Funkcje literatury kaszubskiej, jej potencjał edukacyjny i wykorzystanie mediów elektronicznych do jej propagowania

• Authors: Artur Jabłoński

Title variants

EN

Functions of Kashubian literature, its educational potential and the use of electronic media for its promotion

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawową funkcją kaszubskojęzycznej literatury od samych jej początków – to jest już od ponad 170 lat – aż po dzień dzisiejszy wydaje się być zachowanie własnego „ja” Kaszubów, którzy dzięki więzi wywodzącej się z dziedzictwa kulturowego są odrębną wspólnotą etniczną. Czytelne dla literatury kaszubskiej motywy, figury czy obrazy, które wykształciły się w jej obrębie i są źródłem jej siły i kreacji, tworzą bogatą strukturę znaczeń oraz pretendują tę literaturę do pełnienia funkcji mitotwórczych. Współcześnie w literaturze kaszubskiej jak w lustrze odbijają się zmiany zachodzące w samoświadomości kulturowej najmłodszego pokolenia jej twórców i odbiorców. Literatura próbuje „oswajać” zjawiska globalne z impetem wdzierające się w kaszubską przestrzeń kulturową. W edukacji szkolnej język kaszubski i literatura w nim tworzona zagościły na stałe z początkiem lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Brakowało jednak nowych tekstów literackich kaszubskich autorów, a w szczególności prozy. Środowiska kaszubskie zareagowały na ten brak, organizując w 1995 roku Ogólnopolski Konkurs Prozatorski im. Jana Drzeżdżona. Dopiero w 2001 roku światło dzienne ujrzał pierwszy podręcznik z ćwiczeniami Kaszëbë. Zemia i lëdze. Podręcznik do języka kaszubskiego z ćwiczeniami, napisany przez nauczycielkę Danutę Pioch z myślą o dzieciach z klas I–III szkoły podstawowej. Zaraz potem zaczęło pojawiać się mnóstwo kolejnych podręczników i wypisów z literatury. Osobnym niemal już zjawiskiem staje się literatura kaszubska tworzona na potrzeby szkoły czy też raczej dla „odbiorcy szkolnego”. Krąg czytelników literatury kaszubskiej jest ograniczony. Kaszubszczyznę wprowadzono do systemu oświaty stosunkowo niedawno, zatem szczególnego rodzaju analfabetyzm wśród dorosłych użytkowników języka kaszubskiego, nieczytanie i niepisanie w tym języku, jest powszechne. Dlatego ważne dla literatury kaszubskiej są nowoczesne metody jej upowszechniania: media elektroniczne, audiobooki czy e-książki. Kaszubski bohater literacki stał się także postacią z gry komputerowej Stark Remus. Nowoczesne techniki, w tym media elektroniczne, są również pomocne w procesach edukacyjnych. Ich właściwe wykorzystanie może wzmocnić siłę przekazu literackiego tekstu, a co za tym idzie – także moc namysłu tożsamościowego Kaszubów. Modernizacja działania Czasopisma oraz tłumaczenia na język angielski artykułów Ars Educandi na lata 2012-2017 zostały sfinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z zadania Działalności Upowszechniającej Naukę (DUN). Zadanie: Wdrożenie modułu redakcyjnego na platformie Uniwersyteckich Czasopism Naukowych - systemu wspomagającego redagowanie i zarządzanie czasopismem naukowym Ars Educandi sfinansowano w ramach umowy 661/P-DUN/2018 z dnia 12.06.2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę. Zadanie: Stworzenie nowoczesnej wersji on-line czasopisma Ars Educandi przez wdrożenie modułu publikacyjnego na platformie Uniwersyteckich Czasopism Naukowych oraz obsługę międzynarodowych baz indeksacyjnych sfinansowano w ramach umowy 661/P-DUN/2018 z dnia 12.06.2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę. Zadanie: Przygotowanie anglojęzycznej wersji ostatnich 6 roczników (2012-2017) czasopisma naukowego Ars Educandi i ich wydanie w wersji online sfinansowano w ramach umowy 661/P-DUN/2018 z dnia 12.06.2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.

EN

For over 170 years now, that is from its early beginnings, the primary function of the literature written in the Kashubian language has been preserving the own voice of the Kashubs who thanks to ties derived from the cultural heritage, constitute a distinct eth­nic community. The themes, figures or images characteristic of the Kashubian literature as a source of its strength and creative power, form a rich structure of meanings responsible for the myth-making factor in its literary output. As in a mirror, the contemporary Kashubian literature reflects the changing cultural self-consciousness of the youngest generation of writers and readers. Literature is trying to “tame” the global phenomena, which force their way vehemently into the Kashubian cultural space. Kashubian language and literature were included on a permanent basis in the educa­tional system in the early 1990s. However, there was a lack of new literary texts of Kashubian authors, and especially ones written in prose. The reaction of the Kashubian circles was organizing a Jan Drzeżdżon National Prose Competition in 1995. It was not earlier than in 2001 that the first textbook with exercises was published. Kaszëbë. Zemia and lëdze. Podręcznik do języka kaszubskiego z ćwiczeniami was written by the teacher Danuta Pioch for the children from classes I–III of the primary school. Since then there has been a real boom for the next school textbooks and extracts from literature – of course one reflecting the scale of Kashubi­an circles and their potential. A separate phenomenon can be observed, namely Kashubian literature created for the needs of school curricula or rather for “the school audience”. Because of the limited number of Kashubian literature readers, which results from the quite recent introduction of Kashubian to the educational system and fairly common illiteracy among adults, the most important for the Kashubian literature are modern channels of its dis­tribution: electronic media, audio books and e-books. A Kashubian protagonist has also become a character from a computer game Stark Remus. Modern technology, including electronic media, are also helpful in educational processes. Their proper use can enhance the effectiveness of the message of a literary text, and thus the power of the identity consideration of the Kashubs.   English translation: Anna Moroz-Darska Modernisation of the journal's operations and translation into the English language of articles published in Ars Educandi in 2012-2017 were financed with funds from the Ministry of Science and Higher Education as a part of the task Science Promotion Activity (pl. DUN). The task ‘The implementation of the editorial module on the platform of Uniwersyteckie Czasopisma Naukowe – a system facilitating the editing and management of the academic journal Ars Educandi‘ was financed as a part of contract 661/P-DUN/2018 of 12.06.2018 from funds of the Ministry of Science and Higher Education designated for the promotion of science. The task ‘The creation of a modern online version of the academic journal Ars Educandi through the implementation of the publication module on the platform of Uniwersyteckie Czasopisma Naukowe and the handling of international indexing databases’ was financed as a part of contract 661/P-DUN/2018 of 12.06.2018 from funds of the Ministry of Science and Higher Education designated for the promotion of science. The task ‘Preparation of the English language version of the last 6 annual issues (2012-2017) of the academic journal Ars Educandi and their publication online’ was financed as a part of contract 661/P-DUN/2018 of 12.06.2018 from funds of the Ministry of Science and Higher Education designated for the promotion of science.

• Publisher: Uniwersytet Gdański
• Journal: Ars Educandi
• Year: 2015
• Issue: 12
• Pages: 11-20

Dates

published

2015-12-15

Contributors

author

Artur Jabłoński

Identifiers

DOI

10.26881/ae.2015.12.01