The fate of the Belarusian literary language over half a century

• Authors: Arnold McMillin

Title variants

PL

Losy białoruskiego języka literackiego na przestrzeni pół wieku

BE

Лёс беларускай літаратурнай мовы на працягу паўстагоддзя

Abstracts

PL

Artykuł ma na celu zarysowanie rozwoju białoruskiego języka literackiego od jego genezy przed okresem Wielkiego Księstwa Litewskiego, poprzez jego odrodzenie w XIX w., rozkwit w latach 1905–1916 oraz latach 20. XX w., a także bezpośrednio po upadku Związku Radzieckiego. Większość tej pracy dotyczy różnych prób rosyjskich przywódców (a z czasem Łukaszenki) poniżenia i asymilacji języka oraz pracy poetów, którzy stanowczo przeciwstawiają się temu procesowi. Stwierdzono, że białoruscy pisarze używając języka, pomagają utrzymać przy życiu ten element świadomości narodowej, łącznie z tymi poetami, którzy poprzez słowotwórstwo i eksperymenty starają się przyspieszyć dalszy rozwój języka białoruskiego.

BE

Мэта гэтага артыкула – акрэсліць шляхі развіцця беларускай літаратурнай мовы ад яе пачаткаў да перыяду Вялікага Княства Літоўскага, у эпоху адраджэння ў ХІХ ст., падчас яе росквіту ў перыяд з 1905 па 1916 г. і ў 1920-я гг., а таксама адразу пасля распаду СССР. Большая частка гэтай працы прысвячаецца розным спробам расейскіх лідэраў (а таксама і А. Лукашэнкі) прынізіць і асіміляваць мову, а таксама працы паэтаў, якія рашуча супраціўляюцца гэтаму працэсу. У артыкуле сцвярджаецца, што праз выкарыстанне мовы ўсе яны дапамагаюць падтрымліваць гэты элемент нацыянальнай свядомасці, у тым ліку і тыя, хто словатворчасцю і эксперыментамі імкнецца паспрыяць далейшаму развіццю мовы.

EN

This article aims to outline the development of the Belarusian literary language from its beginnings before the period of the Grand Duchy of Lithuania, through its rebirth in the 19th century, and its flourishing in the period from 1905 to 1916, and in the 1920s, as well as immediately after the collapse of the Soviet Union. Most of this work concerns the various attempts of Russian leaders (and in time Lukašenka) to demean and assimilate the language, and the poets who vigorously resist this process. It asserts that by using the language they all help to keep this element of national consciousness alive, including those who with word-creation and experiment seek to advance the language’s further progress.

Keywords

EN

Belarusian literary language; origins; repression; assimilation; protests; word-creation; experiment

PL

białoruski język literacki; geneza; represje; asymilacja; protesty; słowotwórstwo; eksperymenty

BE

беларуская літаратурная мова; вытокі; рэпрэсіі; асіміляцыя; пратэсты; словатворчасць; эксперыменты

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
• Journal: Acta Albaruthenica
• Year: 2023
• Issue: 23
• Pages: 63-72

