Żyć w dobrostanie i w zgodzie z planetą. W poszukiwaniu wzorców kultury umiaru. Wstęp

• Authors: Michał Czepkiewicz , Weronika Parfianowicz

Title variants

EN

Well-being and living in harmony with the planet. Searching for models of the culture of moderation. Introduction

Abstracts

EN

‘We moderns have never needed a culture of limits as much as we do now’, argues Giorgos Kallis, an environmental scientist working in the field of ecological economics and an advocate of the idea of degrowth, in his book Limits: Why Malthus Was Wrong and Why Environmentalists Should Care. Fuelled by the economic system based on the growing production and consumption, the climate and ecological crisis prompts us to look for alternative models of social life. Profound changes are needed in how we organise our lives and economies – particularly in the countries of the Global North. It is also necessary to reflect on the values that steer these changes. One of them is moderation defined not as renouncement that is enforced by external circumstances and thus experienced as deprivation, but as well-being and living in balance with the environment, or as Kallis puts it, ‘a useful and happy life within the established limits’. Our aim is to look at this issue through the prism of Polish culture and its history. We intend to analyse the past and contemporary practices, communities and ethical systems developed around moderation, self-sufficiency and the concept of good life in harmony with nature. An equally important aspect for us is to study the lack of moderation, intemperance and coerced moderation as phenomena that continue to resurface in the history of Polish culture.

PL

„Nigdy nie potrzebowaliśmy kultury ograniczeń tak bardzo, jak dziś” – pisze w książce Limits: Why Malthus Was Wrong and Why Environmentalists Should Care badacz z nurtu ekonomii ekologicznej i popularyzator idei dewzrostu (degrowth) Giorgos Kallis. Kryzys klimatyczno-ekologiczny, u źródeł którego stoi system gospodarczy oparty na wzroście produkcji i konsumpcji, skłania do poszukiwania alternatywnych modeli życia społecznego. Potrzebujemy głębokich przemian w sposobie organizacji życia i gospodarek – szczególnie w państwach globalnej Północy. Konieczny jest też namysł nad wartościami nadającymi kierunek tym zmianom. Jedną z takich wartości jest umiar, rozumiany nie jako wymuszone zewnętrznymi okolicznościami i doświadczane jako deprywacja wyrzeczenie, ale jako życie w dobrostanie i równowadze z otaczającym środowiskiem, „życie użyteczne i szczęśliwe w ramach ustanowionych granic”, by przywołać znów Kallisa. Naszym celem jest przyjrzenie się tej problematyce w kontekście historii kultury polskiej. Zamierzamy prześledzić istniejące w przeszłości oraz nam współczesne praktyki, społeczności i systemy etyczne zbudowane wokół umiaru, samowystarczalności i dobrego życia w harmonii z przyrodą. Zarazem istotne jest dla nas rozpoznanie braku umiaru, nieumiarkowania lub umiaru będącego wynikiem przymusu, jako zjawisk stale powracających w historii kultury polskiej.

Keywords

PL

umiar; dobrostan; historia kultury; nadmiar; kryzys klimatyczno-ekologiczny; dewzrost

EN

moderation; welfare; cultural history; excess; climate and ecological crisis; degrowth

• Publisher: Narodowe Centrum Kultury
• Journal: Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
• Year: 2022
• Volume: 117
• Issue: 1
• Pages: 10-14

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Czepkiewicz

• Wydział Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiskowej, Uniwersytet Islandzki w Reykjaviku

author

Weronika Parfianowicz

• Zakład Historii Kultury, Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski

References

• Gough, Ian. „Climate change and sustainable welfare: The centrality of human needs”. Cambridge Journal of Economics 39, 5 (2015).
• Hickel, Jason. Less is More. How Degrowth Will Save the World. London: William Heinemann, 2020.
• Kallis, Giorgos. Limits: Why Malthus Was Wrong and Why Environmentalists Should Care. Stanford: Stanford University Press, 2019.
• Lamb, William F., Julia K. Steinberger. „Human Well-Being and Climate Change Mitigation”. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change 8, 6 (2017).
• O’Neill, John. „Citizenship, well-being and sustainability: Epicurus or Aristotle?”. Analyse & Kritik 28, 2 (2016).
• Rakowski, Tomasz. Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy: etnografia człowieka zdegradowanego. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, 2009.
• Skrzypczyński, Robert. „Postwzrost, dewzrost, awzrost... Polska terminologia dla różnych wariantów przyszłości bez wzrostu”. Czas Kultury 206, 3 (2020).
• Szpakowska, Małgorzata. Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce czasu przemian. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2003.
• Tazbir, Janusz. Kultura szlachecka w Polsce. Rozkwit – upadek – relikty. Poznań: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1998.
• Wiedmann, Thomas, Manfred Lenzen, Lorenz T. Keyßer, Julia K. Steinberger. „Scientists’ warning on affluence”. Nature Communications 11, 1 (2020).

Identifiers

DOI

10.26112/kw.2022.117.01

Biblioteka Nauki

2152874