Fono-chrono-grafia. Archiwalia dźwiękowe Mirona Białoszewskiego

• Authors: Agnieszka Karpowicz

Title variants

EN

Phono-chrono-graphia: Miron Białoszewski’s Sound Archives

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule analizie poddano archiwalne nagrania Mirona Białoszewskiego odnalezione w Muzeum Literackim im. Józefa Czechowicza w Lublinie oraz przechowywane w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Szczególną uwagę zwrócono na pozawerbalną warstwę dźwiękową nagrań. Przedmiotem zainteresowania autorki artykułu są głównie brzmienia stanowiące zakłócenia i zanieczyszczenia na taśmie magnetofonowej, takie jak szum, które zwykle znikają lub są minimalizowane wraz z digitalizacją i obróbką nagrań służącymi ich udostępnianiu. Analiza jest punktem wyjścia rozważań na temat autentyczności i oryginalności archiwalnych materiałów fonograficznych w kontekście relacji nagrania do czasu i miejsca: wydarzenia, rejestrowania go, przechowywania taśm, z uwzględnieniem chronotopiczności wersji zdigitalizowanych i udostępnianych odbiorcom przez muzea. Związane z kwestiami technicznymi zakłócenia słyszalne na nagraniach (jakość nagrania, cechy taśmy magnetycznej i inne) odsyłają tu do problemu temporalności – rejestracji magnetofonowej jako zapisu czasu (chronografii) i jej związków z nagrywaniem jako praktyką literacką Białoszewskiego. Wszelkiego rodzaju nieczystości, również te odnoszące się do emisji głosu pisarza i jego cielesności, a także do przestrzennego kontekstu nagrywania, zostały tu potraktowane jako pełnowartościowe elementy sensotwórcze, mające wartość i archiwalną, i interpretacyjną.

EN

In her article, Agnieszka Karpowicz analyses the archival recordings of Miron Białoszewski found in the Józef Czechowicz Literary Museum in Lublin and stored in the Adam Mickiewicz Museum of Literature in Warsaw. She pays particular attention to the non-verbal sound layer of the recordings. She is mainly interested in various background noises and other impurities on the cassette tapes, i.e., sounds which usually disappear or are minimized when recordings are digitized and processed before they are made available to the audience. The analysis is the starting point of reflections on the authenticity and originality of archival phonographic materials in the context of the relationship of the recording to time and place: the event, the recording of it, the storing of tapes. Karpowicz’s considerations take into account the chronotopicity of the digitized versions made available to the public by museums. The noise that can be heard on the recordings is related to technical issues (the quality of the recording, the features of the magnetic tape, and others); this, in turn, is related to the idea of temporality: tape recording is perceived as time recording (chronography), which allows Karpowicz to place it in the context of recording as a feature of Białoszewski’s literary practice. All kinds of impurities, including the poet’s way of spoking and his corporeality as well as the spatial context of recording, have been treated here as full-fledged sense-forming elements, having both archival and interpretative value.

Keywords

PL

archiwa dźwiękowe; taśma magnetyczna; Miron Białoszewski; szum; czas; kaseta; głos; magnetofon; fonografia; chronografia

EN

sound archives; magnetic tape; Miron Białoszewski; noise; time; cassette; voice; tape recorder; phonography; chronography

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Śląskie Studia Polonistyczne
• Year: 2022
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 1-12