Dates

published

2023

Contributors

author

Arnold McMillin

• University College London

• https://orcid.org/0000000268839852

References

• Anon. 1979. Letter to a Russian Friend: A ‘samizdat’ publication from Soviet Byelorussia. London.
• Anon. 1988. Nacyjanal′naja mova ŭ sacyjalistyčnaj dzjaržave: Dakument ab stane belaruskaj movy ŭ Saveckaj Belarusi. London [Нацыянальная мова ў сацыялістычнай дзяржаве: Дакумант аб стане беларускай мовы ў Сацыялістычнай Беларусі. Лёндан].
• Anon. 2023. “Reformation”. n. p.
• Baradulin Ryhor. 1984. Vybranyja tvory ŭ dvux tamax. Minsk [Барадулін Рыгор. 1984. Выбраныя творы ў двух тамах. Мінск].
• Baradulin Ryhor. 2002. Zbor tvoraŭ u pjaci tamax. Minsk [Барадулін Рыгор. 2002. Збор твораў у пяці тамах. Мінск].
• Baranoŭski Ales′. 2013. Dyjamentavy nimb dlja anëla. Minsk [Бараноўскі Алесь. 2013. Дыяментавы німб для анёла. Мінск].
• Emjaljanaŭ-Šylovič Ales’. 2013. Parasonečnasc′. Minsk [Емельянаў-Шыловіч Алесь. 2013. Парасонечнасць. Мінск].
• Ivaščanka Anatol′. 2006. Veršnik. Mensk [Івашчанка Анатоль. 2006. Вершнік. Мінск].
• Janiščyc Jaŭhenija. 2000. Vybranae. Minsk [Янішчыц Яўгенія. 2000. Выбранае. Мінск].
• Komar Hanna. 2016. Strax vyšyni. Minsk [Комар Ганна. 2016. Страх вышыні. Мінск].
• Kulikoŭ Ihar. 2011. Pavarot na mora. Mensk [Кулікоў Ігар. 2011. Паварот на мора. Менск].
• Kulikoŭ Ihar. 2013. Svamova. Minsk [Кулікоў Ігар. 2013. Свамова. Мінск].
• Kuz′menka Zmitrok. 2012. Pakul′ žyvu, spadzjavajusja… Minsk [Кузьменка Змітрок. 2012. Пакуль жыву, спадзяваюся… Мінск].
• McMillin Arnold B. 1973. The Vocabulary of the Byelorussian Literary Language in the Nineteenth Century. London.
• McMillin Arnold. 2016. Macaronic Writing by Young Belarusian Poets: The Attraction of English “Barbarisms”. „Prezgląd wschodnioeuropejski” VII, 2: 197–207.
• Mečkovskaâ Nina. 1998. Začem odnomu narodu dve azbuki? (Kirillica i latinka v kolliziâh belorusskogo vozroždeniâ. “Slavia orientalis”. No. 2: 337–342 [Мечковская Нина. 1998. Зачем одному народу две азбуки? (Кириллица и латинка в коллизиях белорусского возрождения. “Slavia orientalis” No. 2: 337–342].
• Mickievič Adam. 1955. Vybranyja tvory. Minsk [Міцкевіч Адам. 1955. Выбраныя творы. Мінск].
• Mort Valzhyna. 2008. Factory of Tears. Port Townsend. Washington.
• Nosovič Ivan. 1870. Slovarʹ belorusskago narečiâ. St-Petersburg [Носовичъ Иванъ. Словарь бѣлорусскаго нарѣчія. С.-Петербургъ].
• Novik Hanna. 2010. Sumioty ahniu. Minsk [Новік Ганна. 2010. Сумёты агню. Мінск].
• Prylucki Siarhiej. 2008. Dzievianostyja forever. Minsk [Прылуцкі Сяргей. 2008. Дзевяностыя forever. Мінск].
• Pščaničny Jaryla. 2011. Piščavyja liški. Minsk [Пшанічны Ярыла. 2011. Пішчавыя лішкі. Мінск].
• Siamaška Viktar. 2013. Habitacyja. Minsk [Сямашка Віктар. 2013. Габітацыя. Мінск].
• Siamaška Viktar, 2022. Aŭtar maje racyju zaŭždy. Białystok [Сямашка Віктар. 2022. Аўтар мае рацыю заўжды. Białystok].
• Stang Christian S. 1935. Die westrussiche Kanzleisprache des Grossfürstentums Litauen. Oslo.
• Scieburaka Usievalad. 2013. Bieh pa samaadčuvanni. Minsk [Сцебурака Усевалад. 2013. Бег па самаадчуванні. Мінск].
• Škliarava Nina. 1971. Maja vioska. Minsk [Шклярава Ніна. 1971. Мая вёска. Мінск].
• Upala Anka. 2012. Dreva Entalipt. Minsk [Упала Анка. 2012. Дрэва Энталіпт. Мінск].
• Xadanovič Andrèj. 2003. Staryja veršy. Mensk [Хадановіч Андрэй. 2003. Старыя вершы. Менск].
• Xadanovič Andrèj. 2004. Listy z-pad koŭdry. Mensk [Хадановіч Андрэй. 2004. Лісты з-пад коўдры. Менск].

Identifiers

DOI

10.31338/2720-698Xaa.23.3

Biblioteka Nauki

31341086