Tęczowe dusze i ciała. Retoryka LGBTQ+ w polskojęzycznych publikacjach internetowych lat ostatnich

• Authors: Mirosław Ryszkiewicz

Title variants

EN

Rainbow souls and bodies. LGBTQ+ rhetoric in the Polish-language online publications released in recent years

Abstracts

EN

The article attempts to present the rhetorical analysis of selected publications which can be currently found in the Internet and which deal with the issues covered by the acronym LGBTQ+ (and its variants). Differentia specifica of various definitions of the notion (starting with “people” and “community” to “ideology” and “degeneration”) manifests itself in, among others, the reference to two other, highly significant, because persuasively catchy notions: health and disease, both of the body and the mind, on which the analysis taking into account all textual dimensions (inventio, dispositio and elocutio) on the one hand, and extratextual (communication, contextual and consituational) conditions of the internet “dispute” about LGBTQ+, focuses. The description of how the notions of “health” (somatic and mental) and “disease” (also dual) are used in this analysis lead to the final conclusion that the twofold approach to LGBTQ constitutes the incarnation of, to a certain extent, the perennial civilizational or cultural conflict between barbarity and humanism, whose depositary, among others, also (classical) rhetoric in one of its numerous meanings remains.

PL

W artykule podjęta została próba przedstawienia retorycznej analizy wybranych publikacji, które aktualnie można odnaleźć w Internecie, a poświęconych problematyce opatrywanej skrótowcem LGBTQ+ (i różnymi jego wariantami). Differentia specifica zróżnicowanych definicji już samego terminu (od „osób” i „społeczności” po „ideologię” i „wynaturzenie”) przejawia się m.in. odwołaniami do innych dwóch, wielce istotnych, bo perswazyjnie nośnych pojęć: zdrowia i choroby, zarówno ciała, jak też umysłu. Na nich koncentruje się analiza, która uwzględnia wszystkie, z jednej strony, tekstowe (inventio, dispositio i elocutio) wymiary, z drugiej, pozatekstowe (komunikacyjne, kontekstowe i konsytuacyjne) uwarunkowania internetowej „dysputy” o LGBTQ+. Opis sposobów używania w niej pojęć „zdrowie” (somatyczne i psychiczne) oraz (takaż dwojaka) „choroba” prowadzi do końcowego wniosku, że dualistyczne, współczesne podejście do LGBTQ+ stanowi inkarnację poniekąd odwiecznego sporu cywilizacyjnego czy też kulturowego między barbarią i humanizmem, którego depozytariuszką pozostaje m.in. również retoryka (klasyczna) w jednym spośród wielu znaczeń tego terminu.

Keywords

EN

rhetoric; persuasion; LGBTQ+; health; disease; body; mind

PL

retoryka; perswazja; LGBTQ+; zdrowie; choroba; ciało; umysł

• Publisher: Polskie Towarzystwo Retoryczne
• Journal: Res Rhetorica
• Year: 2024
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 62-83

Dates

published

2024

Contributors

author

Mirosław Ryszkiewicz

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej, Katedra Współczesnej Literatury i Kultury Polskiej

