Zasady kategoryzacji nazw atrybutywnych subiektów czynności funkcjonujących w leksyce gwarowej

• Authors: Beata Gala-Milczarek

Title variants

UK

Принципи категоризації назв атрибутивних виконавців дії у діалектній лексиці

Abstracts

UK

Текст містить пропозицію нового підходу до діалектних атрибутивних девербативів, які зазвичай категоризують, зокрема через формальні причини, в межах категорії назв виконавців дії. Запропонована класифікація атрибутивних назв виконавців дії ґрунтується на двох критеріях: формальному, за яким дієслово вважається основою дериваційного процесу вихідної категорії назв виконавців дії, та семантичному, що мотиваційним відношенням надає атрибутивного характеру. Ці відношення можуть бути реалізовані у парафрастичній формі: “той, хто любить, вміє, має звичку”, можуть випливати з атрибутивного значення дії або їх можна сформулювати та внести у похідну одиницю за допомогою формального показника атрибутивної функції.

EN

This study provides a proposition of a new way of adoption of the nominal verbal nouns used in vernaculars, which have attributive properties and, mostly for formal reasons, have been widely classified until now as the personal names of the subjects of activity. The systematics of the attributive names of the subjects of activity which has been proposed herewith is based on two criteria: the formal one, according to which the verb is the base of the derivational process of the output category – of the names of the subjects of activity, and the semantic one, which imparts attributive character to the motivational relations. They might be expressed in a circumlocutory form: ‘these, who likes, can, has a custom’ and might either result from the attributive meaning of the motivational activity or be formed and included in the derivatised word through the formal marker of the attributive function.

PL

Tekst jest propozycją nowego ujęcia nominalnych dewerbatywów gwarowych o właściwościach atrybutywnych, powszechnie dotychczas kategoryzowanych, głównie ze względów formalnych, w obrębie kategorii nazw osobowych subiektów czynności. Zaproponowana systematyka atrybutywnych nazw subiektów czynności oparta została na dwóch kryteriach: formalnym, przyjmującym verbum za podstawę procesu derywacyjnego kategorii wyjściowej – nazw subiektów czynności, i semantycznym, które relacjom motywacyjnym nadaje atrybutywny charakter. Relacje te mogą być wyrażone w formie parafrastycznej: ‘ten, kto lubi, potrafi, ma zwyczaj’, mogą wynikać z atrybutywnego znaczenia czynności motywującej bądź mogą być formułowane i wnoszone do jednostki derywowanej przez wykładnik formalny funkcji atrybutywnej.

Keywords

UK

діалектологія; словотвір; словотвірна категорія

EN

dialectology; word formation; derivative category

PL

dialektologia; słowotwórstwo; kategoria słowotwórcza

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
• Year: 2020
• Volume: 6
• Issue: Numer Specjalny
• Pages: 151-159

Dates

published

2020

Contributors

author

Beata Gala-Milczarek

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000174117568

References

• Cockiewicz Wacław. 2001. Jak odróżnić działacza od nosiciela cechy. W: Studia Językoznawcze. Dar przyjaciół i uczniów dla Zofii Kurzowej. Red. Cygal-Krupa Z. Kraków: UNIWERSITAS: 53–62.
• Cyran Władysław. 1977. Tendencje słowotwórcze w gwarach polskich. Łódź: Wydawnictwo ŁTN.
• Dejna Karol. 1974–1985. Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” t. 20–31.
• Dejna Karol. 1989/1990. Słowotwórstwo sufiksalne gwary czeskiej Kucowa. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” t. 36: 19–68.
• Doroszewski Witold. 1928. Monografie słowotwórcze I. Formacje z podstawowym -kw części sufiksalnej. „Prace Filologiczne” t. 13: 1–261.
• Doroszewski Witold. 1929. Monografie słowotwórcze II. Formacje z podstawowym -lw części sufiksalnej. „Prace Filologiczne” t. 14: 34–85.
• Gaertner Henryk. 1934. Gramatyka współczesnego języka polskiego, cz. III. 1. Słowotwórstwo. Lwów–Warszawa: Książnica – Atlas.
• Gala-Milczarek Beata. 2009. Budowa słowotwórcza rzeczowników w gwarach piotrkowskich. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Gala-Milczarek Beata. 2009(a). Czynnościowy charakter derywatów rzeczownikowych w gwarach piotrkowskich. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” t. 54: 57–76.
• Gala-Milczarek Beata. 2016. Czynnościowy charakter derywatów rzeczownikowych w gwarach północnomałopolskich i przyległych. Studium morfologiczno-leksykalne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Górnowicz Hubert. 1967, 1968. Formanty przyrostkowe rzeczowników w gwarach malborskich. cz. I. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” t. 13: 13–53; cz. II. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” t. 16: 53–82.
• Grabias Stanisław. 1981. O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• Grzegorczykowa Renata, Puzynina Jadwiga. 1979. Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Grzegorczykowa Renata. 1998. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: PWN.
• Grzegorczykowa Renata. 1981. Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Warszawa: PWN.
• Habrajska Grażyna. 1989/1990. Typy słowotwórcze rzeczowników w gwarze wsi Masłońskie (woj. częstochowskie). „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” t. 34: 87–110.
• Klemensiewicz Zenon, Lehr-Spławiński Tadeusz, Urbańczyk Stanisław. 1964. Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: PWN.
• Laskowski Roman. 1971. Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. cz. II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Malec Tadeusz. 1976. Budowa słowotwórcza rzeczowników i przymiotników w gwarze wsi Rachanie pod Tomaszowem Lubelskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Marciniak-Firadza Renata. 2013. Nazwy osobowych wykonawców czynności w gwarach małopolsko-mazowieckiego pogranicza językowego. Studium słowotwórczo-leksykalne. cz. I, II. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Sajewicz Michał. 2002. Derywacja sufiksalna osobowych nazw subiektów w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Szczepankowska Irena. 1998. Nomina attributiva w gwarze łomżyńskiej. Studium leksykalno-słowotwórcze. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
• Szymczak Mieczysław. 1961. Gwara Domaniewka i wsi okolicznych w powiecie łęczyckim. Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Identifiers

DOI

10.31743/teka.13352

Biblioteka Nauki

2015575