Problematyka dziejów szkolnictwa i wychowania w zbiorach fotograficznych Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie

• Authors: Piotr Jaworski ks. , Paweł Juśko

Abstracts

EN

The beginnings of the Tarnow diocese date back to the end of the 18th century. From the beginning of its existence, the diocese collected documentation, which became the basis for its later historical archive. However, an independent institution of the Diocesan Archives in Tarnow was established only in 1959. Until the 1950s, all documents of historical value were deposited in the premises of the Diocesan Curia in Tarnow and in the diocesan museum. The biggest breakthrough in the history of the archive took place in 2009-2015. At that time, the institution underwent a thorough revitalization, during which the entire archival resource was inventoried and put in order, including the separation of 14 photographic departments. They are diversified in terms of subject matter, volume and form of recording the photos. In 2015, the photographic documentation in this archive totaled 33.32 linear meters. These collections also include items (photographs, groups of photographs) concerning the issues of education and upbringing. They are of great cognitive value and should be taken into account as iconographic sources in the research of historians and educators dealing with these issues. The article contains a separate list of 300 such items that may be useful from the perspective of researchers of the history of education and upbringing. The list will help them with the query in the Tarnów diocesan archives or will encourage them to carry it out. The article also discusses examples of such documentation in the form of “collections” dedicated thematically: the history of the Catholic Association of Women Youth in the Tarnow diocese, the Small Theological Seminary in Tarnow, the Primary School in Wojakowa and the biography of the Servant of God Stefania Łącka.

PL

Początki diecezji tarnowskiej sięgają schyłku XVIII stulecia. Od początku swojego istnienia diecezja gromadziła dokumentację, która stała się podstawą dla jej późniejszego archiwum historycznego. Jednakże samodzielna instytucja Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie powstała dopiero w 1959 r. Do lat 50. XX wieku wszelkie dokumenty o wartości historycznej zdeponowane były w pomieszczeniach Kurii Diecezjalnej w Tarnowie oraz w muzeum diecezjalnym. Największy przełom w dziejach archiwum nastąpił w latach 2009-2015. Dokonano wówczas gruntownej rewitalizacja tej instytucji, podczas której zinwentaryzowano i uporządkowano cały zasób archiwalny, wyodrębniając m.in. 14 działów fotograficznych. Są one zróżnicowane pod względem tematyki, objętości oraz formy zapisu fotografii. W 2015 r. dokumentacja fotograficzna w zasobie tego archiwum liczyła łącznie 33,32 m.b.. W zbiorach tych znajdują się także pozycje (fotografie, grupy fotografii) dotyczące problematyki szkolnictwa i wychowania. Mają one dużą wartość poznawczą i powinny zostać uwzględnione jako źródła ikonograficzne w badaniach historyków i pedagogów zajmujących się tą problematyką. Artykuł zawiera wyodrębniony wykaz 300 takich pozycji, które z perspektywy badaczy dziejów szkolnictwa i wychowania, mogą być użyteczne przy kwerendzie w tarnowskim archiwum diecezjalnym lub też zachęcać do jej przeprowadzenia. W artykule dokonano również omówienia przykładów takiej dokumentacji w postaci „kolekcji” dedykowanych tematycznie: historii Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej w diecezji tarnowskiej, Małego Seminarium Duchownego w Tarnowie, szkoły podstawowej w Wojakowej oraz biografii Służebnicy Bożej Stefanii Łąckiej.

