Epidemia jako performans więcej-niż-ludzki

• Authors: Mateusz Chaberski

Title variants

EN

Epidemic as a More-than-Human Performance

Abstracts

EN

Taking a cue from the anthropause (Rutz et al., 2020), which accompanied the current pandemic of COVID-19, the article posits a new approach to an epidemic as a more-than-human performance. The performance is an action resulting from an entanglement of human and more-than-human agencies, producing effects across socio-political, economic, and cultural contexts. The approach is an alternative to the dominant epidemic narratives, which view epidemics as phenomena of human public health, neglecting more-than-human agencies in their emergence and prevention. While analyzing chosen (re)presentations of an epidemic in popular culture, the article focuses on three aspects of an epidemic as a more-than-human performance. It scrutinizes the new model of sociality it posits, problematizes hitherto accepted ways of thinking about human and nonhuman bodies, and projects forms of more-than-human cooperation to manage epidemics.

PL

Wychodząc od antropauzy (Rutz et al. 2020) towarzyszącej obecnej pandemii COVID-19, niniejszy artykuł proponuje nowe podejście do epidemii jako performansu więcej-niż-ludzkiego. Chodzi tu o działanie powstające w wyniku splątanych ze sobą sprawczości ludzi i nieludzi, które wywołuje konkretne efekty w danym kontekście społeczno-politycznym, ekonomicznym i kulturowym. Takie podejście stanowi alternatywę wobec dominujących narracji o epidemii, które wciąż traktują epidemię przede wszystkim jako zjawisko z zakresu ludzkiego zdrowia publicznego, lekceważąc sprawczość więcej-niż-ludzkich instancji sprawczych w jej powstawaniu i zapobieganiu jej. Analizując wybrane (re)prezentacje epidemii w kulturze popularnej, autor skupia uwagę na trzech aspektach epidemii jako performansu więcej-niż-ludzkiego. Zastanawia się nad wytwarzanym przez nią nowy model społeczeństwa, problematyzuje dotychczasowe sposoby myślenia o ludzkim i nieludzkim ciele oraz pokazuje więcej-niż-ludzkie sposoby radzenia sobie z epidemiami.

Keywords

PL

epidemia; science fiction; społeczności więcej-niż-ludzkie; antropauza; antropocen

EN

epidemic; science fiction; more-than-human socialities; anthropause; Anthropocene

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach / Śląsk Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe
• Journal: ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
• Year: 2023
• Issue: 46
• Pages: 43-60

Dates

published

2023

Contributors

author

Mateusz Chaberski

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000264902340

References

• Adamczewska-Baranowska, Izabella. “Wirusocentryczne narracje reporterskie z nurtu “mrocznej biologii””. Zagadnienia Rodzajów Literackich 3 (2020), 9–25.
• Cheah Pheng, Spectral Nationality: Passages of Freedom from Kant to Postcolonial Literatures of Liberation (New York, Chichester: Columbia University Press), 2003.
• Crutzen, Paul J., Eugene F. Stroemer. “The ‘Anthropocene’”. Global Change Newsletter 41 (2000), 17–18.
• De Wolff, Kim. “Plastic Naturecultures: Multispecies Ethnography and the Dangers of Separating Living from Nonliving Bodies”. Body & Society 20, 10 (2017), 1–25.
• Haider, Najmul, Peregrine Rothman-Ostrow, Abdinasir Yusuf Osman, Liã Bárbara Arruda, Laura Macfarlane-Berry, Linzy Elton, Margaret J. Thomason, Dorothy Yeboah-Manu, Rashid Ansumana, Nathan Kapata, Leonard Mboera, Jonathan Rushton, Timothy D. McHugh, David L. Heymann, Alimuddin Zumla, Richard A. Kock. “COVID-19-Zoonosis or Emerging Infectious Disease?”. Frontiers in Public Health 8 (2020), https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpubh.2020.596944/full (20.02.2022).
• Hogan, Chuck. The Blood Artists. New York: William Morrow, 1998.
• Jaque, Andrés, Marina Otero Verzier, Lucia Pietroiusti, red. More-than-Human. Amsterdam–London: Het Nieuwe Instituut, Serpentine Galleries, Manifesta Foundation, 2020.
• Latimer, Joanna. “Being Alongside: Rethinking Relations amongst Different Kinds”. Theory, Culture & Society 30 (2013), 77–104.
• Latour, Bruno. Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, przeł. Krzysztof Abriszewski. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.
• Latour, Bruno. “Agency at the Time of the Anthropocene”. New Literary History 45 (2014), 1–18.
• Latour, Bruno. Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. Maciej Gdula. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011.
• Lowe, Celia. “Viral Clouds. Becoming H1N1 in Indonesia”. Cultural Anthropology 25, 4 (2010), 625–649.
• Lunstrum, Elizabeth, Neel Ahuja, Bruce Braun, Patricia J. Lopez, Rebecca W.Y. Wong, Rebeca Collard. “More-than-Human and Deeply Human Perspectives on COVID-19”. Antipode 53, 5 (2021), 1503–1525.
• Quammen, David. Spillover. Animal Infections and the Next Human Pandemic. New York–London: W. W. Norton & Company, 2013.
• Rutz, Christian, Matthias-Claudio Loretto, Amanda E. Bates, Sarah C. Davidson, Carlos M. Duarte, Walter Jetz, Mark Johnson, Akiko Kato, Roland Kays, Thomas Mueller,
• Richard B. Primack, Yan Ropert-Coudert, Marlee A. Tucker, Martin Wikelski and Francesca Cagnacci. “COVID-19 Lockdown Allows Researchers to Quantify the Effects of Human Activity on Wildlife”. Nature Ecology and Evolution 4 (2020), 1156–1159.
• Sampson, Tony D., Virality. Contagion Theory in the Age of Networks. Minneapolis and London: University of Minnesota Press, 2012.
• Schechner, Richard. Performatyka. Wstęp, przeł. Tomasz Kubikowski. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, 2006.
• Searle, Adam, Jonathon Turnbull, Jamie Lorimer. “After the Anthropause: Lockdown Lessons for More-than-Human Geographies”. The Geographical Journal 1 (2021), 69–77.
• Singer, Merill. Introduction to Syndemics. A Critical Systems Approach to Public and Community Health. San Francisco: Jossey-Bass, 2009.
• Strathern, Marilyn. Relations. An Anthropological Account. Durham and London: Duke University Press, 2020.
• Sugiera, Małgorzata. Syndemiocen, czyli antropocen opisany językiem pandemii, źródło niepublikowane.
• The Rain, reż. Kenneth Kainz, Natasha Arthy. Netflix, Dania, 2018–2020.
• Tsing, Anna, “More-than-Human Socialities. A Call for Critical Description”. W: Anthropology and Nature, red. Kirsten Hastrup, 27–42. New York and London: Routledge, 2013.
• Tsing, Anna. “When the Things We Study Respond to Each Other. Tools for Unpacking the ‘Material’”. W: More-than-Human, red. Andrés Jaque, Marina Otero Verzier, Lucia Pietroiusti, 16–21. Amsterdam–London: Het Nieuwe Instituut, Serpentine Galleries, Manifesta Foundation, 2020.
• Wald Priscilla. Contagious. Cultures, Carriers and the Outbreak Narratives. Durham and London: Duke University Press, 2008.
• Waterton Claire, Kathryn Yusoff. “Indeterminate Bodies: Introduction”. Body & Society 20, 10 (2017), 1–20

Identifiers

DOI

10.31261/errgo.13406

Biblioteka Nauki

26055014