Galicyjska nieobyczajność końca XIX i pierwszych dekad XX wieku w świetle wybranych dokumentów epoki

• Authors: Sylwia Wójtowicz-Marszał

Title variants

UK

Галицька непристойність кінця ХІХ та перших десятиліть ХХ століття у світлі вибраних документів епохи

Abstracts

UK

Дана стаття торкається питання непристойності другої половини XIX – початку XX століття на землях Східної Галичини. Непристойність називають також проституцією, торгівлею людьми (перш за все жінками та дітьми) та білим рабством. Поширена на території Східної Галичини проституція не була результатом динамічних процесів індустріалізації або швидкої урбанізації, як в Західній Європі. Через свій провінційний та прикордонний характер Східна Галичина, яка з 1772 року стала частиною імперї Габсбургів, була приречена на внутрішній політичний конфлікт, а також стагнацію та економічну відсталість. Повсюдна бідність, що штовхає людей на міграцію, породжувала такі руйнівні соціальні явища, як безпритульність, насильство, сирітство та проституція. У цьому відношенні Галичина розділяла долю інших колонізованих земель Центрально-Східної Європи, звідки торговці людьми зазвичай вербували свої жертви. Після поразки Центральних держав проблема не зникнула і стала викликом для влади ІІ Речіпосполитої, у складі якої Східна Галичина опинилася від 1918 року. Поштовхом для написання цієї статті стало листування митрополита та голови греко-католицької Церкви, віднайдене в Центральному державному історичному архіві міста Львова, а також низка статей українського письменника, Юрія Винничука, Таємниці львівського дна.

EN

The article deals with the issue of indecency in the second half of the 19th and the beginning of the 20th century in Eastern Galicia. Fornication, prostitution, women and children trafficking, white slavery are called indecency. Common for Eastern Galicia prostitution was neither resulting from the dynamic industrialisation processes nor from spectacular urbanization, unlike in Western Europe. Galicia, which has been part of the Habsburg Empire since 1772, was condemned to internal political conflict, economic slump and backwardness due to its parochial nature. Pervasive poverty, pushing the population to migration, generated such destructive social phenomena as homelessness, violence, orphanhood and prostitution. In this respect, Galicia shared the fate of other colonised lands of Central and Eastern Europe, from where traders usually recruited their victims. The problem has not dissapeared after the collapse of central countries, it constituted a serious challenge for the authorities of the Second Polish Republic, which in 1918 included Eastern Galicia. The inspiration to write the text was found in the Historical Archive of the City of Lviv, in the correspondence of Andrzej Szeptycki, the Metropolitan of the Greek Catholic Church and in the series of articles by the Ukrainian prose writer Jurij Wynyczuk entitled From the history of the Ukrainian bottom.

PL

W artykule został poruszony problem nieobyczajności drugiej połowy XIX i początku XX wieku na terenie Galicji Wschodniej. Nieobyczajność nazywana jest również nierządem, prostytucją, handlem żywym towarem kobietami i dziećmi, białym niewolnictwem. Powszechny na terenie Galicji Wschodniej proceder prostytucji nie był wynikiem dynamicznych procesów uprzemysłowienia czy spektakularnej urbanizacji jak w Europie Zachodniej. Wchodząca od 1772 r. w skład imperium Habsburgów Galicja właśnie z uwagi na prowincjonalny oraz graniczny charakter skazana była na polityczny konflikt wewnętrzny, zastój gospodarczy i zacofanie. Wszechobecne ubóstwo, popychające ludność do migracji, generowało takie destrukcyjne zjawiska społeczne, jak bezdomność, przemoc, sieroctwo oraz nierząd. Galicja dzieliła w tym zakresie los innych skolonizowanych ziem Europy Środkowo-Wschodniej, skąd zazwyczaj werbowali swoje ofiary handlarze żywym towarem. Problem nie zniknął po upadku państw centralnych, stanowił też poważne wyzwanie dla władz II Rzeczpospolitej, w skład której w 1918 r. weszła Galicja Wschodnia. Inspiracją do napisania tekstu była znaleziona w Archiwum Historycznym miasta Lwowa korespondencja metropolity Kościoła greckokatolickiego Andrzeja Szeptyckiego oraz cykl artykułów ukraińskiego prozaika Jurija Wynnyczuka pt. Z historii ukraińskiego dna.

