Księgi rachunkowe i metrykalne parafii ewangelickich w zasobie archiwum rodu Finck von Finckenstein

• Authors: Anna Żeglińska

Abstracts

EN

The article presents the process of record creating (pol. proces aktotwórzy) and the process of archiving (pol. proces archiwizacji) of accounting and registry books created by Evangelical parishes located in the property of the Finck von Finckenstein family. Their analysis expands the knowledge of the chancellery system used in evangelical parishes and explains and justifies the presence of items of church provenance in private archives. The presented research approach allows to see the source value of parish books, enabling the development of regional and more general research, including archival ones.

PL

W artykule przedstawiono procesy aktowórcze i archiwizację ksiąg rachunkowych i metrykalnych wytworzonych przez parafie ewangelickie znajdujące się w dobrach rodu Finck von Finckenstein. Ich analiza poszerza wiedzę na temat stosowanego w parafiach ewangelickich systemu kancelaryjnego oraz wyjaśnia i uzasadnia obecność akt proweniencji kościelnej w zasobie archiwów prywatnych. Zaprezentowane podejście badawcze pozwala dostrzec wartość źródłową ksiąg parafialnych, umożliwiając rozwijanie badań regionalnych, a także ogólniejszych, w tym archiwalnych.

Keywords

EN

Finck von Finckenstein (family); private archives; family archives; process of record creating; process of archiving; patrimonial records; Evangelical church; accounting books; registry books; baptized records; marriage records; death records; Ducal Prussia; West Prussia; East Prussia; State Archives in Olsztyn

PL

Finck von Finckenstein (rodzina); archiwa prywatne; archiwa rodowe; proces aktotwórczy; proces archiwizacji; akta patrymonialne; kościół ewangelicki; księgi rachunkowe; księgi metrykalne; metryki ochrzczonych; metryki zaślubionych; metryki zgonów

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2021
• Volume: 116
• Pages: 533-551

Dates

published

2021

Contributors

author

Anna Żeglińska

• Uniwersytet Gdański

References

• Dzieje protestantyzmu w Polsce. Przewodnik archiwalny, oprac. E. Alabrudzińska, G. Ja¬siński, H. Krajewska, współpr. O. Kiec, J. Rogall, Toruń 2001.
• Grygier T., Sumariusz akt władzy naczelnej Prus Książęcych „Etats-Ministerium”, Odbitka „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, (1965) nr 1, s. 137-160.
• Gut P., Ustrój, organizacja i działalność sądownictwa patrymonialnego we wschodnich prowincjach Prus w latach 1740-1849. Studium z dziejów instytucji prawnej, Szczecin-Warszawa 2013.
• Jasiński G., Kościół ewangelicki na Mazurach w XIX wieku (1817-1914), Olsztyn 2003.
• Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce. Informator, oprac. A. Laszuk, Warszawa 1998.
• Kwiatkowska W., Kancelaria Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Prusach Zachodnich w latach 1817-1920 i pozostałe po niej akta, Toruń 2006.
• Macholtz E., Materialien zur Geschichte der Reformation in Altpreussen und im Ermland, „Mitteilungen d. literärischen Gesellschaft Masovia”, 12 (1907) s. 67-94; 17 (1912) s. 1-41; 18 (1913) s.1-80; 19 (1914) s. 1-42.
• Maksymowicz S., Układ akt w registraturach parafii ewangelickich w Prusach Wschodnich od końca XVI do początku XX wieku, „Echa Przeszłości”, 3 (2002) s. 87- 104.
• Małłek J., Dwie części Prus. Studia z dziejów Prus Książęcych i Prus Królewskich w XVI i XVII wieku, Olsztyn 1987.
• Małłek J., Ewangelicy na Mazurach w XVI-XX w., w: Opera selecta, t. 4: Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI-XX w.), Toruń 2012, s. 324-334.
• Małłek J., Polen und Preussen vom 15. bis zum 18. Jahrhundert. Bestandsaufnahme und Perspektiven, Toruń 2011.
• Małłek J., Powstanie i rozwój Kościołów ewangelickich w Prusach Książęcych (1525-1657), Prusach Brandenburskich (1657-1701) i Prus Wschodnich Królestwa Pruskiego (1701-1817), w: W 500-lecie Reformacji (1517-2017). Z dziejów kościołów ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych. 2: Tereny dawnych Prus Książęcych, red. J. Kłaczkow, G. Jasiński, P. Birecki, Toruń 2017, s. 35-89.
• Małłek J., Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI-XX w.), Toruń 2012.
• Małłek J., Ustawa o rządzie Prus Książęcych z roku 1542. Studium z dziejów przemian społecznych i politycznych w lennie pruskim, Toruń 1967.
• Meyers Orts- und Verkehrs-Lexikon des Deutschen Reichs: auf Grund amtlicher Unterlagen von Reichs-, Landes- und Gemeindebehörden, Hrsg. E. Uetrecht, Bd. 1: A-K, Leipzig-Wien 1912; Bd. 2: L-Z, Leipzig-Wien 1913.
• Ryszewski B., Problemy i metody badawcze archiwistyki, Toruń 1985.
• Skibiński J., Starostwa dziedziczne Prus Książęcych w XVII i XVIII wieku. Studium z dziejów przeobrażeń społeczno-ustrojowych, Olsztyn 1972.
• Toeppen M., Historisch-comparative Geographie von Preussen. Nach den Quellen, Na-mentlich auch Archivalischen, Gotha 1858, http://prussia.online/Data/Book/hi/histo¬risch-comparative-geographie-von-preussen/Toeppen%20M.%20Historisch-comparati-ve%20Geographie%20von%20Preussen%20(1858)%20Google.pdf (dostęp: 15.05.2021).
• Żeglińska A., Archiwalia i stan badań nad historią rodu Finck von Finckenstein, „Ko¬munikaty Warmińsko-Mazurskie”, (2004) nr 1, s. 19-25.
• Żeglińska A., Abriss der Geschichte der ostpreußischen Archive von Familie Finck von Finckenstein, „Der Archivar”, (2018) z. 1, s. 58-62.
• Żeglińska A., Wyszukiwanie w „Zintegrowanym Systemie Informacyjnym” – wnioski dla modyfikacji opisu archiwalnego, w: Symposia Archivistica, t. 4: Problemy archiwalnego opisu informacyjnego, red W. Chorążyczewski, A. Rosa, Warszawa 2017, s. 107-134.
• Żeglińska A., Wyszukiwanie w bazach danych NDAP: szukajwarchiwach.pl, w: Symposia Archivistica, t. 3: Standaryzacja opisu archiwalnego, red. J. Bednarek i P. Perzyna, Warszawa 2016, s. 71-89.
• Żeglińska A., Zastosowanie analizy procesów archiwotwórczych w opracowaniu pruskich archiwów rodowych, „Echa Przeszłości”, 10 (2009) s. 499-512.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.12699

Biblioteka Nauki

2088457