Nowe źródło do dziejów synodu zamojskiego Cerkwi unickiej: bazyliański Diariusz protoarchimandryty Antoniego Zawadzkiego (25 sierpnia – 18 września 1720 roku)

• Authors: Ihor Skoczylas

Abstracts

EN

The subject of this publication is an excerpt from the diary of Father Antoni Zawadzki, a protoarchimandrite of the Basilian Order, found by the late Prof. Ihor Skoczylas. The source belongs to the collection of Orthodox Bishop Paweł (whose proper name was Prokop Dobrochotov), deposited in the Scientific and Research Archive of the St Petersburg Institute of the History of the Russian Academy of Sciences. The text of the diary, in Latin and Polish, refers to the events of the Provincial Synod in Zamość in 1720 (25 August–18 September), which is why its editor called it the Diary of the Synod of Zamość. It was published in accordance with the contemporary principles of editing historical sources, and is preceded by an extensive introduction discussing the text and introducing Father Antoni and the historical context of related events. The diary belongs to the written narrative sources created en masse among the clerical and lay elite of the Kyiv Metropolitan Archdiocese. It is an act of public law and an official document of the Basilian Order, and its text consists of chronicler’s notes on the events of the synod, descriptions of its sessions and deliberations, Zawadzki’s activities as the protoarchimandrite of the Order, documents and correspondence of the Roman Curia and the Basilian Order and official decrees of the protoarchimandrite regarding administrative, economic, pastoral and financial matters.    

PL

Przedmiotem publikacji jest fragment odnalezionego przez śp. prof. Ihora Skoczylasa Dziennika protoarchimandryty zakonu bazylianów o. Antoniego (Zawadzkiego). Źródło należy do kolekcji prawosławnego biskupa Pawła (właśc. Prokopa Dobrochotowa), zdeponowanej w Naukowo-Badawczym Archiwum Petersburskiego Instytutu Historii Rosyjskiej Akademii Nauk. Tekst dziennika, napisany w języku łacińskim i polskim, dotyczy wydarzeń zamojskiego synodu prowincjonalnego w 1720 roku (25 sierpnia – 18 września), dlatego nazwany został przez jego edytora Diariuszem synodu zamojskiego. Wydany jest zgodnie ze współczesnymi zasadami edycji źródeł historycznych, a poprzedza go rozbudowany wstęp omawiający tekst oraz przybliżający osobę o. Antoniego i kontekst historyczny wydarzeń. Diariusz należy do pisemnych źródeł narracyjnych tworzonych masowo w środowisku duchownych i świeckich elit metropolii kijowskiej. Jest aktem prawa publicznego i oficjalnym dokumentem zakonu bazylianów, a na jego blok tekstowy składają się: zapiski kronikarskie na temat wydarzeń synodu, opisy jego sesji i narad, czynności Zawadzkiego jako protoarchimandryty zakonu, dokumenty i korespondencja Kurii Rzymskiej i zakonu bazylianów, a także oficjalne rozporządzenia protoarchimandryty odnośnie do spraw administracyjnych, gospodarczych, duszpasterskich i finansowych.

Keywords

EN

Basilians; protoarchimandrite Antoni Zawadzki; diary; 1720 Synod of Zamość

PL

bazylianie; protoarchimandryta Antoni Zawadzki; diariusz; synod zamojski 1720 roku

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2022
• Volume: 118
• Pages: 375-412

