Gwardia Narodowa w Lesku w 1848 roku

• Authors: Jakub Bodaszewski

Title variants

EN

National Guard in Lesko in 1848

Abstracts

EN

The outbreak of the March 1848 revolution in Vienna renewed the hope of Poles living in Galicia, who wished to regain independence or at least gain autonomy within the Austrian Empire. The beginning of patriotic endeavors was founding the National Guard in Cracow and Lviv, and later in smaller towns, such as Lesko. The city, with a population of several thousand, became the recruiting ground for the newly-formed formations. These formations were comprised mostly of artisans and the petite bourgeoisie. Only at the end of its existence were peasants allowed to join the Guard. The National Guard in Lesko had numerous officers, likely trained in the Austrian army, who provided military training. This was only the beginning of the formation of Polish units in Galicia. Both the commanders and the patriotic members of the National Guard brought hope of establishing a cadre that, in the right moment, would be able to fight for the longed for Polish independence. The Polish independence movements were suppressed as soon as the revolutionary sentiment in Austria abated. With the introduction of the military regime at the end of 1848, every single democratic concession made during these several short months was revoked, including the formation of the National Guard. The formation in Lesko was abolished in 1849.

PL

Wybuch rewolucji w Wiedniu w marcu 1848 r. odnowił nadzieje Polaków w Galicji na uzyskanie niepodległości lub przynajmniej autonomii w ramach Cesarstwa Austriackiego. Podstawą dążeń patriotycznych było utworzenie oddziałów Gwardii Narodowej, początkowo w Krakowie i Lwowie, a później w mniejszych miejscowościach, m.in. w Lesku. Miasto to, liczące kilka tysięcy mieszkańców, stanowiło bazę rekrutacyjną dla nowo powstałych formacji. Składały się one w większości z rzemieślników i drobnomieszczaństwa. Dopiero pod koniec ich istnienia dopuszczono do nich chłopów. Gwardia Narodowa w Lesku posiadała liczne, wyszkolone zapewne w wojsku austriackim, grono oficerskie umożliwiające szkolenie wojskowe. Stanowiło to dopiero początek formowania jednostek polskich na terenach Galicji. Zarówno dowódcy, jak i patriotycznie nastawieni członkowie Gwardii Narodowej dawali nadzieję na stworzenie kadry, która w odpowiednim momencie będzie zdolna wywalczyć upragnioną przez Polaków niepodległość. Upadek nastrojów rewolucyjnych w Austrii spowodował stłumienie ruchów niepodległościowych na terenie Galicji. Wraz z powrotem reżimu wojskowego pod koniec 1848 r. zlikwidowano wszelkie zdobycze demokratyczne, powstałe w trakcie kilku zaledwie miesięcy, w tym również Gwardię Narodową. Formacja ta zlikwidowana została również w Lesku w styczniu 1849 r.

Keywords

PL

Wiosna Ludów; 1846; Gwardia Narodowa; Lesko

EN

Lesko; National Guard; 1846; Springtime of Nations

• Publisher: Archiwum Państwowe w Rzeszowie / Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Rzeszowie
• Journal: Prace Historyczno-Archiwalne
• Year: 2021
• Issue: Tom XXX
• Pages: 19-33