Keywords

EN

Tarnow diocese; Diocesan Archives in Tarnow; photographic col¬lections; history of education and upbringing; archival query

PL

diecezja tarnowska; Archiwum Diecezjalne w Tarnowie; zbiory fotograficzne; historia szkol-nictwa i wychowania; kwerenda archiwalna

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
• Year: 2021
• Volume: 117
• Issue: specjalny
• Pages: 109-146

Dates

published

2021

Contributors

author

Piotr Jaworski ks.

author

Paweł Juśko

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Archiwum Diecezjalne w Tarnowie. Historia i zasób, red. S. Tokarski, J. Słowik, M. Podgórski, A. Sołtys, Tarnów 2015.
• Banach Ryszard, I Liceum Ogólnokształcące a Seminarium Duchowne w Tarnowie, „Tar-nowskie Studia Teologiczne”, 31 (2012) nr 2, s. 49-65.
• Banach Ryszard, Archiwum Diecezjalne, w: Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło i in., Tarnów 2010, s. 29.
• Banach Ryszard, Łącka Stefania, w: Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło i in., Tarnów 2010, s. 248-249.
• Banach Ryszard, Postać Stefanii Łąckiej, w: Ziemski Anioł. Droga do świętości Stefanii Łąckiej, red. J. Bartoszek, Tarnów 2015, s. 69-80.
• Biedroń Tomasz, Katolickie stowarzyszenia. XI. Młodzieży, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. B. Migut, Lublin 2000, k. 1112-1113.
• Bogu – Ojczyźnie – Człowiekowi. Stefania Łącka we wspomnieniach świadków jej życia i na tle jej własnych artykułów, korespondencji i zapisów, oprac. J. Marszałek, Warsza¬wa-Tarnów 1989.
• Dębiński Józef, Katolickie Stowarzyszenia Młodzieży w diecezji włocławskiej w latach 1918-1939, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 98 (2012) s. 51-66.
• Fereński Piotr J., Pamięć jako praktyka. Fotografia i troska o wspomnienia, „Prace Kultu-roznawcze”, 12 (2011) s. 263-271.
• Giergiel Tomisław, Warsztat badacza fotografii w metodyce archiwalnej, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 18 (2021) nr 1, s. 135-158.
• Glugla Paweł, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie. Historia i zasób, red. S. Tokarski, J. Słowik, M. Podgórski, A. Sołtys, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos”, Tarnów 2015, ss. 842+47 [recenzja], „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 109 (2018) s. 421-425.
• Glugla Paweł, Dokumentacja fotograficzna diecezji rzeszowskiej w zasobach Archiwum Diecezjalnego im. Arcybiskupa Jerzego Ablewicza w Tarnowie, „Resovia Sacra”, 24 (2017) s. 115-138.
• Kamieński Krzysztof, Kuria Diecezjalna w Tarnowie w latach 1918-1939. Szkic zagad¬nienia, w: Dziedzictwo kulturowe i religijne diecezji tarnowskiej w latach 1918-1939, t. 1: Wybrane instytucje i struktury diecezji tarnowskiej w latach 1918-1939, red. R. Kantor, Tarnów 2020, s. 9-30.
• Klima Ewa, Struktury kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, „Acta Universitatis Lo¬dziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, (2011) nr 11, s. 45-77.
• Krasucka Beata, Kuś Jan, Smoleń Władysław, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 2, red. E. Gigilewicz, Lublin 2018, s. 351.
• Krężel Eugeniusz, Małe Seminarium w Tarnowie (1901-1963), „Roczniki Teolo¬gi-czno-Kanoniczne”, 34 (1987) z. 4, s. 85-184.
• Kumor Bolesław, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2 (1961) nr 1-2, s. 43-52.
• Kumor Bolesław, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985.
• Kumor Bolesław, Dzieje polityczno-geograficzne diecezji tarnowskiej, Lublin 1958.
• Łabuz Marek, Duchowieństwo diecezji tarnowskiej w latach 1886-1918, Tarnów 2007.
