Wstęp. Sięgnij, nastaw, przewiń, słuchaj. Nośniki dźwięku jako przedmiot badań nad muzyką popularną

• Authors: Mariusz Gradowski , Radosław Marcinkiewicz

Title variants

EN

Introduction. Play it, tune in, rewind and listen. Audio carriers in popular music research

Abstracts

EN

David Bowie said that, once freed from the physical medium, music itself is going to become like running water or electricity. Twenty years later, in the era of streaming services, the artist’s vision is becoming reality. Nevertheless, tapes and records are still in the game, with increasing sales attesting to the revival of old media. Physicality has been an unquestioned feature of phonography for decades. According to Werner Faulstich, the era of medium-bound music and music storage media that have changed the functioning of music in culture started with the phonograph. The media that have come ever since, Marshall McLuhan argues, have transformed the music itself while also being influenced by it. Innovation as much as the limitations of sound storage devices have themselves become factors in the creative process, particularly in popular music. The latter relies on artistic gestures and specific media used for their specific features such as: reverse playback, shifting the disc or tape rotation speed, parallel grooves, hidden tracks, the use of recorded content in playback devices, picture discs, etc. The multi-code character of the current media (material, packaging, descriptions, graphic content) is crucial for conveying the artistic message, enriching this area of research. The physicality of music storage devices attracts both listeners and researchers. Despite its limitations, it offers a quality that cannot be found in music released and played through other media than traditional.

PL

David Bowie stwierdził kiedyś, że uwolniona od fizycznych nośników muzyka stanie się dostępna niczym woda w kranie. Dwadzieścia lat później streaming urzeczywistnia wizję artysty, ale kasety i płyty wciąż są w grze, a ich rosnące nakłady świadczą o renesansie starych nośników. Fizyczność fonografii przez dekady była oczywistością. Według Wernera Faulsticha fonograf rozpoczął erę muzyki zespolonej z nośnikiem oraz mediów, które zmieniły funkcjonowanie muzyki w kulturze. Kolejne przekaźniki, jak pisał Marshall McLuhan, zmieniały samą muzykę, której rozwój wpływał znów na ich kształt. Innowacyjność, ale i ograniczenia nośników dźwięku stały się, zwłaszcza w muzyce popularnej, czynnikami procesu twórczego. Jest on powiązany w artystycznych gestach z wykorzystaniem cech swoistych poszczególnych mediów jak: odtwarzanie wsteczne, zmienność prędkości obrotów krążka czy taśmy, możliwość stosowania równoległych rowków, ukryte ścieżki, wykorzystanie zapisów wyświetlanych przez urządzenia odtwarzające, picture disc itp. Fakt wielokodowego funkcjonowania nośników (materiał, opakowania, opisy, grafiki) wzbogaca tę kluczową dla przekazu artystycznego przestrzeń badań. Fizyczność nośników pociąga i słuchaczy, i badaczy. Mimo ograniczeń oferuje coś, czego nie ma w muzyce wydawanej i odbieranej z pominięciem tradycyjnych nośników.

Keywords

PL

kultura muzyczna XX i XXI w.; muzyka popularna; fonografia; media; płyta; winyl; kompakt; kaseta; taśma magnetofonowa; okładka płytowa

EN

musical culture of the 20th and 21st centuries; popular music; phonography; media; record; vinyl; CD; cassette; audio tape; record cover

• Publisher: Narodowe Centrum Kultury
• Journal: Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
• Year: 2022
• Volume: 119
• Issue: 3
• Pages: 10-18

Dates

published

2022

Contributors

author

Mariusz Gradowski

• Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce, Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000219414073

author

Radosław Marcinkiewicz

• Instytut Językoznawstwa, Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000302185267

References

• Faulstich, Werner. „Muzyka i medium. Szkic historiograficzny od początków do dzisiaj”. Images 7, 13–14 (2009).
• Ghazal, Nicholas. Prawo do fonogramu w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
• Gradowski, Mariusz. Big beat. Style i gatunki polskiej muzyki młodzieżowej (1957–1973). Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2018.
• Gradowski, Mariusz, Monika Konert-Panek. „O Queen II na dwa głosy. Słowno-muzyczne wokalizacje grupy Queen”. W: Unisono w wielogłosie, t. 3: Rock a korespondencja sztuk, red. Radosław Marcinkiewicz. Sosnowiec: GAD Records, 2012.
• Kasperski, Jakub. „Rozwój polskiej rockologii”. Załącznik Kulturoznawczy 7 (2020).
• Katz, Mark. „Making America more musical through the phonograph, 1900–1930”. American Music 16, 4 (1998).
• Kominek, Mieczysław. Zaczęło się od fonografu… Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1986.
• Marcinkiewicz, Radosław. „O problemach z delimitacją tytułów albumów fonograficznych Czesława Niemena (i jego zespołów) wydanych przez Polskie Nagrania”. W: W kręgu kultury PRL. Muzyka. Rodzaje i style, red. Karolina Bittner, Dorota Skotarczak. Poznań: Oddział IPN w Poznaniu, Wydawnictwo UAM, 2017.
• Marcinkiewicz, Radosław. „Trzy, pięć, osiem, nieskończoność… Wokół Octavarium Dream Theater”. W: Unisono w wielogłosie, t. 3: Rock a korespondencja sztuk, red. Radosław Marcinkiewicz. Sosnowiec: GAD Records, 2012.
• Medley, Bill, Mike Marino. The Time of My Life: A Righteous Brother’s Memoir. Boston: Da Capo Press, 2014.
• Ocieczek, Renarda. „O różnych aspektach badań literackiej ramy wydawniczej w książkach dawnych”. W: O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, red. Renarda Ocieczek. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 1990.
• Tański, Paweł. „Antropologia rocka – antropologia codziennych dźwięków”. Kultura Współczesna 114, 2 (2021).
• Wojtak, Maria. Wprowadzenie do genologii. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2019.
• Wolański, Adam. Słownik terminów muzyki rozrywkowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
• Wróblewski, Krzysztof. „O nazwach płyt w języku polskim”. Poradnik Językowy 4 (1990).

Identifiers

DOI

10.26112/kw.2022.119.01

Biblioteka Nauki

2194625