References

• Adamska, Katarzyna. 1988. Ludzie obok. Lesbijki i geje w Polsce. Toruń: Pracownia Duszycki.
• Aksiuto, Michał, Michał Wallner i Marcin Pomarański. 2023. Poprawność polityczna: źródła, przejawy, kontrowersje. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Andrzej Duda o LGBT. Próbują wmówić, że to ludzie. To ideologia. Dostęp: 10.05.2023. https://www.rp.pl/wydarzenia/art8909311-andrzej-duda-o-lgbt-probuja-wmowic-ze-to-ludzie-to-ideologia.
• Arystoteles 1988a. O duszy, tłum. Paweł Siwek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Arystoteles 1988b. Retoryka. Poetyka, tłum. Henryk Podbielski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Barłowska, Maria. 2015. Amplifikacja retoryczna. W: Retoryka. Red. Maria Barłowska, Agnieszka Budzyńska-Daca, Piotr Wilczek, 98–115. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bielska, Beata. 2018. Potencjał zmiany. Rezultaty działania ruchów społecznych na przykładzieruchu LGBT* w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Brzózy, Zbigniew Nikodem. 2012. Homoseksualizm w aspekcie teologicznym i medyczno-psychologicznym. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”.
• Buliński, Leszek. 2014. O chorobie w zdrowiu i o zdrowiu w chorobie. Dylematy polityki zdrowotnej. W: Zdrowie i choroba. W poszukiwaniu wiedzy i pomocy. Red. Leszek Buliński, 13–24. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Burke, Kenneth. 2008. Tradycyjne zasady retoryki, tłum. Krzysztof Biskupski. W: Retoryka. Red. Marek Skwara, 35–85. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Ciało, emocje i choroby. 2023. Dostęp: 15.11.2023. http://www.psychologyhub.eu/artykuly/60,cialo-emocje-i-choroby.
• Ciało i duch w języku i w kulturze. 2012. Red. Monika Łaszkiewicz, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Sebastian Wasiuta. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Cieślak, Robert. 2000. Cielesne gry wzrokowe. Estetyczne aspekty tematu homoerotycznego w poezji polskiej XX w. W: Krytyka feministyczna, siostra teorii i historii literatury, red. Grażyna Borkowska i Liliana Sikorska, 316–328. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Cox Matthew and Michael J. Farris. 2015, “An Annotated Bibliography of LGBTQ Rhetorics. Present Tense”. A Journal of Rhetoric in Society 4(2): 1–162. Dostęp: 10.12 2022: https://www.presenttensejournal.org/volume-4/an-annotated-bibliography-of-lgbtq-rhetorics/.
• Curtius, Ernst R. 2005. Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. i oprac. Andrzej Borowski. Kraków: Universitas.
• Czerniak, Stanisław i Rafał Michalski. 2008. Cielesność, kompensacja, mimesis: wokół pojęciowego instrumentarium współczesnej antropologii filozoficznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Czy homoseksualizm to choroba? Dostęp: 20.11.2023. https://zapytaj.onet.pl/Category/021,004/2,30622387,Czy_homoseksualizm_to_choroba.html.
• E-gatunki. Dziennikarz w nowej przestrzeni komunikowania. 2015. Red. Wiesław Godzic, Zbigniew Bauer. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
• Filoponos, Jan. 2018. Komentarz do Arystotelesowskiego O duszy II, 1–5 i (Pseudo-)Symplicjusz. 2018. Komentarz do Arystotelesowskiego O duszy II, 1–5, tłum. Joanna Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• Garbicz, Dorota. 2019. „Czy poprawność polityczna jest współczesną realizacją reguły stosowności?”. Forum Artis Rhetoricae 1, 45–52. Dostęp: 4.11.2023. https://polon.uw.edu.pl/documents/9763960/18960055/forum.artis.rhetoricae.2019.1.pdf.
• Iniewicz, Grzegorz. 2015. Stres mniejszościowy u osób biseksualnych i homoseksualnych. W poszukiwaniu czynników ryzyka i czynników chroniących. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Janus, Andrzej. 2022. Zdrowie. Nie daj się chorobie. Katowice: Wydawnictwo Szara Godzina.
