Okupacja, której… nie było? Życie codzienne w wojennych wspomnieniach mieszkańców Spisza i Orawy, zebranych w latach 1967–1970 i pół wieku później

• Authors: Kacper Awzan

Title variants

EN

An occupation that … was not there? Everyday life in the war memories of the inhabitants of Spisz and Orawa collected in the years 1967–1970 and half a century later

Abstracts

EN

The memory of the Second World War and Slovak rule in Spisz and Orawa remains quite vivid in both regions. Comparing contemporary accounts with memories collected in the years 1967–1970, it can be argued that there have not been any major changes. The image of the five years of war is mainly coloured by the good economic situation and the turn towards Slovakness, not seen pejoratively. The accounts of witnesses from half a century ago complement the contemporary testimonies, although obviously containing more details and carrying a greater emotional charge.

PL

Pamięć II wojny światowej oraz słowackich rządów na Spiszu i Orawie pozostaje dość żywa w obydwu regionach. Porównując współczesne relacje ze wspomnieniami zebranymi w latach 1967–1970, można stwierdzić, że nie ulega ona większym przemianom. Na obraz pięciu wojennych lat rzutuje przede wszystkim dobra sytuacja gospodarcza oraz zwrot ku słowackości, nieo ceniany pejoratywnie. Relacje świadków sprzed pół wieku uzupełniają się ze współczesnymi świadectwami, choć zawierają więcej szczegółów i niosą większy ładunek emocjonalny.

Keywords

PL

Spisz i Orawa; życie codzienne; Słowacja; okupacja; II wojna światowa; pogranicze

EN

Spisz and Orava; everyday life; Slovakia; occupation; Second World War; borderlands

• Publisher: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
• Journal: Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
• Year: 2022
• Volume: 12
• Pages: 30-51