Dates

published

2022

Contributors

author

Ihor Skoczylas

• Ukraiński Uniwersytet Katolicki we Lwowie

References

• Źródła
• Archivio Apostolico Vaticano, Segretaria di Stato, Polonia, vol. 149.
• Archivio Storico „De Propaganda Fide” − Congregzione per Evangelizzazione dei Popoli, Litterae S. Congregationis et Secretarii, vol. 109.
• Central′nij deržavnij ìstoričnij arhìv Ukraїni, f. 201, op. 4b, spr. 421.
• Kolekcja Pawła Dobrochotowa, https://fbc.pionier.net.pl/search#fq={!tag=dcterms_accessRights}dcterms_accessRights%3A%22Dost%C4%99p%20otwarty%22&q=dc_subject%3A%22Kolekcja%20Paw%C5%82a%20Dobrochotowa%22> (dostęp: 28.08.2020).
• Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka, Retų spaudinių skyrius, L-18/2-63/1-2.
• L′vìvs′ka nacìonal′na naukova bìblìoteka ìm. V. Stefanika NAN Ukraїni, Vìddìl rukopisìv, f. 3.
• Nacìonal′nij muzej ìm. Andreâ Šeptic′kogo u L′vovì, Vìddìl rukopisnoї ta starodrukovanoї knigi, Rukopisi latins′kì, Rkl 581, 702.
• Naučno-issledovatel′skij arhiv (Russkaâ sekciâ) Sankt-Peterburgskogo instituta istorii Rossijskoj akademii nauk, kol. 52.
• Österreichische Nationalbibliothek in Wien, Handschriftensammlung, Series nova, cod. SN 3845, 3847.
• Rossijskaâ nacional′naâ biblioteka (Sankt-Peterburg), Otdel rukopisej, Pol′skoâzyčnye dokumenty, Diptycha Patrum et Fratrum Ord[inis] S[ancti] Bas[ilii] M[agni] Congregationis tit[uli] S[anctissi]mae Trinitatis defunctorum ab A. 1686 et non omnium, et non omnino servata annorum serie, collecta a R.mo Joanne Olszewski, consultore Ordinis, superiore Torokanensi, continuata vero per Reverendissimum Antonium Zawadzki, exprotoarchimandritam, consul torem et superiorem Torokanensem usque ad annum 1730.
• Rossijskij gosudarstvennyj istoričeskij arhiv, f. 823.
• Źródła drukowane
• Acta S.C. de Propaganda Fide Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielorusjae spectantia, t. 3, ed. A.G. Welykyj, Romae 1954.
• Akty, izdavaemye Vilenskoj Arheografičeskoj komissiej, t. 8, Vil′na 1875.
• Arheografičeskij sbornik dokumentov, otnosâŝihsâ k istorii Severo-Zapadnoj Rusi, izdavaemyj pri upravlenii Vilenskogo učebnogo okruga, t. 12, sost. P.A. Gil′tebrandt, F.G. Eleonskij, A.L. Mirotvorcev, Vil′na 1900.
• Congregationes Particulares Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielorussjae spectantes, t. 1, ed. A.G. Welykyj, E. Kaminskyj, Romae 1956.
• Epistolae metropolitarum kioviensium catholicorum: Leonis Kiška, Athanasii Szeptyckyj, Floriani Hrebnyckyj 1714-1762, ed. A.G. Welykyj, Romae 1959.
• Litterae basilianorum in terris Ucrainae et Bielarusjae, ed. A.G. Welykyj, P.B. Pidrutchnyj, t. 1, Romae 1979.
• Litterae episcoporum historiam Ucrainae illustrantes (1600-1900), ed. A.G. Welykyj, P.B. Pidrutchnyj, t. 5, Romae 1981.
• Litterae S. Congregationis de Propaganda Fide Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectantes, t. 3, ed. A.G. Welykyj, Romae 1956.
• Monumenta Ukrainae historica, t. 5, collegit A. Šeptyckyj, ed. J. Slipyj, Romae 1968.
• Stebelski Ignacy, Dwa wielkie światła na horyzoncie połockim z cieniów zakonnych powstające czyli Żywoty śś. panien i matek Ewfrozyny i Parascewii zakonnic i hegumenij, pod ustawą ś. o. Bazylego Wielkiego w monastyrze Ś. Spasa za Połockiem żyjących, z chronologią i przydatkiem niektórych służących do tego pożytecznych krajowych wiadomości z rozmaitych dziejopisów i pism zebranych, t. 1, Wilno 1781.
• Supplicationes Ecclesiae Unitae Ucrainae et Bielorusjae, t. 2, ed. A.G. Welykyj, Romae 1962.
• Synodus provincialis Ruthenorum habita in Civitate Zamosciae anno MDCCXX, Romae 1724.
• Opracowania
• Blažejovskyj D., Byzantine Kyivan rite students in Pontifical Colleges, and Seminaries, Universities and Institutes of Central and Western Europe (1576-1983), Rome 1984.
• Fedorìv Ûrij, Zamojs′kij sinod 1720 r., Rim 1972.
• Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław 1953.
• Kultūrų kryžkelė: Vilniaus Švč. Trejybės šventovė ir vienuolynas, red. A. Bumblauskas, S. Kulevičius, I. Skočiliasas, Vilnius 2017.
• Lìsejčykaŭ Dzânìs, Svâtar u belaruskìm socyume: prasapagrafìâ ŭnìâckaga duhavenstva 1596-1839 gg., Mìnsk 2015.
• Na perehrestì kul′tur: Monastir ì hram Presvâtoї Trìjcì u Vìl′nûsì, red. A. Bumblauskas, S. Kulâvìčûs, Ì. Skočilâs, Vìl′nûs 2017.
• Pìdručnij P.V., Ìstoričnij naris zakonodavstva Vasilìâns′kogo Činu sv. Josafata (1617-2018), Rim-L′vìv 2018.
• Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 2, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2010.
• Stoc′kij Â., Bučac′kij monastir Otcìv Vasilìân: na službì Bogovì j Ukraїnì. Do 300-lìttâ zasnuvannâ, Žovkva 2011.
• Tairova-Âkovleva T.G., Materialy po istorii Belorussii v Arhive Sankt-Peterburgskogo instituta istorii RAN, „Studia Slavica et Balcanica Petropolitana” (2009) No. 1-2.
• Ul′ânovs′kij Vasyl Ì., Kolekcìâ ta arhìv êpiskopa Pavla Dobrohotova, Kiїv 1992.
• Walczak Wojciech, Polonika z kolekcji Pawła Dobrochotowa (nr 52) z Instytutu Historii Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 2, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2010.
• Wojnar Meletius M., Basilian Scholars and Publishing Houses (XVII-XVIII), „Analecta OSBM” 9 (1974) z. 1-4.
• Wojnar Meletius M., De capitulis basilianorum, Romae 1954.
• Wojnar Meletius M., De Protoarchimandrita Basilianorum (1617-1804), Romae 1958.
• Wykaz alumnów Seminarjum Papieskiego w Wilnie 1582-1773, „Ateneum Wileńskie” 11 (1936).

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.11384

Biblioteka Nauki

2088346