• Maciuszek Jan, Życie Stefanii Łąckiej promocją cnót chrześcijańskich, Tarnów 2018.
• Marszałek Jan, Stefania Łącka. Szkic życiorysu, „Currenda. Pismo Urzędowe Diecezji Tarnowskiej”, 133 (1981) nr 9-12, s. 285-304.
• Mezglewski Artur, Proces likwidacji niższych seminariów duchownych w latach 1959- 1963, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, 4 (2002) s. 31-57.
• Michałowska Marianna, Miejsce fotografii – dokumentu w procesie historiograficznym, w: Foto-historia. Fotografia w przedstawianiu przeszłości, red. V. Julkowska, Poznań 2012, s. 13-26.
• Ordon Marta, Prawo o stowarzyszeniach jako instrument antykościelnej polityki władz komunistycznych w okresie Polski Ludowej – zarys problemu, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, 4 (2002) s. 91-108.
• Pawlikowska Maria, Dar nieba – niezwykła postać Stefanii Łąckiej (1914-1946), Tarnów 2010.
• Pawlikowska Maria, Stefania Łącka jako redaktorka pisma diecezjalnego „Nasza Spra¬wa”, w: Ziemski Anioł. Droga do świętości Stefanii Łąckiej, red. J. Bartoszek, Tarnów 2015, s. 81-129.
• Pawluk Tadeusz, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Lud Boży jego nauczanie i uświęcanie, t. 2, Olsztyn 1986.
• Podgórski Marek, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie, „Tarnowskie Studia Teologiczne”, 27 (2008) s. 133-138.
• Podgórski Marek, Zmiany granic diecezji tarnowskiej w XX wieku, „Currenda. Pismo Urzędowe Diecezji Tarnowskiej”, 167 (2017) nr 4, s. 665-670.
• Ruta Zygmunt, Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie im. Bł. Kingi, w: Tarnów. Dzieje miasta i regionu, t. 2: Czasy rozbiorów i Drugiej Rzeczypospolitej, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Tarnów 1983.
• Ruta Zygmunt, Prywatne szkoły średnie ogólnokształcące w Krakowie i województwie krakowskim w latach 1932-1939, Kraków 1990.
• Schematyzm diecezji tarnowskiej, t. 2: Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie diecezji tarnowskiej, cz. 1: Tekst, cz. 2: Ilustracje, red. J. Rzepa, Kraków 1983.
• Szczebak Władysław, Muzeum Diecezjalne w Tarnowie: ludzie i zabytki, „Archiwa, Bib¬lioteki i Muzea Kościelne”, 54 (1987) s. 132-139.
• Szczebak Władysław, Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, Tarnów 2003.
• Talarek Kazimierz, Diecezja tarnowska w latach 1945-1970. Problemy personalno-orga-nizacyjne, Tarnów 2012.
• Tokarski Stanisław, Oświata i szkolnictwo na terenie Gminy Iwkowa w latach 1513-2008, Dobrociesz 2008.
• Tokarski Stanisław, Piechnik Dariusz, Dzieje parafii Wojakowa 1772-1939, Dobrociesz 2007.
• Walachowicz Tadeusz, Nowa organizacja Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce 1992 r., „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 54 (1992) z. 2, s. 49-58.
• Weiss Anzelm, Kumor Bolesław, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 1, red. E. Gigilewicz, Lublin 2018, s. 599-600.
• Wilczyński Leszek, „Sprawie służ!” Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej w Wielkopolsce (działalność ogniw terenowych 1919-1939), Toruń 2012.
• Witek Piotr, Metodologiczne problemy historii wizualnej, „Res Historica”, 37 (2014) s. 159-176.
• Wyczawski Hieronim Eugeniusz, Ks. Jan Rzepa, Schematyzm Diecezji Tarnowskiej. [Kraków] 1983 [recenzja], „Studia Theologica Varsaviensia”, 22 (1984) nr 2, s. 249- 254.
• Zając Andrzej, Banach Ryszard, w: Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010, s. 31.
• Zając Andrzej, Małe Seminarium Duchowne im. Arcybiskupa Leona Wałęgi, w: Encyklo¬pedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010, s. 253.

Identifiers

DOI

10.31743/abmk.13031

Biblioteka Nauki

2088373