Nowożytna ikonografia wybranych świętych depczących smoka (z kręgu łacińskiego). Szkic

• Authors: Justyna Sprutta

Title variants

EN

Modern Iconography of Selected Saints Trampling the Dragon (from the Latin Word). A Sketch

Abstracts

EN

The most frequent representations of the victory achieved against the dragon as the personification of Satan, sinful lusts, temptations, or heresy in Christian art of the Latin world, shows the defeat of this creature (or its substitute) by means of a cross, sword or spear, however while rarely by means of by the gesture of calcatio, that is by trampling.In Catholic tradition Mother of God, Archangel Michael and Saint Margaret trample the dragon, and its substitute. This article only sketches the problem because its subject is very broad, but despite this modesty, it brings the truth about the victory possible only thanks to the power of God.

PL

Najczęściej występujące w sztuce chrześcijańskiej kręgu łacińskiego przedstawienia zwycięstwa odniesionego nad smokiem jako uosobieniem szatana, grzesznych żądz, pokus czy herezji ukazują pokonanie tego stwora (lub jego substytutu) za pomocą krzyża, miecza, włóczni, natomiast rzadziej – za pomocą gestu calcatio, czyli przez podeptanie.W tradycji katolickiej najczęściej depczą smoka i jego substytut, np. węża, Matka Boża, archanioł Michał i św. Małgorzata. Artykuł szkicuje tę problematykę, ponieważ jejprzedmiot jest bardzo obszerny, a przybliża prawdę o zwycięstwie możliwym do odniesienia tylko dzięki mocy Bożej.

Keywords

PL

Calcatio; ikonografia; smok; symbolika

EN

Calcatio; iconography; dragon; symbolism

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
• Year: 2022
• Volume: 42
• Issue: 2
• Pages: 121-136

Dates

published

2022

Contributors

author

Justyna Sprutta

• Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000199499953

References

• Arnott Peter. 1979. Bizantyjczycy i ich świat. Tłum. Krystyna Dudziak. Warszawa: PWN.
• Bourguet du Pierre. 1991. Sztuka Koptów. Tłum. Jadwiga Lipińska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Feuillet Michel. 2006. Leksykon symboli chrześcijańskich. Tłum. Magdalena Paleń. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Forstner Dorothea. 2001. Świat symboliki chrześcijańskiej. Leksykon. Tłum. i oprac. Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek, Ryszard Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Frühling Irena, Oleschko Herbert. 2003. Ewolucja ikonografii w malarstwie europejskim. W Księga o aniołach. Red. Herbert Oleschko, 514–538. Kraków: WAM.
• Frye H. Northrop. 1998. Wielki kod. Biblia i literatura. Tłum. Agnieszka Fulińska. Bydgoszcz: Homini.
• Gibson Clare. 2007. Jak czytać symbole. Język symboli w różnych kulturach. Tłum. Kamil Kruszewicz. Warszawa: Arkady.
• Giorgi Rosa. 2005. Aniołowie i demony. Tłum. Tamara Łozińska. Warszawa: Arkady.
• https://fara.archpoznan.pl/fara/30-prezbiterium-oltarz-glowny (14.08.2022).
• Impelluso Lucia. 2006. Natura i jej symbole. Rośliny i zwierzęta. Tłum. Hanna Cieśla. Warszawa: Arkady.
• Jakubiak Krzysztof. 2007. Obraz wroga w starożytnej Persji. W Wyobrażenie wroga w dawnych kulturach. Red. Jerzy Axer, Justyna Olko, 57–72. Warszawa: DiG.
• Jastrzębowska Elżbieta. 2008. Sztuka wczesnochrześcijańska. Kraków: WAM.
• Klauza Karol. 2008. Teokalia, piękno Boga. Prolegomena do estetyki dogmatycznej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kobielus Stanisław. 2002. Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Kobielus Stanisław. 2006. Florarium christianum. Symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
• Kobielus Stanisław. 2011. Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
• Kobielus Stanisław. 2012. Lapidarium christianum. Symbolika drogich kamieni. Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
• Kuś Agnieszka. 2007. Wróg książęcego ładu – smoki, gryfy, lwy i inne bestie w systemie sfragistycznym Piastów. W Wyobrażenie wroga w dawnych kulturach. Red. Jerzy Axer, Justyna Olko, 175–183. Warszawa: DiG.
• Lurker Manfred. 1989. Słownik obrazów i symboli biblijnych. Tłum. Kazimierz Romaniuk. Poznań: Pallottinum.
• Marecki Józef, Rotter Lucyna. 2009. Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Universitas.
• Michałowski Kazimierz. 1969. Nie tylko piramidy… Sztuka dawnego Egiptu. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Moisan-Jabłońska Krystyna. 2002. Obrazowanie walki dobra ze złem. Kraków: Universitas.
• Réau Louis. 1958. Iconographie de l’art chrétien. Iconographie des saints. T. 3. Paris: Presses universitaires de France.
• Rożek Michał. 2008. Groby królewskie na Wawelu. Kraków: Petrus.
• Seibert Jutta. 2007. Leksykon sztuki chrześcijańskiej. Tematy, postacie, symbole. Tłum. Dominik Petruk. Kielce: Jedność.
• Sprutta Justyna. 2015. „Le culte et l’iconographie de Saint Théodore dans la tradition byzantine”. Series Byzantina 13: 31–41.
• Sprutta Justyna. 2016. „Calcatio jako triumf Boga nad złem. Szkic zagadnienia”. Studia Gnesnensia 30: 289–299.
• Sprutta Justyna. 2018. „Motyw węża w bizantyńskiej i staroruskiej ikonografii świętych wojowników (do XV w.)”. Studia Bydgoskie 12: 225–237.
• Szczepanowicz Barbara, Mrozek Andrzej. 2007. Atlas zwierząt biblijnych. Miejsce w Biblii i symbolika. Kraków: WAM.
• Talbierska Jolanta. 1985. „Treści ideowe dekoracji monumentalnej kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Nysie, dawniej kościoła klasztornego bożogrobców”. Studia Theologica Varsaviensia 23 (1): 171–218.

Identifiers

DOI

10.25167/sth.4863

Biblioteka Nauki

28408333