Keywords

UK

проституція; торгівля людьми (жінками та дітьми); біле рабство; Східна Галичина; українська література; Андрей Шептицький

EN

indecency; prostitution; human trafficking; women and children trafficking; white slavery; Eastern Galicia; Ukrainian literature; archival correspondence; documents of the era; Andrzej Szeptycki

PL

nieobyczajność; nierząd; handel żywym towarem kobietami i dziećmi; białe niewolnictwo; Galicja Wschodnia; literatura ukraińska; korespondencja archiwalna; dokumenty epoki; Andrzej Szeptycki

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
• Year: 2020
• Volume: 6
• Issue: 15
• Pages: 179-208

Dates

published

2020

Contributors

author

Sylwia Wójtowicz-Marszał

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000173090682

References

• Šepticʹkij Andrej. Listi polʹsʹkih tovapistv, spilok, komìtetìv ohoroni zdorov`â, Krajovoï škìlʹnoï radi ta ìn. y Varšavì, Krakovi, Poznanì do Šepticʹkogo A. pro diâlʹnistʹ. Centralʹnij deržavnij ìstoričnij arhìv Ukraïni, m. Lʹviv. Fond № 358. Opis 1. Sprava 111 [Шептицький Aндрей. Листи польських товаpиств, спiлок, комітетів охорони здоров’я, Крайової шкільнoї ради та ін. y Вapшаві, Кракoвi, Пoзнані
• дo Шептицького А. про дiяльнiсть. Центральний державний історичний архів України, м. Львiв. Фонд № 358. Опис 1. Справа 111].
• Barkov Illâ. 2018. Ìnstitut prostitucìï v mìstah pìvdennoï Ukraïni v 1843–1914 pp. Zaporìžžâ: Zaporìzʹkij nacìonalʹnij unìversitet. W: http://phd.znu.edu.ua/page/dis/01_2018/Barkov [Барков Iлля. 2018. Інститут проституції в містах південної України в 1843–1914 pp. Запоріжжя: Запорізький національний університет. W: http://phd.znu.edu.ua/page/dis/01_2018/Barkov]. Dostęp: 10.02.2020.
• Vinničuk Ûrìj. 2014. Taêmnicì lʹvìvsʹkogo dna (za memuarami j materìalami polìcìï ta lʹvìvsʹkoï počatku XX st.). „Zbruč”. Cz. I, II, III. W: https://zbruc.eu/search/node/%D0%A2%D0%B0%D1%94%D0%BC%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%96%20%D0
• %BB%D1%8C%D0%B2%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%B4%D0%BD%D0%B0 [Винничук Юрій. 2014. Таємниці львівського дна (за мемуарами й матеріалами поліції та львівської преси початку ХХ ст.). „Збруч”. Cz. I, II, III. W: https://zbruc.eu/search/node/%D0%A2%D0%B0%D1%94%D0%BC%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%96%20%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%B4%D0%BD%D0%B0]. Dostęp: 15.07.2019.
• Bogačevsʹka-Homâk Marta. 1995. Bilim po bilomu. Žinki v gromadsʹkomu žitti Ukraïni 1884–1932. Kiïv: Libìdʹ [Богачевська-Хомяк Mарта. 1995. Бiлим по бiлому. Жiнки в громадському життi України 1884–1932. Київ: Либідь].
• Kačaraba Stepan. 2005. Učactʹ lʹviv`ân v organizaciï opiki nad emigrantami (1921–1939). W: Lwów: miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowa. T. 5: Ludzie Lwowa. Red. Karolczak K. Kraków: „Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej”: 397–407 [Кaчараба Cтепан. 2005. Учаcть львiв’ян в органiзацiї опiки над емiгрантами (1921–1939). W: Lwów: miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowa. T. 5: Ludzie Lwowa. Red. Karolczak K. Kraków: „Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej”: 397–407].
• Kravčuk Andrìj (Red.). 1988. Mitropolit Andrej Šepticʹkij. Žittâ i diâlʹnistʹ. Dokumenti i materiali [Кравчук Андрій (Red.). 1988. Митрополит Андрей Шептицький. Життя i дiяльнiсть. Документи i матерiали 1899–1944. T. II: Церква i суспiльне питання. Cz. 1: Пастирське вчення та діяльність. Львiв: Видавництво отців василіан «Місіонер»].
• Rudnicʹka Mìlena. 1998. Stattì, listi, dokumenti. Red. Bogačevsʹka-Homâk M., Dâdûk M., Pelensʹkij Â. Lʹvìv: Ìnstitut ìstoričnih doslìdženʹ [Рудницька Mілена. 1998. Статті, листи, документи. Red. Богачевська-Хомяк М., Дядюк М., Пеленський Я. Львів: Інститут історичних досліджень].