Dates

published

2022

Contributors

author

Agnieszka Karpowicz

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000195932350

References

• Antonik Dominik, 2015: Audiobook. Od brzmienia słów do głosu autora. „Teksty Drugie”, nr 5, s. 126–147. Pobrano z: https://rcin.org.pl/Content/64969/PDF/WA248_81041_P-I-2524_antonik-audiobook_o.pdf [3.02.2022].
• Attali Jacques, 2010: Szum i polityka. Przeł. Maria Matuszkiewicz. W: Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej. Wybór i red. Christoph Cox, Daniel Warner. Słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 27–30.
• Bąkowski Wojciech, 2021: „Byt stojący na zewnątrz”. Z Wojciechem Bąkowskim rozmawia Maciej Byliniak. W: MiroFor. T. 2: „Życie prze”. Red. Maciej Byliniak, Agnieszka Karpowicz, Piotr Sobolczyk. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk, s. 289–305.
• Białoszewski Miron, 1983: „To, w czym się jest”. Rozmowa Anny Trznadel Szczepanek. „Twórczość”, nr 9, s. 29–38.
• Brzostek Dariusz, 2014: Nagrane czyli wyparte? W stronę antropologii kasety magnetofonowej. Glissando, 5.06.2014. http://glissando.pl/artykuly/nagrane-czyli-wyparte-w-strone-antropologii-kasetymagnetofonowej/ [dostęp: 20.06.2021].
• Byliniak Maciej, 2011: Wiersze idą do słuchu. „Dwutygodnik”, nr 72. https://www.dwutygodnik.com/artykul/3003-wiersze-ida-dosluchu.html [dostęp: 20.06.2021].
• Cowell Henry, 2010: Rozkosze szumu. Przeł. Maria Matuszkiewicz. W: Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej. Wybór i red. Christoph Cox, Daniel Warner. Słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 43–46.
• Gałęzowski Grzegorz, 2012: Digitalizacja dokumentacji fonograficznej. (Z doświadczeń cyfryzacji w Archiwum Państwowym w Lublinie). „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, T. 10, s. 116–127. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-2ead0463-950f-4d97-981c-ea574d9065fe [dostęp: 3.02.2022].
• Kardasz Piotr, 2014: Wykorzystanie zakłóceń quasistacjonarnych [!] w celu redukcji nierównomierności przesuwu taśmy w nagraniach dźwięku na nośnikach magnetycznych. „Poznan University of Technology Academic Journals”, issue 80, s. 109–114. https://sin.put.poznan.pl/publications/details/i35245 [dostęp: 3.02.2022].
• Karpowicz Agnieszka, 2019a: Eksperymenty „lizbońskie” Mirona Białoszewskiego. W: Tradycje eksperymentu, eksperyment jako doświadczenie. Red. Krzysztof Hoffman, Jakub Kornhauser, Barbara Sienkiewicz. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 267–288.
• Karpowicz Agnieszka, 2019b: Wibracje Mitsuku. Archiwum głosu Mirona Białoszewskiego. „Teksty Drugie”, nr 3, s. 79–94. https://doi.org/10.18318/td.2019.3.5.
• Karpowicz Agnieszka, 2021: Ekstraspekcje. Dwie autobiografie „lizbońskie”. W: MiroFor. T. 2: „Życie prze”. Red. Maciej Byliniak, Agnieszka Karpowicz, Piotr Sobolczyk. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk, s. 122–146.
• Malanowicz Alicja, Koźmiński Leszek, 2009: Fonoskopia. Szkoła Policji w Pile, Zakład Kryminalistyki, Piła. Misiak Tomasz, 2017: Anteny zamiast korzeni. Radio jako instrument muzyczny. „Kultura Współczesna”, nr 3, s. 91–98. https://doi.org/10.26112/kw.2017.96.09.
• Poprawa Adam, 2015: Posłowie. W: Jadwiga Stańczakowa: Dziennik we dwoje. Wyd. 2., zm. Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy, Wrocław, s. 423–443.
• Puldzian Płucienniczak Piotr, 2012: Control Cannot Hold. Polityka hałasu, ekonomia usterek. „Ha!art”, nr 37, s. 66–76. Pobrano z: https://perfokarta.net/teoria/ekonomia_usterek.pdf [3.02.2022].
• Sobolczyk Piotr, 2021: Spotkanie autorskie Mirona Białoszewskiego w Muzeum Literackim im. Józefa Czechowicza Lublin, 8 kwietnia 1976 r. W: MiroFor. T. 2: „Życie prze”. Red. Maciej Byliniak, Agnieszka Karpowicz, Piotr Sobolczyk. Słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 13–30.
• Stańczakowa Jadwiga, 1983: Ślepak. Czytelnik, Warszawa.
• Stańczakowa Jadwiga, 2015: Dziennik we dwoje. Wyd. 2., zm. Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy, Wrocław.
• Tomczyk Izabela, 2003: Filmikowanie w twórczości Mirona Białoszewskiego. „Kwartalnik Filmowy”, nr 44, s. 176–194.
• Tuszyńska Justyna, 2015: Dźwięki natury a sztuka dźwięku: o rozumieniu reprezentacji w fonografii. „Teksty Drugie”, nr 5, s. 58–70. https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=64973 [dostęp: 3.02.2022].
• Zięba Józef, 2006: Wstęp. W: Rozmowy o Józefie Czechowiczu. Red. Józef Zięba. Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, Lublin, s. 5–6.

Identifiers

DOI

10.31261/SSP.2022.19.03

Biblioteka Nauki

2194870