Wychowanie przyszłego władcy w świetle traktatów „De institutione regii pueri” (1502/1503) i „Institutio principis christiani” (1516)

• Authors: Tomasz Rombek

Title variants

EN

The Upbringing of the Future Ruler in the Light of the Treatises "De institutione regii pueri" (1502/1503) and "Institutio principis christiani" (1516)

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the process of educating the future ruler shown in two humanistc pedagogical treatises. The first of them, De institutione regii pueri (1502/1503), was probably inspired by Elżbieta Rakuszanka, who was awaiting the birth of the firstborn child of her son Władysław Jagiellończyk. The treaty is a practical approach to educating the future ruler in terms of expected values, attitudes and behavior. In contrast, Institutio principis christiani (1516), by Erasmus of Rotterdam, was written for Prince Charles Habsburg, the future spanish king and emperor. His work shows the vision of an ideal christian ruler, difficult to achieve in reality.

PL

Celem artykułu jest ukazanie procesu wychowania przyszłego władcy przedstawionego w dwóch traktatach pedagogicznych okresu humanizmu. Pierwszy z nich, De institutione regii pueri (1502/1503), powstał zapewne z inspiracji Elżbiety Rakuszanki oczekującej narodzin pierworodnego dziecka swego syna Władysława Jagiellończyka. Traktat ten stanowi zbiór praktycznych uwag do wychowania przyszłego władcy z uwzględnieniem oczekiwanych wartości, postaw i zachowań. Natomiast Institutio principis christiani (1516) został napisany przez Erazma z Rotterdamu dla księcia Karola Habsburga, przyszłego króla hiszpańskiego i cesarza. W dziele tym zaprezentowano wizję idealnego władcy chrześcijańskiego, trudną jednak do zrealizowania w rzeczywistości.

Keywords

PL

wychowanie królewicza; traktat pedagogiczny; humanizm

EN

upbringing of the prince; pedagogical treaty; humanism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Wieki Stare i Nowe
• Year: 2023
• Volume: 18
• Issue: 23
• Pages: 1-14

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Rombek

• https://orcid.org/0000000317982242

References

• Barycz H., Wstęp, w: Erazm z Rotterdamu, Pochwała głupoty, przeł. i objaśnił E. Jędrkiewicz, wstęp H. Barycz, Wrocław 1953, s. III-CXIX.
• Borkowska U., Edukacja Jagiellonów, „Roczniki Historyczne” 2005, 71, s. 99-119.
• Borkowska U., The Jagiellonian model of education, w: Hofkultur der Jagiellonendynastie und verwandter Fürstenhäuser. The Culture of the Jagellonian and Related Courts, hrsg. U. Borkowska, M. Hörsch, Ostfildern 2010, s. 171-183.
• Borkowska U., Dynastia Jagiellonów w Polsce, Warszawa 2011.
• Borzyszkowski M., Erazmowi z Rotterdamu (1469-1536) w pięćsetną rocznicę urodzin, „Studia Warmińskie” 1970, 7, s. 285-304.
• Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 1 (1444-1492), wyd. J. Szujski, Kraków 1876.
• Czechowicz B., Idea i państwo. Korona Królestwa Czech w latach 1457-1547, t. 4: Król i stany, cz. 1: Siła słabości? Długie późne rządy Władysława II, Wrocław 2018.
• Danysz A., O wychowaniu królewicza. Traktat humanistyczno-pedagogiczny z roku 1502, Lwów 1900.
• Danysz A., O wychowaniu królewicza traktat humanistyczno-pedagogiczny z roku 1502, w: idem, Studja z dziejów wychowania w Polsce, Kraków 1921, s. 1-28.
• Iwańczak W., Edukacja dworska na progu renesansu, w: Kultura edukacyjna na Górnym Śląsku, red. A. Barciak, Katowice 2002, s. 216-228.
• Jurga R.M., Machiny wojenne, Kraków-Warszawa 1995.
• Le Goff J., Portret władcy idealnego, w: idem, Długie średniowiecze, tłum. M. Żurowska, Warszawa 2017, s. 150-165.
• Macek J., Jagiellonský vĕk v českých zemích (1471-1526), díl 1: Hospodárská zákládna a královská moc, Praha 1992.
• O wychowaniu królewicza, w: Wybór pism pedagogicznych Polski doby odrodzenia, oprac. J. Skoczek, Wrocław 1956, s. 3-72.
• Oliński P., O lekturze dzieł starożytnych w piśmie „De liberorum educatione” Eneasza Sylwiusza Piccolominiego, w: Stilo et animo. Prace historyczne ofiarowane Tomaszowi Jasińskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. M. Dorna, M. Matla, M. Sosnowski, E. Syska przy współpracy W. Barana-Kozłowskiego, Poznań 2016, s. 179-186.
• Papajík D., Ladislav Pohrobek (1440-1457). Uherský a český král, České Budějovice 2016.
• Podręcznik żołnierza Chrystusowego nauk zbawiennych pełny, przeł., wstęp, przypisy J. Domański, przedm. L. Kołakowski, Warszawa 1965.
• Przeździecki A., O królowej Elżbiecie, żonie Kazimierza Jagiellończyka i rękopisie pod jej imieniem „O wychowaniu królewskiego dziecka”, „Biblioteka Warszawska” 1852, 45, z. 1, s. 523-550.
• Skoczek J., Wychowanie Jagiellonów, Lwów 1932.
• Tournoy G.M., „Institutio principis Christiani” Erazma i jego pierwszy opublikowany przekład francuski, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2009, 53, s. 197-201.
• Traktat „De institutione regii pueri”, wyd. Ch. Gastgeber, P. Oliński, Toruń 2016.
• Wichowa M., List jako forma wypowiedzi w humanistycznych traktatach pedagogicznych powstałych na gruncie polskim, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” 1994, 1, s. 11-26.
• Wierzbowski T., Matricularum Regni Poloniae Summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, t. 3, Warszawa 1908.
• Wrońska K., Erazm z Rotterdamu jako nauczyciel humanizmu chrześcijańskiego, „Filozoficzne Problemy Edukacji” 2020, 3, s. 39-60.
• Wychowanie księcia chrześcijańskiego, w: Erazm z Rotterdamu, Pisma moralne. Wybór, przeł. i oprac. M. Cytowska, Warszawa 1970, s. 139-300.
• Zarębski I., Najwcześniejszy humanistyczny polski traktat pedagogiczny (około 1467), w: Dziesięciolecie Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1946-1956. Zbiór rozpraw i artykułów, red. W. Szyszkowski, Kraków 1957, s. 151-178.
• Żołądź-Strzelczyk D., „A Blessing most desired” - Expecting a Child and the First Tribulations of Life among the Polish Jagiellons, w: Hofkultur der Jagiellonendynastie und verwandter Fürstenhäuser. The Culture of the Jagellonian and Related Courts, hrsg. U. Borkowska, M. Hörsch, Ostfildern 2010, s. 193-198

Identifiers

DOI

10.31261/WSN.2023.23.04

Biblioteka Nauki

27316038