Poľské ekvivalenty slovenských záporných adjektív na -teľný v slovensko-poľskom paralelnom korpuse par-skpl-1.0

• Authors: Lenka Ptak

Title variants

EN

Equivalents of Slovak negative -teľný adjectives in Slovak-Polish parallel corpus par-skpl-1.0

PL

Odpowiedniki słowackich zaprzeczonych przymiotników na -teľný w słowacko-polskim korpusie paralelnym par-skpl-1.0

Abstracts

PL

Artykuł omawia problematykę przymiotników potencjalnych, czyli takich, które zawierają w swym znaczeniu składnik ‘(nie)może/(nie)można’. W opisywanych językach istnieją formanty główne, wykorzystywane w derywacji przymiotników o znaczeniu potencjalnym. Formantami głównymi są następujące sufiksy: w języku słowackim -teľný, np. nedosiahnuteľný, nenahraditeľný, nenapodobiteľný, neoddeliteľný, rozpojiteľný, zameniteľný, oraz w języku polskim -alny, np. dopuszczalny, niejadalny, nieporównywalny, niewidzialny, przesuwalny, wyleczalny. Jak wynika z przeprowadzonych wcześniej analiz, słowackie derywaty z formantem -teľný są liczniejsze niż formacje z -alny w języku polskim. Dlatego też w języku polskim derywaty te mają różne odpowiedniki. W artykule przedstawiono analizę konfrontatywną omawianych przymiotników w słowacko-polskim korpusie paralelnym par-skpl-1.0 oraz w słowniku dwujęzycznym, żeby pokazać innowacyjne możliwości albo też ograniczenia korpusów paralelnych.

EN

The article focuses on a specific category of deverbal adjectives, which convey the notion of possibility/potentiality. These adjectives are characterized by high productivity and semantic compositionality, especially in the Slovak language. Their regular meaning is clearly expressed by specialized suffixes – the Slovak suffix -teľný: nedosiahnuteľný, nenahraditeľný, nenapodobiteľný, neoddeliteľný, rozpojiteľný, zameniteľný and the Polish suffix -alny: dopuszczalny, niejadalny, nieporównywalny, niewidzialny, przesuwalny, wyleczalny. The analysis shows that the number of Polish -alny adjectives recorded in dictionaries is smaller than Slovak -teľný adjectives. That is why in the Polish language these words have different equivalents. The selected adjectives are analysed on the basis of Slovak-Polish parallel corpus par-skpl-1.0 and a Slovak and Polish bilingual dictionary to show the innovative possibilities or limits of the parallel corpus.

SK

V príspevku sa venujeme deverbatívnym adjektívam, ktoré obsahujú význam možnosti a nemožnosti. V slovenčine sa tvoria sufixom -teľný, napríklad nedosiahnuteľný, nenahraditeľný, nenapodobiteľný, neoddeliteľný, rozpojiteľný, zameniteľný a v poľštine dominuje sufix -alny, napríklad dopuszczalny, niejadalny, nieporównywalny, niewidzialny, przesuwalny, wyleczalny. Ako vyplýva z predchádzajúcich analýz, slovenské deriváty s formantom -teľný sú početnejšie ako poľské deriváty s formantami -alny. Preto majú tieto deriváty rôzne ekvivalenty v poľštine. V príspevku bude prezentovaná analýza záporných adjektív na -teľný  a ich poľských ekvivalentov v slovensko-poľskom paralelnom korpuse par-skpl-1.0 a v dvojjazyčnom slovensko-poľskom slovníku, aby sa ukázali inovatívne možnosti alebo tiež medze paralelných korpusov.

Keywords

EN

comparative linguistics; word formation; parallel corpora; adjectives; suffixes; translation

PL

językoznawstwo porównawcze; słowotwórstwo; korpus paralelny; przymiotniki; sufiksy; przekład

SK

porovnávacia jazykoveda; slovotvorba; paralelný korpus; adjektíva; sufixy; preklad

• Publisher: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Journal: Językoznawstwo
• Year: 2023
• Volume: 18
• Issue: 1
• Pages: 117-130

Dates

published

2023

Contributors

author

Lenka Ptak

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000296913298

References

• Buttler D. (1967), Rekcja przymiotników odczasownikowych, „Poradnik Językowy“, z. 8, s. 357–370.
• Buzássyová K. (1989), Názvy vlastností a dynamické tendencie v ich tvorení, [in:] Dynamika slovnej zásoby súčasnej slovenčiny, red. J. Horecký, K. Buzássyová, J. Bosák a kolektív, Bratislava.
• Chruścińska K. (1978), O formacjach potencjalnych i okazjonalnych, [in:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, Wrocław, s. 69–79.
• Furdík J. (2004), Slovenská slovotvorba (teória, opis, cvičenia), editor Martin Ološtiak, Prešov.
• Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia (1998), red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski i H. Wróbel, Warszawa.
• Grzegorczykowa R. (1979), Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa.
• Horecký J. (1964), Prídavné mená s príponou -teľný v slovenčine, „Slovenská reč“ 29, č. 3, s. 129–136.
• Nagórko A. (1987), Zagadnienie derywacji przymiotników, Warszawa.
• Nagórko A. (2000), Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem), Warszawa.
• Puzynina J. (1966), O pojęciu potencjalnych formacji słowotwórczych, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 329–338.
• Ptak L. (2009), Przymiotniki o znaczeniu potencjalnym w językach czeskim, słowackim i polskim, Wrocław.
• Slovenský národný korpus – par-skpl-1.0. Bratislava: Jazykovedný ústav Ľ. Štúra SAV 2018. Dostupný z WWW: https://korpus.sk.
• Slovník slovenského jazyka (1959–1968), zv. I–VI, Bratislava. – Skratka: SSJ.
• Słownik języka polskiego (1958–1969), red. W. Doroszewski, zv. I–XI, Warszawa. – Skratka: SJPDor.
• Słownik słowacko-polski (2005), red. Z. Jurczak-Troja et al., zv. I–II, vyd.2., Kraków.
• Smółkowa T., Tekiel D. (1977), Nowe słownictwo poskie, Przymiotniki i przysłówki, Wrocław.
• Slovník súčasného slovenského jazyka (2006–2021), I–IV, Bratislava.
• Uniwersalny słownik języka polskiego (2003), red. S. Dubisz, zv. I–IV, Warszawa.
• Vojteková, M. (2014), Deverbatívne adjektíva v slovenčine a poľštine, [in:] Registre jazyka a jazykovedy (II), Prešov, s. 251–257.

Identifiers

DOI

10.25312/2391-5137.18/2023_13lp

Biblioteka Nauki

34655919