„Paciorkowa robota”. Dorota Głowacka: Po tamtej stronie. Świadectwo – afekt – wyobraźnia; Anita Jarzyna: Imaginauci. Pismo wyobraźni w poezji Bolesława Leśmiana, Józefa Czechowicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Nowaka.

• Authors: Andrzej Juchniewicz

Title variants

EN

„Meticulous Work.” Dorota Głowacka: Po tamtej stronie. Świadectwo – afekt – wyobraźnia; Anita Jarzyna: Imaginauci. Pismo wyobraźni w poezji Bolesława Leśmiana, Józefa Czechowicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Nowaka

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor recenzji książek Doroty Głowackiej i Anity Jarzyny podkreśla intuicję badaczek w kwestii wyszczególnienia w ramach Holocaust studies odrębnej kategorii, która pozwala nie tylko solidaryzować się z ofiarami Zagłady, dzięki „wyobraźni relacyjnej”, lecz również zaliczyć ją do innych aktów ludobójczych (m.in. rdzennej ludności Kanady). Wyobraźnia w projektach obu badaczek nie jest równoznaczna ze zmyśleniem, konfabulacją; jej fenomen, jak dowodzi autor recenzji, polega na wynalezieniu nowego języka wrażliwości, który przekraczałby ramy uznawalności jednego wydarzenia (w tym przypadku Zagłady). Głowacka postuluje (konieczne z perspektywy dynamicznie rozwijającego się nurtu Genocide studies) odwrócenie utrwalonego przez politykę kolonialną kierunku przepływu wiedzy oraz pamięci z centrum ku peryferiom i zastąpienie go innym układem (za Achillem Mbembe można nazwać go wędrującym), który podważyłby dotychczasową tendencję i dowartościował „pamięć wielokierunkową” (termin Micheala Rothberga). Mimo że autorki recenzowanych rozpraw sytuują się w różnych obszarach badawczych, ich badania spaja kategoria wyobraźni, przekraczająca prądy historycznoliterackie i pozwalająca na przenikanie się pozornie niewspółmiernych zjawisk (np. tortur i wykluczania kobiet jako podmiotów sprawczych), dla których Zagłada byłaby wydarzeniem fundacyjnym à rebours (a więc dającym możliwość podjęcia buntu i wyrażenia sprzeciwu oraz ukonstytuowania nowego podmiotu).

EN

The reviewer of Dorota Głowacka’s and Anita Jarzyna’s books emphasises the intuition of both scholars in terms of recognising a distinct category within the Holocaust studies, which allows for not only sympathising with the Shoah victims because of “relational imagination” but also counting it among other genocides (such as that of Canada’s indigenous people). In both projects, imagination does not equal making things up or confabulating; the phenomenon ofimagination, as the reviewer proves, lies in inventing a new language of sensitivity, which would go beyond the frames of acknowledging one event (in this case, the Shoah). Głowacka postulates a necessary (from the perspective of the dynamically expanding field of genocide studies) reversal of the established direction of flow of knowledge and memory from the centre to the peripheries, originating in colonial policies, and its replacement with a different system (which can be called a wandering one, borrowing Achille Mbembe’s expression); such a new arrangement would undermine the previous tendency and render “multidirectional memory” (a notion by Michael Rothberg) valuable. While both authors of the reviewed books work in different academic fields, their research is unified by the category of imagination, which both transcends historical and literary currents, and makes it possible for seemingly disproportionate  phenomena (such as torture and exclusion of women as agents) to interfuse; for such phenomena, the Shoah would be an event foundational à rebours (and thus providing an opportunity to rebel, to object, and to construct a new subject).

Keywords

PL

Holocaust studies; genocide studies

EN

Holocaust studies; genocide studies

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Narracje o Zagładzie
• Year: 2018
• Issue: 4
• Pages: 417-431

Dates

published

2019-11-11

Contributors

author

Andrzej Juchniewicz

Identifiers

DOI

10.31261/noz.7916