Kancelaria parafialna w zaborze austriackim i jej dokumentacja na przełomie XIX I XX wieku

• Authors: Grzegorz Bujak ks.

Abstracts

EN

The Catholic Church fulfilled important tasks in the administrative structure of the Habsburg monarchy. They were carried out basing on the parish network as well as state and church regulations. For their fulfilment, an efficient parish office was necessary, which, using appropriate forms, registered various information about the pastoral activity and life of the congregation. The article presents the principles of the organization of offices, registry and archives in Catholic parishes of the Austrian partition at the peak of their development at the turn of the 19th and 20th centuries. The goals and methods of keeping vital records books and other forms of parish documentation as well as the rules of official correspondence were discussed. The basis for the study was the manual for running a parish office for the clergy, written by Rev. Alojzy Jougan, a professor at the University of Lviv in 1912, in which the formal, legal and practical-pastoral principles of running a parish office were discussed.

PL

Kościół katolicki spełniał ważne zadania w strukturze administracyjnej monar-chii habsburskiej. Były one realizowane w oparciu o sieć parafialną i przepisy państwowe oraz kościelne. Dla ich realizacji niezbędna była sprawnie działająca kancelaria parafialna, która w odpowiednich formach rejestrowała zróżnicowane informacje dotyczące życia wiernych i działalności duszpasterskiej. W artykule zostały przedstawione zasady organizacji kancelarii, registratury i archiwum w parafiach katolickich na terenie zaboru austriackiego w szczytowym okresie ich rozwoju na przełomie XIX w XX wieku. Zostały omówione cele i sposoby prowadzenia ksiąg metrykalnych i innych form dokumentacji parafialnej oraz zasady korespondencji urzędowej. Podstawą opracowania był podręcznik prowadzenia kancelarii parafialnej dla duchowieństwa, autorstwa ks. Alojzego Jougana, profesora uniwersytetu we Lwowie z 1912 r., w którym omówione zostały formalno-prawne i praktyczno-duszpasterskie zasady prowadzenia kancelarii parafialnej.

Keywords

EN

parish office; parish archive; parish books; Church in the Austrian partition

PL

kancelaria parafialna; archiwum parafialne; księgi parafialne; Kościół w zaborze austriackim

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2021
• Volume: 116
• Pages: 15-35

Dates

published

2021

Contributors

author

Grzegorz Bujak ks.

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Dohnalik J., Forma kanoniczna zawarcia małżeństwa – spojrzenie historyczne i postulat reform, „Annales Canonici”, 14 (2018) z. 11, s. 183-202.
• Gawrysiakowa J., Grupy wyznaniowe ludności w Lubelskiem w XIX wieku, Lublin 1992.
• Karabowicz A., Małżeństwo cywilne z konieczności (Notzivilehe) w Galicji w latach 1868-1918, w: Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, red. M. Mikuła, Kraków 2008, s. 59-70.
• Krętosz J., Józefiński proces budowy Kościoła państwowego na terenie monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780-1790), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 29 (1996) s. 41-67.
• Kufel R., Kancelaria, registratura i archiwum parafialne na ziemiach polskich od XII do początków XXI wieku, Zielona Góra 2011.
• Kumor B., Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, (1966) nr 14, z. 1, s. 65-75.
• Kumor B., Przepisy państwowe i kościelne dotyczące metryk kościelnych w zaborze austriackim (1800-1914), „Przeszłość Demograficzna Polski”, 7 (1975) s. 93-107.
• Moskal T., Historia ksiąg metrykalnych kościoła katolickiego na ziemiach polskich, „Archiwariusz. Biuletyn Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu”, (2005) nr 1, s. 55-82.
• Piegzik A., Przeszkody małżeńskie w ustawodawstwie dzielnicowym II RP, „Folia Iuridica Universitatis Vratislaviensis”, 5 (2016) nr 1, s. 25-50.
• Rachwał P., Księgi metrykalne z czasów zaboru austriackiego w archiwach parafialnych w Lubelskiem – regulacje prawne, stan zachowania, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego”, 6 (2015) s. 306-325.
• Rachwał P., Ruch naturalny ludności rzymskokatolickiej w Lubelskiem w świetle rejestracji metrykalnej z lat 1582-1900, Lublin 2019.
• Walicki B., Fundacja mszalna pamięci ks. Stanisława Nyrkowskiego, „Rocznik Kol-buszowski”, 13 (2013) s. 103-114.
• Wyczawski H., Przygotowania do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska 1989.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.12923

Biblioteka Nauki

2088399