Dates

published

2022

Contributors

author

Kacper Awzan

• Wydział Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000191581928

References

• Awzan K., Tam gdzie wojna zaczęła się w 1945 r., Studia z historii najnowszej Polski, t. 2, Warszawa 2021, red. R. Łatka, M. Przeperski, s. 60–72.
• Faltus J., Průcha V., Prehl’ad hospodárskeho vývoja na Slovensku v rokoch 1918–1945, Bratislava 1969.
• Ferfecki W., Wielki bałagan ze scaleniem gruntów. Problemem wsi Lipnica Wielka musi się zająć Sejm, „Rzeczpospolita”, wydanie online z 12 IX 2022 r., https://www.rp.pl/polityka/art37033881-wielki-balagan-ze-scaleniem-gruntow-problemem-wsi-lipnica-wielka-musi-sie-zajacsejm (dostęp: 23 x 2022 r.).
• Garek M., Polski knazi na Hornej Orave w rokoch 1939–1945, „Pamäť národa”, t. 3 (2018), s. 3–22.
• Garek M., Školstvo na území hornej Oravy v rokoch 1939–1945, [w:] Život v Slovenskej republike. Slovenská republika 1939–1945 očami mladých historikov 9, Bratislava 2010, s. 222–229.
• Garek M., Židia na území inkorporovanej Oravy v rokoch 1939–1945, ,,Pamäť národa”, t. 1 (2018), s. 15–32.
• Juchcińska-Giłka K., Dzieciństwo na wsi polskiej w okresie Drugiej Rzeczypospolitej w świetle źródeł pamiętnikarskich, „Przegląd Pedagogiczny”, t. 1 (2012), s. 224–234.
• Kabzińska Ł., Kabziński K., Wybrane aspekty zagrożonego dzieciństwa w dwudziestoleciu międzywojennym, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne”, t. 4 (2012), s. 11–43.
• Korkuć M., Słowacki udział w wojnie. Okupacja polskiego Spiszu i Orawy, „Biuletyn IPN”, [nr 1–2] (2010), s. 24–30.
• Kowalczyk J., Łapsze Niżne – zarys historii i stan obecny wsi i parafii, Z dziejów Łapsz. 700-lecie przybycia Zakonu Bożogrobców na Zamagurze Spiskie, red. J. Kowalczyk, Łapsze Niżne–Nowy Targ 2013.
• Kowalczyk J., Spisz i Orawa w czasie II wojny światowej, [w:] Góry i Góralszczyzna w dziejach i kulturze pogranicza polsko-słowackiego (Podhale, Spisz, Orawa, Gorce, Pieniny). Historia, red. J.M. Roszkowski, R. Kowalski, Nowy Targ 2005, s. 105–112.
• Krawczyk-Tyrpa A., Tabu w dialektach polskich, Bydgoszcz 2001, s. 106–107.
• Lacko M., Dwuramienny krzyż w cieniu swastyki. Republika Słowacka 1939–1945, Lublin 2012.
• Laincz E., Poľská kuriérska služba a ilegálny odboj v okrese Stará Ľubovňa 1939–1944, „Zeszyty sądecko-spiskie”, t. 8, Nowy Sącz–Stará Ľubovňa 2014, s. 86–95.
• Librachowa M., Dziecko wsi polskiej. Próba charakterystyki, Warszawa 1934.
• Majeriková M., Slovensko skolstvo v oblasti tzv. polskeho Spisa w rokoch 1918–1945, [w:] Państwo, prawo, społeczeństwo w dziejach Europy środkowej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Józefowi Ciągwie w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Lityński [et al.], Katowice–Kraków 2009, s. 441–449.
• Majeriková-Molitoris M., Vojna po vojne. Severný Spiš a horná Orava v rokoch 1945–1947, Bańska Bystrzyca–Kraków 2013.
• Masłowska E., Profile winy i kary w ludowym kodeksie moralnym, Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, [w:] Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, t. 3, red. I. Bielińska-Gardziel, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura, Lublin 2014, s. 169–184.
• Miśkowicz A., Napravená krivda. Vrátené kraje vo Spiši, Orave a Čadčianskom okrese, Turčiansky Svätý Martin 1940.
• Podhale w czasie okupacji 1939–1945, red. J. Berghauzen, Warszawa 1977.
• Proti Poľsku. Odraz ťaženia roku 1939 v denníkoch a kronikách slovenskej armády, red. M. Lacko, Bratislava 2007.
• Roszkowski J.M., Geneza i dzieje rodu Divékych z Podwilka, Między dworem a wsią, Zubrzyca 2017, s. 55–75.
• Roszkowski J.M., „Zapomniane Kresy” Spisz, Orawa, Czadeckie w świadomości i działaniach Polaków 1895–1925, Nowy Targ 2018.
• Segeš D., Kontakty watykańskie Karola Sidora z Kazimierzem Papée na przykładzie memorandum „La question slovaque” z czerwca 1943 r., [w:] Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi–Polacy–Słowacy 1938/39-1945-1989, cz. I, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, Warszawa 2007, s. 92–95.
• Siuta J., Żukowski B., Polskie dylematy scalania gruntów i urządzania terenów wiejskich. Część 1.
• Scalanie gruntów, „Inżynieria Ekologiczna. Ecological Engineering”, t. 19 (2018), nr 3, s. 1–16.
• Sztompka P., Życie codzienne – temat najnowszej socjologii, [w:] Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków 2008.
• Zieliński J., Spisz i Orawa w latach 1918–1945, [w:] Podhale w czasie okupacji 1939–1945, red. J. Berghauzen, Warszawa 1977, s. 107–126.
• Włodek L., Cztery sztandary, jeden adres. Historie ze Spisza, Kraków 2017.
• Zemko M., Milan Rastislav Štefánik medzi legendami a antilegendami. Premeny ich podôb v politicko-spoločenských zmenách 20. Storočia, [w:] Milan Rastislav Štefánik v zrkadle prameňov a najnovších poznatkov historiografie, red. M. Čaplovič, B. Ferenčuhová, M. Stanová, Bratislava 2010, s. 211–218.

Identifiers

DOI

10.26774/wrhm.321

Biblioteka Nauki

31803938