• Kaliściak, Tomasz .2011. Katastrofy odmieńców. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kiełbiewska, Anna M. i Joanna Partyka. 2023. „Retoryka zdrowia i choroby – wprowadzenie do tematu numeru”. Res Rhetorica, 10(1), 2–4. Dostęp: 3.11.2023. https://resrhetorica.com/index.php/RR/article/view/751/382.
• Knuth, Donald E. 2020. Sztuka programowania. T 1. Algorytmy podstawowe, tłum. Grzegorz Jakacki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
• Kochanowski, Jacek. 2004. Fantazmat zróżNICowany. Socjologiczne studium przemian tożsamości gejów. Kraków: Universitas.
• Kociemba-Żulicka, Justyna. 2022. Tęczowy słownik. Mały zbiór homoerotyzmów polskich. Kraków: Wydawnictwo Naukowe.
• Komorowska, Joanna. 2020. Defining the Soul, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• Korolko, Mirosław. 1990. Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Krzystyniak, Krzysztof L. i Kalota Hanna M. 2022. Tęczowa młodość. Vademecum dla rodziców i wychowawców osób LGBT. Warszawa: Wydawnictwo Medyk.
• Kwintylian, Marek Fabiusz. 2002. Kształcenie mówcy, tłum. Mieczysław Brożek. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Lakoff George i Mark Johnson. 2010. Metafory w naszym życiu, tłum. Tomasz P. Krzeszowski. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Lausberg, Heinrich. 2002. Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tłum. Albert Gorzkowski. Bydgoszcz: Wydawnictwo Homini.
• Leszczyński, Adam. 2023. W Ugandzie walczą z LGBT tak, jak prawica chciałaby w Polsce. Kara śmierci za homoseksualizm. Dostęp: 28.11.2023. https://oko.press/uganda-homofobia-lgbt-kara-smierci-za-homoseksualizm.
• Łebkowska, Anna. 2006. Gender. W Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Red. Michał Paweł Markowski i Ryszard Nycz, 367–407. Kraków: Universitas.
• Lichański, Jakub Zdzisław. 1996. Co to jest retoryka?. Kraków: Wydawnictwo Oddziału Polskiej Akademii Nauk Kraków.
• Miłkowska-Samul, Kamila. 2010. „Retoryka w Internecie. O zastosowaniu retoryki do analizy zjawisk komunikacyjnych w Sieci na przykładzie serwisów plotkarskich”. Forum Artis Rhetoricae 1–2 (20–21), 59–72.
• Modrzejewska, Ewa. 2019. „Wykryto adbolcka! Retoryka komunikatów namawiających do odblokowania reklam”. Res Rhetorica 6(3): 33–52. https://doi.org/10.29107/rr2019.3.3.
• Nagy, László Kálmán. 2012. Między przemilczaniem a coming outem. Wprowadzenie do problematyki obrazu innej miłości w literaturze polskiej. W: Oblicza płci. Literatura. Red. Małgorzata Karwatowska, Jolanta Szpyra-Kozłowska. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Naznaczeni. Mniejszości seksualne w Polce. Raport 2008. 2009. Red. Ireneusz Krzemiński. Warszawa: Pracownia Wydawnicza Andrzeja Zabrowarny.
• Onet Wiadomości. 2023. Rosja uznała „międzynarodowy ruch społeczny LGBT” za organizację ekstremistyczną. Dostęp: 30.11.2023. https://www.msn.com/pl-pl/wiadomosci/polska/rosja-uznała-międzynarodowy-ruch-społeczny-lgbt-za-organizację-ekstremistyczną/ar-AA1kNhE5.
• Ostrowska, Joanna. 2021. Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Papież wyjaśnia: akty homoseksualne to grzech, ale nie przestępstwo. Dostęp: 20.01.2023. https://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2023-01/papiez-wyjasnia-akty-homoseksualne-to-grzech.html.
• Pawlak-Hejno, Elżbieta. 2023. „«Z takimi patronami można iść na koniec świata». Strategie retoryczne stosowane w crowdfundingu na wybranych przykładach z serwisu Patronite.pl”. Res Rhetorica 10(3): 81–99. https://doi.org/10.29107/rr2023.3.5.
