斯坦尼斯瓦夫·莱姆作品《泥人十四》 中的后人类主义哲学思考

• Authors: Yinhui Mao , Yan Sun

Title variants

EN

Philosophical Reflections on Posthumanism in Golem XIV by Stanisław Lem

PL

Filozoficzne refleksje nad posthumanizmem w utworze Stanisława Lema Golem XIV

Abstracts

EN

In the 1990s, posthumanism gained popularity in interdisciplinary research, and its concept of the personification of technology and the “cyborg” offered a wide scope for science fiction. But as early as the 1970s, Polish science fiction novelist Stanisław Lem had already made a manifesto of posthumanism in his work, in which he created Golem XIV, a typical cyborg, and expressed his own views on the relationship between human and technology, human and non-human, etc. through the narration of this artificial intelligence. In his book, he created Golem XIV, the archetypal cyborg. The philosophical ideas of Lem in Golem XIV not only coincide with the present theories of posthumanism in many ways, but also have some insightful thoughts that go far beyond the framework of posthumanist thought and are more forward-looking. This paper includes the history of the development of the discipline of posthumanism, discussion on the content of Lem’s Golem XIV, an in-depth analysis of posthumanist thinking, and Lem’s own unique philosophical views in the hope of providing new ideas for interpreting Lem’s work.

PL

Stanisław Lem był wielkim pisarzem, futurystą i krytykiem literackim, ale chińskie przekłady większości jego dzieł zostały wydane w Chinach dopiero z okazji setnej rocznicy urodzin autora w 2021 roku. Z tej przyczyny prowadzone w Chinach badania naukowe na temat Lema i jego twórczości są nieliczne. Wielu czytelników nie do końca rozumie też idee zawarte w książkach Stanisława Lema. Istnieje zatem potrzeba znalezienia odpowiednich metod analizy i badania twórczości pisarza. W niniejszym artykule wykazano, że perspektywa posthumanistyczna może dostarczyć wiarygodnego wzoru dla studiów nad Lemem. W latach 90. XX wieku popularność zdobyły interdyscyplinarne badania nad posthumanizmem, a ich koncepcja personifikacji technologii i „cyborga” otworzyła szeroką przestrzeń pisarzom reprezentującym literaturę popularnonaukową. Jednak już w latach 70. Lem złożył deklarację posthumanizmu, w której wykreował typową postać cyborga – Golema XIV – i przez narrację tej sztucznej inteligencji wyraził własne poglądy na temat relacji między człowiekiem a technologią, człowiekiem a nie-człowiekiem. W niniejszym artykule przeanalizowano dzieło Lema Golem XIV. Przedstawione w tym utworze filozoficzne idee autora nie tylko pokrywają się pod wieloma względami z dzisiejszymi teoriami posthumanistycznymi, lecz także wyrażają pewne wnikliwe refleksje, które jako bardziej futurystyczne wykraczają daleko poza ramy myśli posthumanistycznej. Lem skupia się przede wszystkim na interpretacji ewolucji i mądrości. Cel ludzkiego istnienia wyjaśnia w kategoriach ewolucji, co mieści się w ramach posthumanizmu. Jednak prezentowany utwór zawiera nie tylko posthumanistyczną krytykę antropocentryzmu – także dopełnia dekonstrukcję człowieka. Wielu badaczy we wcześniejszych opracowaniach łączyło twórczość Lema z posthumanizmem, ale opracowaniom tym brakowało teoretycznego wsparcia. Niewiele też mówiono o historii rozwoju dyscyplinarnego tego nurtu, co uczyniono w niniejszym artykule. Zawarto w nim ponadto omówienie kompozycji układu treści dzieła Lema Golem XIV, przedstawiono pogłębioną analizę obecnych w nim idei posthumanistycznych oraz wydestylowano unikalne poglądy filozoficzne Lema w nadziei na dostarczenie nowych pomysłów na interpretację jego utworu.

Keywords

PL

posthumanizm; Stanisław Lem; Golem XIV; ewolucja; literatura science-fiction

EN

posthumanism; Stanisław Lem; Golem XIV; evolution; science-fiction literature

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Postscriptum Polonistyczne
• Year: 2022
• Volume: 30
• Issue: 2
• Pages: 1-12

Dates

published

2022

Contributors

author

Yinhui Mao

• Guangdong University of Foreign Studies Guangzhou, China

• https://orcid.org/0000000256123224

author

Yan Sun

• Guangdong University of Foreign Studies Guangzhou, China

• https://orcid.org/0000000186518940

References

• Brzostek D., 2017, Gdzie kończy się literatura? „Głos Pana” i „Golem XIV” – Stanisława Lema „resztki po powieści”, „Literatura i Kultura Popularna”, vol. 23, pp. 39–50.
• Kijko M., 2018, Dlaczego człowiek?, „Czas Kultury”, vol. 34 (4), pp. 37–42.
• Owczarek K., 2019, Rozum wyzwolony. Golem XIV jako przykład osobliwości technologicznej, „Internetowy Magazyn Filozoficzny HYBRIS”, vol. 46, pp. 69–86.
• 刘远超, 2019, 论后人类主义中的三个形象[D]. 中国社会科学院研究生院.
• 冉聃, 2013, 赛博与后人类主义[D]. 南京大学.
• 斯坦尼斯瓦夫·莱姆, 2022, 莱姆狂想曲[M]. 老光，译. 郑州：河南文艺出版社.
• 王亚芹, 2022, “赛博格”:后人类时代的身体范式与审美隐喻[J]. 河北师范大学学报（哲学社会科学版）45 (1) ：142–148.
• 向林、田海霞，2022, 西方后人类主义理论探析[J]. 今古文创 (9) : 56–58.
• 张灿, 2021, 当代西方后人类主义：范式、议题与启示[J]. 长沙理工大学学报（社会科学版) 36, 4 : 21–28.

Identifiers

DOI

10.31261/PS_P.2022.30.11

Biblioteka Nauki

13144350