Dates

published

2021

Contributors

author

Jakub Bodaszewski

• Archiwum Państwowe w Rzeszowie Oddział w Sanoku

• https://orcid.org/0000000241007992

reviewer

Jerzy Kuzicki

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000230888894

reviewer

Janusz Pezda

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000323963072

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Biblioteka Baworowskich, rkps 277, Statut dla organizowania Gwardii Narodowych w Cesarstwie Austriackim.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu: Archiwum Zamku Leskiego Krasickich, sygn. 18.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu: Archiwum Zamku Leskiego Krasickich, sygn. 383.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu: Archiwum Zamku Leskiego Krasickich, sygn. 479.
• Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrainy we Lwowie Oddział Rękopisów, zespół (fond) 5, Rękopisy Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 5458/II, Rozkazy dzienne Lwowskiej Gwardii Narodowej 1848 r. (od 4 VIII – 31 X).
• Prasa:
• „Dziennik Narodowy”, nr 2 z 25 III 1848 r.
• „Dziennik Narodowy”, nr 15 z 10 IV 1848 r.
• „Rada Narodowa”, nr 6 z 27 IV 1848 r.
• „Skarby Podkarpackie” 2008, nr 3(10).
• Opracowania:
• K. Adamek, Polskie gwardie narodowe w Galicji w 1848 r., „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. XIX, cz. I, Białystok 1973.
• J. Bodaszewski, Gwardia Narodowa w Brzozowie w 1848 r., „Prace Historyczno-Archiwalne” 2017, t. XXIX, Rzeszów 2017.
• J. Budziak, Dzieje Leska 1772–1918, Lesko 1995.
• Z. Fras, Demokraci galicyjscy w latach 1848–1875 [w:] Galicja i jej dziedzictwo, t. 1: Historia i polityka, Rzeszów 1994.
• B. Łopuszański, Longchamps (Longchamps de Berier) Bogusław (1808–1888) [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XVII, Wrocław 1972.
• S. Gepner, Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Okres 1832–1939, Warszawa 2014.
• K. Karolczak, Arystokraci galicyjscy wobec wypadków 1848 r. [w:] Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów, red. W. Wic, Kraków 1999.
• I. Kovacs, Honwedzi, emisariusze, legioniści. Słownik biograficzny polskich uczestników Wiosny Ludów na Węgrzech 1848–1849, Kraków 2016.
• E. Quirini, Ubiór, oporządzenie i uzbrojenie lwowskiej Gwardii Narodowej w r. 1848, „Studia do Dziejów Dawnego Uzbrojenia i Ubioru Wojskowego”, cz. III, Kraków 1967.
• M. Stolarczyk, Działalność lwowskiej Centralnej Rady Narodowej, Rzeszów 1994.
• M. Stolarczyk, Galicyjska Gwardia Narodowa w 1848 r. [w:] Galicja w 1848 roku: demografia, działalność polityczna i społeczna, gospodarka i kultura, red. A. Bonusiak, M. Stolarczyk, Rzeszów 1999.
• M. Stolarczyk, Galicyjska Gwardia Narodowa w 1848 r., cz. II: Od utworzenia Centralnej Rady Narodowej do wprowadzenia stanu wojennego we Lwowie [w:] Galicja i jej dziedzictwo, t. 15: Działalność wyzwoleńcza, Rzeszów 2001.
• M. Stolarczyk, Lwowska i galicyjska Gwardia Narodowa w 1848 r., cz. I: Od rewolucji wiedeńskiej do utworzenia Centralnej Rady Narodowej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie”, Seria Społeczno-Pedagogiczna i Historyczna, Historia 5, z. 19, Rzeszów 1995.
• M. Stolarczyk, Reorganizacja i upadek lwowskiej Centralnej Rady Narodowej w 1848 r., „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie”, Seria Społeczno-Pedagogiczna i Historyczna, Historia 2, z. 3, Rzeszów 1991.
• M. Stolarczyk, Udział duchowieństwa rzymskokatolickiego w galicyjskiej Wiośnie Ludów. Próba charakterystyki [w:] Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów, red. W. Wic, Kraków 1999.
• M. Śliwa, Rok 1846 w Galicji i późniejsza Rewolucja 1848 [w:] Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów, red. W. Wic, Kraków 1999.
• J. Wysocki, Pamiętnik Jenerała Wysockiego, dowódcy Legionu Polskiego na Węgrzech z czasu kampanii węgierskiej w roku 1848 i 1849, Poznań 1985.
• M. Zgórniak, Dzieje Narodu i Państwa Polskiego. Za Waszą i naszą wolność, Warszawa 1987.

Identifiers

DOI

10.30657/pha.33.2021.02

Biblioteka Nauki

2233190