• Pawłowska, Katarzyna. 2021. “Interdiscursive Revitalization of the Red Plague Metaphor in Archbishop Jędraszewski 2019 Sermon: A Critical Analysis”. Studies in Polish Linguistic 16(2), 99–119. https://doi.org/10.4467/23005920SPL.21.005.13959.
• Pieter, Józef. 2021. Spór o związek duszy z ciałem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Podręcznik poradnictwa i psychoterapii osób homoseksualnych i biseksualnych. 2014. Red. Rupert M. Perez, Kurt A. DeBorda, KJathleen J. Bieschke, tłum. Katarzyna Bojarska, Marta Kosińska, Katarzyna Dułak, Natasza Geldon. Warszawa: Kampania Przeciwko Homofobii.
• Raport z badania pilotażowego. Poglądy młodzieży studenckiej na temat LGBT+. 2022. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Reuters. 2018. Hungary to stop financing gender studies courses: PM aide. Dostęp: 19.10.2020. https://www.reuters.com/article/us-hungary-government-education/hungary-to-stop-financing-gender-studies-courses-pm-aide-idUSKBN1KZ1M0.
• Ritz, German. 2002. Nić w labiryncie pożądania. Gender i płeć w literaturze polskiej od romantyzmu do postmodernizmu, tłum. Bronisław Drąg, Andrzej Kopacki, Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
• Słownik języka polskiego. 1988. Red. Mieczysław Szymczak. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
• Słownik języka polskiego. 1989. Red. Mieczysław Szymczak. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Szlagowska-Papuzińska, Aleksandra. 2021. Mityzacja choroby. Choroba jako konstrukt społeczny i kulturowy. Wrocław: Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
• Struzik, Justyna. 2019. Solidarność queerowa. Mobilizacja, ramy i działania ruchów queerowych w Polsce. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Sytuacja społeczna LGBTA w Polsce. Raport za lata 2015–2016. 2017. Red. Magdalena Świder i Mikołaj Winiewski. Warszawa: Kampania Przeciwko Homofobii.
• Szymanek, Krzysztof. 2001. Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa 2001: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Śmieja, Wojciech. 2010 Literatura, której nie ma. Szkice o polskiej „literaturze homoseksualnej”. Kraków: Uniwersitas.
• Tomasik, Krzysztof. 2008. Homobiografie. Pisarki i pisarze polscy XIX i XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Tymieniecka-Suchanek, Justyna. 2017. Wprowadzenie. W: Choroba – ciało – dusza w literaturze i kulturze, red. Justyna Tymieniecka-Suchanek, 9–14. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Volkmann, Richard 1995. Wprowadzenie do retoryki Greków i Rzymian, tłum. Lech Bobiatyński, 107–191. W: Cichocka, Helena i Lichański Jakub Z., Zarys historii retoryki: od początku do upadku cesarstwa bizantyjskiego. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Warkocki, Błażej. 2007. Homo niewiadomo. Polska proza wobec odmienności. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Wojtkowiak, Monika. 2021. Poznać, zrozumieć, rozmawiać. (Nie)oczywisty e-świat jako źródło inspiracji i wyzwań w perspektywie pedagogicznej. Kielce: Wydawnictwo UJK.
• Zdrowie LGBT. Przewodnik dla kadry medycznej. 2016. Red. Robert Kowalczyk, Marcin Rodzinka, Marek Krzystanek. Warszawa: Kampania Przeciwko Homofobii.
• Ziomek, Jerzy. 1990. Retoryka opisowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Ziomek, Jerzy. 1994. O współczesności retoryki. W: Ziomek, Jerzy. Prace ostatnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Żulicki Remigiusz i Michał Żytomirski. 2020. „Próba wypracowania metodologii pomiaru baniek filtrujących w wyszukiwarce Google”. Zarządzanie Mediami, 8(3), 243–257. Dostęp: 30.11.2023. https://doi.org/10.4467/23540214ZM.20.034.12052.

Identifiers

DOI

10.29107/rr2024.2.4

Biblioteka Nauki

39750676