Zefiryna, Peregryna, Dydak… o imionach wybieranych dla dzieci nieślubnych w XIX wieku (na przykładzie ksiąg metrykalnych parafii Trzciana i Żegocina)

• Authors: Karolina Wróbel-Kącka

Title variants

EN

Zefiryna, Peregryna, Dydak.... – Names of illegitimate children in the 19th century (based on parish records from Trzciana and Żegocina)

Abstracts

EN

The article describes the characteristics of names given to children born out of wedlock in the 19th century in the Bochnia poviat (Tarnów diocese). The language material was excerpted from two record books (birth books) of the Trzciana and Żegocin parishes from 1801–1900. The subject of the analysis are the names chosen for children most often, as well as rare and unusual names not recorded in the name books of children from formal relationships. The text also deals with the issue of multiple names and the main religious and cultural determinants that determine the choice of names.

PL

Artykuł dotyczy charakterystyki imion nadawanych dzieciom nieślubnym w XIX wieku na terenie powiatu bocheńskiego (diecezja tarnowska). Materiał językowy wyekscerpowany został z dwóch ksiąg metrykalnych (księgi urodzeń) parafii Trzciana oraz Żegocina z lat 1801-1900. Przedmiot analizy stanowią imiona wybierane dla dzieci najczęściej, a także miana rzadkie oraz nietypowe nieodnotowane w imienniku dzieci pochodzących ze związków sformalizowanych. Tekst dotyczy również zagadnienia wieloimienności oraz głównych determinant religijnych i kulturowych decydujące o wyborze omawianych imion.

Keywords

PL

antroponimia; wieloimienność; dzieci nieślubne; księgi chrztów

EN

anthroponymy; multiple names; illegitimate children; baptism books

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Językoznawstwo
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 153-162

Dates

published

2022

Contributors

author

Karolina Wróbel-Kącka

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

• https://orcid.org/0000000168126732

References

• Bołdyrew A. (2008), Matka i dziecko w rodzinie polskiej, Warszawa.
• Bubak J. (1993), Księga naszych imion, Kraków.
• Bystroń J. (1938), Księga imion w Polsce używanych, Warszawa.
• Chwalba A. (red.) (2006), Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, Warszawa.
• Ferenc M. (2006), Czasy nowożytne, [w:] A. Chwalba (red.), Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, Warszawa.
• Fros H., Sowa F. (1979), Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków.
• Grzenia J. (2006), Słownik imion, Warszawa.
• Karpluk M. (1961), Słowiańskie imiona kobiece, Wrocław.
• Karpluk M. (1973), Polskie imiona słowiańskie, Warszawa–Kraków.
• Koziara S., Rudnicka-Fira E. (2010), Imiona chrzestne dzieci nieślubnych w perspektywie historyczno-kulturowej (na materiale z terenu Małopolski), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, nr 5.
• Krawczyk-Tyrpa A. (2004), Imiona zakazane i unikane, [w:] M. Czachorowska, M. Pająkowska-Kensik (red.), Nazwy mówią, Bydgoszcz.
• Kulo C. (1987), Dzieci nieślubne i podrzutki w warszawskiej parafii św. Krzyża w XVIII wieku, „Roczniki Humanistyczne”, t. 35, z. 2.
• Kulo C. (2009), Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa.
• Kumor B. (1975), Przepisy państwowe i kościelne dotyczące metryk kościelnych w zaborze austriackim, „Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 7.
• Malec M. (1996), O imionach i nazwiskach w Polsce. Tendencja i współczesność, Kraków.
• Malec M. (2001), Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków.
• Mędrzecki W. (1997), Konwenans wiejski i nowe wzorce zachowań kobiet na wsi w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, [w:] A. Szwarc, A. Żarnowska (red.), Kobieta i kultura życia codziennego: wiek XIX i XX. Zbiór studiów, Warszawa.
• Nowaczyk M. (2010), Pater ignotus, czyli sprawa dzieci nieślubnych, http://www.genpol.com/module-subjects-pagereview-pageid-24.html [dostęp: 30.04.2021].
• Rejman S. (2006), Urodzenia nieślubne w Krasnem w latach 1786–1863, „Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 27.
• Ryguła E. (2016), Urodzenia pozamałżeńskie w parafii św. Mikołaja w Łące w latach 1664–1914, „Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 38, nr 2.
• Rymut K. (1995), Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, Kraków.
• Rzepka W.R., Walczak B. (1992), Pochodzenie nazwiska Sajkowski, „Studia Polonistyczne”.
• Sieradzki A. (2004), Leksykon. Skarbiec imion. Imiona i ich patroni, Warszawa.
• Szwarc A. (2004), Rygorystyczne normy i swobodne obyczaje. Małżeństwo i związki pozamałżeńskie w opiniach ziemiańsko-arystokratycznej elity w połowie XIX wieku, [w:] A. Szwarc, A. Żarnowska (red.), Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności: wiek XIX i XX. Zbiór studiów, t. VIII, Warszawa.
• Umińska-Tytoń E. (2017), Imiona dzieci nieślubnych na tle obyczaju imienniczego w XIX wieku w Działoszynie, „Onomastica”, R. LXI.
• Wiślicz T. (2012), Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII–XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia, Wrocław.
• Wolnicz-Pawłowska E. (2008), Imiona nieślubnych dzieci (na przykładzie rzymskokatolickich ksiąg metrykalnych z dawnych polskich kresów południowo-wschodnich, [w:] J. Trempała (red.), Studia Linguistica in honorem Edvardi Breza, Bydgoszcz.
• Wyżga M. (2010), Urodzenia pozamałżeńskie w podkrakowskiej parafii Raciborowice w XVII–XVIII wieku w świetle ksiąg metrykalnych, „Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 29.
• Zmuda E. (2019), Imiona zakonne karmelitanek bosych (od XVII do połowy XX w.), Kraków.
• Żołądź-Strzelczyk D. (2002), Dziecko w dawnej Polsce, Poznań.

Identifiers

DOI

10.25312/2391-5137.17/2022_11kwk

Biblioteka Nauki

2192153