• Čerčovič Ivanna. 2018. Vdoma ale bez domu: služnicì v rodinah ukraïnsʹkoï ìntelìgencìï Galičini zlamu XIX – XX stolìtʹ. W: http://uamoderna.com/md/cherchovych-domestic-service [Черчович Iванна. 2018. Вдома але без дому: служниці в родинах української інтелігенції Галичини зламу ХІХ – ХХ століть. W: http://uamoderna.com/md/cherchovych-domestic-service].
• Adamkiewicz Sebastian. 2017. Najcudowniejszy wiek XIX?. W: https://histmag.org/Najcudowniejszy-wiek-XIX-14784. Dostęp: 10.02.2020.
• Antonów Radosław (Oprac.). 2013. Drogi hańby. Piśmiennictwo polskie przełomu XIX i XX wieku o handlu „żywym towarem”. Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Cimek Henryk. 2008. Przynależność Galicji (Małopolski) Wschodniej – w koncepcjach polskich klubów ludowych w 1919 r. „Polityka i Społeczeństwo” nr 5: 9–16.
• Czermińska Małgorzata. 2000. Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków: Universitas.
• Dulak Dawid. 2016. Handel ludźmi w II Rzeczpospolitej. „Poliarchia” nr 2 (7): 59–76.
• Hrycak Jarosław. 2010. Prorok we własnym kraju. Iwan Franko i jego Ukraina (1856–1886). Przekład: Anna Korzeniowska-Bihun, Anna Wylegała. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Jakubczak Aleksandra. 2015. „Pogrom alfonsów” w Warszawie 1905 roku w świetle prasy żydowskiej. „Studia Judaica” nr 2 (36): 339–357.
• Kozerawska Małgorzata, Podolska Joanna. 2007. Piranie czekają na kadisz. „Wysokie obcasy”. W: https://www.wysokieobcasy.pl/wysokieobcasy/1,96856,3859153.html?disableRedirects=true.
• Kozłowski Maciej. 1990. Między Sanem a Zbruczem. Walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919. Kraków: Znak.
• Łoś Stanisław. 2012. Sprawa ukraińska. Wybór i redakcja Marszał M., Wójtowicz S. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
• Nowak Katarzyna. 2019. Dzieci rewolucji przemysłowej. Kto naprawdę zbudował współczesny świat? Kraków: Znak.
• Nowak Magdalena. 2012. Szeptycki Roman Aleksander w zakonie Andrzej (1865–1944). W: Polski Słownik biograficzny. T. 48/2. Z. 197. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana: 216–224.
• Nowak Magdalena. 2018. Refleksje o pracy badawczej nad monografią o metropolicie Andrzeju Szeptyckim. W: Biografistyka we współczesnych badaniach historycznych. Teoria i praktyka. Red. Kolbuszewska J., Stobieckiego R. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 149–163.
• Pilch Jerzy. 2017. Portret młodej Wenecjanki. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Podraza-Kwiatkowska Maria. 2001. Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Kraków: Universitas.
• Pollack Martin. 2017. Cesarz Ameryki. Wielka ucieczka z Galicji. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Sikorska-Kulesza Jolanta. 2004. Zło tolerowane. Prostytucja w Królestwie Polskim w XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo „Mada”.
• Szczepanowski Stanisław. 1888. Nędza Galicyi w cyfrach i program energicznego rozwoju gospodarstwa krajowego. Lwów: Gubrynowicz i Schmidt.
• Szulakiewicz Władysława. 2013. Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych. „Przegląd Badań Edukacyjnych” nr 16: 65–84.
• Świst Julita. 2020. Prostytucja – rys historyczny. W: http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4028/k,2. Dostęp: 16.07.2020.
• Tomczyk Ryszard. 2012. Rusinki (Ukrainki) w austriackiej Galicji. Między konserwatyzmem a radykalizmem. „Przegląd Zachodniopomorski” t. XXVII, z. 2: Kobieta w kulturze politycznej świata: 89–111.
• Wiśniewska Magdalena. 2013. Archiwum jako miejsce pamięci. „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” nr 4 (6): 137–148.
• Szeptycka Zofia. 1993. Młodość i powołanie ojca Romana Andrzeja Szeptyckiego zakonu św. Bazylego Wielkiego: opowiedziane przez matkę jego 1865–1892. Oprac. Bogdan Zakrzewski. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.

Identifiers

DOI

10.31743/teka.13384

Biblioteka Nauki

2015620