowiąc symboliczny początek końca modernizmu. Równolegle w Polsce oddano do użytku osiedle Za Żelazną Bramą stanowiące modelowy przykład socmodernizmu, a działalność na masową skalę rozpoczynał przemysł budowlany i jego „fabryki domów”. Urbanistyka lat 70. i 80. XX w., do dzisiaj budząca emocje ze względu na niedoskonałości funkcjonalne i estetyczne, stała się przedmiotem fascynacji rozbudzonej publikacjami F. Springera, a zarazem obiektem refleksji krytycznej na bazie późnych przekładów J. Jacobs i R. Venturiego. Artykuł analizuje dzisiejsze oblicze blokowisk pod kątem ich oceny społecznej, technicznej i funkcjonalnej w odniesieniu do współczesnych teorii urbanistycznych, kreśląc perspektywy rozwoju, możliwego „powrotu bloków” i budownictwa prefabrykowanego.

EN

The year 1972 was a turning point in the history of architecture because of the demolition of the Pruitt-Igoe housing estate and thus became the symbolic beginning of the end of modernism. At the same time, in Poland, the housing estate called “Za Zelazna Brama” (Behind the Iron Gate) was put in use and became the model example of the socialist modernism and the construction industry and its “housing factories” began their activities on a mass scale. The urbanism of the 1970s and the 1980s, still controversial today because of its functional and aesthetical limitations, recently became an object of fascination reawakened by F. Springer’s books and – on the other hand – an object of critical reflection based on late Polish translations of J. Jacobs and R. Venturi works. The paper analyzes current landscape of block housing estates in terms of their social, technical and functional evaluation in relation to contemporary urban theories, showing some developmental prospects and possible “return of the blocks of flats” and the prefabricated construction industry.

Keywords

PL

mieszkalnictwo; osiedle; modernizm; socmodernizm; budownictwo przemysłowe

EN

housing; housing estate modernism; cold war modersnim; industrial building

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Studia Miejskie
• Year: 2017
• Volume: 26
• Pages: 113 - 124

Dates

published

2017

Contributors

author

Łukasz Drozda

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

References

• Ciszak P., 2016, Wielkie badanie wielkiej płyty. Jeśli te bloki się nie zawalą, staną się domami przyszłości?, http://bit.ly/291hCc1 (dostęp 7 października 2016).
• Bielecki Cz., 1978, Ciągłość w architekturze, „Architektura” nr 3–4.
• Bryx M., 1999, Finansowanie rozwoju budownictwa mieszkaniowego w miastach, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Cesarski M., 1998, Mieszkaniowy majątek trwały oraz jego rola w badaniach i polityce mieszkaniowej w Polsce, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Cesarski M., 2016, Sytuacja mieszkaniowa w Polsce lat 2002–2014. Światowy kryzys, niewiadome i szanse zamieszkiwania, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Cymer A., 2013, Stanisław Niemczyk – postmodernista średniowieczny, [w:] Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka, 1: Antologia tekstów, red. L. Klein, 40 000 Malarzy, Warszawa.
• Chmielewski L., 1987, Gawęda o nowej Warszawie, Omnipress, Warszawa.
• Dębowski J., 2012, Cała prawda o budynkach wielkopłytowych, „Przegląd Budowlany” nr 9.
• Drozda Ł., 2015, Lewactwo. Historia dyskursu o polskiej lewicy radykalnej, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Gehl J., 2013, Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, Wydawnictwo RAM, Kraków.
• Gronostajska B., 2010, Zespoły mieszkaniowe z wielkiej płyty w XXI wieku – problemy i perspektywy, „Architecturae et Atribus” nr 2.
• Happach M., 2011, Stolica z betonu, czyli krótka historia warszawskich blokowisk, [w:] J. Trybuś, Przewodnik po warszawskich blokowiskach, Muzeum Powstania Warszawskiego, Warszawa.
• Jacobs J., 2014, Życie i śmierć wielkich miast Ameryki, przeł. Ł. Mojsak, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa.
• Jencks Ch., 1987, Architektura postmodernistyczna, przeł. B. Gadomska, Arkady, Warszawa.
• Kazak J., 2015, Wydrukowany dom, http://bit.ly/1maFKv3 (dostęp 7 października 2016).
• Le Corbusier, 2012, W stronę architektury, przeł. T. Swoboda, Centrum Architektury, Warszawa.
• Lewicka M., 2012, Psychologia miejsca, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Mordyński K., 2006, Marzenie o idealnym mieście – Warszawa socjalistyczna, „Spotkania z Zabytkami” nr 9.
• Postmodernizm polski. Architektura i  urbanistyka, 1: Antologia tekstów, red. L. Klein, 40  000 Malarzy, Warszawa.
• Socmodernizm w architekturze / Cold war modern architecture, 2014–2015, „Herito” nr 17–18.
• Springer F., 2011, Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, Karakter, Kraków.
• Stanilov K., 2007, Housing trends in Central and Eastern European cities during and after the period of transition, [w:] The post-socialist city. Urban form and space Transformations in Central and Eastern Europe after socialism, ed. K. Stanilov, Springer, Dordrecht.
• Szafrańska E., 2010, Stereotypy i rzeczywistość. Atrakcyjność mieszkaniowa blokowiska w opinii mieszkańców, [w:] Wartościowanie współczesnej przestrzeni miejskiej, red. M. Madurowicz, Wydawnictwo Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW i Urząd m.st. Warszawy, Warszawa.
• Wejchert K., 1984, Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa.
• Zyga J., 2014, Ocena budownictwa wielkopłytowego przez pryzmat rynku nieruchomości, „Budownictwo i Architektura” nr 3.

Identifiers

ISSN

2082-4793

DOI

10.25167/sm2017.026.08