Posiadanie języka jako kryterium wykluczenia ze wspólnoty

• Authors: Natalia Piórczyńska-Krawczyńska

Title variants

EN

Having a language as a criterion for exclusion from the community

Abstracts

EN

According to Cartesian tradition, animals never think, never feel, and never have a language. Modern science proves that this is not true, at least for some species of intelligent animals. Our understanding of the mind and feeling of non-humans has been redefined through the advancement of science. However, the Cartesian tradition of thought still applies to language. It is symptomatic that animals’ lack of language is one of the reasons given not to grant subjectivity to non-humans and to exclude them from the moral community. This article compares the views of Descartes and La Mettrie expressed in Man a Machine. According to Descartes, the use of a language is a category alienating man and justifying the exclusion of non-humans from the moral community. La Mettrie, who died 101 years after Descartes and formulated his views towards him, assumes that language is not a specifically human property. La Mettrie integrates into the moral community only those who use it, but this has completely different consequences than in the case of Descartes. It is noteworthy that in the Enlightenment tension between the conviction about the uniqueness of man in the world and the intellectual consequences of progressive secularization was revealed. These tensions continue to the present day. The text discusses the role that language plays in this area.

PL

Zgodnie z tradycją kartezjańską zwierzęta nie myślą, nie czują i nie posiadają języka. O ile współczesna nauka dowodzi, że nie jest to prawdą przynajmniej w odniesieniu do niektórych gatunków inteligentnych zwierząt, a nasze rozumienie umysłowości i odczuwania przez nie-ludzi zostało zredefiniowane dzięki rozwojowi nauki, w odniesieniu do języka ta tradycja myślowa nadal funkcjonuje i ma się dobrze. Symptomatyczne, że niezwykle często brak posiadania języka przez zwierzęta jest jedną z przesłanek, dla których racjonalizuje się nieprzyznawanie nie-ludziom podmiotowości oraz wykluczenie ich ze wspólnoty moralnej. W tekście zestawiono ze sobą poglądy Kartezjusza oraz La Mettriego wyrażone w Człowieku-maszynie. U pierwszego posiadanie języka jest kategorią alienującą człowieka i uzasadniającą wykluczanie nie-ludzi ze wspólnoty moralnej. La Mettrie, który umarł 101 lat po Kartezjuszu i swoje poglądy formułował niejako wobec niego, z kolei zakłada, że język nie jest właściwością specyficznie ludzką, jakkolwiek również do wspólnoty włącza tylko tych, którzy się nim posługują, lecz ma to zupełnie inne konsekwencje niż u Descartesa. Godne uwagi, że właśnie w oświeceniu silnie ujawniło się napięcie między przekonaniem o wyjątkowości człowieka w świecie, a intelektualnymi konsekwencjami postępującej sekularyzacji, a owe napięcia mają myślową kontynuację, która sięga współczesności. W tekście omówiono rolę, jaką w zakresie tej problematyki przypisywano językowi.

Keywords

PL

język; Descartes; La Mettrie; kartezjańska tradycja rozumienia podmiotowości; człowiek-maszyna; nie-ludzie; wspólnota moralna; wykluczenie; oświecenie

EN

language; Descartes; La Mettrie; Cartesian subjectivity; man a machine; non-humans; moral community; exclusion; age of Enlightenment

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Językoznawstwo
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 183-191

Dates

published

2022

Contributors

author

Natalia Piórczyńska-Krawczyńska

• Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

• https://orcid.org/0000000302961326

References

• Barad K. (2012), Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, [w:] A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, Poznań.
• La Mettrie J.O. de (1982), Człowiek-maszyna, Warszawa.
• MacIntyre A. (2021), Zależne zwierzęta rozumne. Dlaczego ludzie potrzebują cnót, Łódź.
• Marzec A. (2021), Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Warszawa.
• Pasieka P. (2012), Kartezjańska koncepcja zwierzęcia-maszyny, „Filo-Sofija”, nr 17(2).
• Sommer A.U. (2021), Wartości. Dlaczego ich potrzebujemy, chociaż ich nie ma, Warszawa.
• Swoboda T. (2021), Deformacje nowoczesności, Łódź.
• Taylor S. (2021), Zwierzęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnościami i zwierząt, Warszawa.
• Warren M.A. (2019), Status moralny. Obowiązki wobec osób i innych istot żywych, Łódź.
• Wood G. (2003), Edison’s Eve: A Magical History of the Quest for Mechanical Life, New York.

Identifiers

DOI

10.25312/2391-5137.17/2022_14np

Biblioteka Nauki

2191887