Wiara w reinkarnację wśród młodych i dorosłych katolików w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Wyniki badań socjologicznych

• Authors: Józef Baniak

Abstracts

EN

The article shows faith in reincarnation of some young and adult Catholics in Poland at the turn of the 21st century. The following questions demarcate the research problem: Were some young and adult Catholics in Poland interested in reincarnation at the turn of the twenty-first century and how did they understand its essence and purpose? What percentage of the surveyed young and adult Polish Catholics believed in the ideological assumptions behind reincarnation? Did the surveyed young and adult Polish Catholics use reincarnation as a substitute to their own religious beliefs concerning the fate of the human soul after death and life after death? The basis for answering these questions were the results of sociological research carried out at the turn of the 21st century. The following methods were use in data study: historical-comparative, selection and sampling of research, sociological analysis of the content of research results, statistical analyses and variable correlation assessment. The category of “Young Catholics” was the youth of secondary schools (aged 16–18) and the student youth (aged 19–25), while the category “Adult Catholics” gathered people aged 25–65. The research showed that some young and adult Polish Catholics, who also declare their relationship with the Christian faith and with the Catholic Church, at the same time accepted reincarnation and believed in the journey of the human soul after death, in its diverse incarnations after death. However, they no longer believed in the return of the soul to the same body after the resurrection, as the Catholic Church teaches.  

PL

Artykuł ukazuje wiarę w reinkarnację niektórych młodych i dorosłych katolików w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Problem badawczy stanowią następujące pytania: Czy niektórzy młodzi i dorośli katolicy w Polsce interesowali się reinkarnacją na przełomie XX i XXI wieku i jak ujmowali jej istotę i cel? Jaki odsetek badanych młodych i dorosłych katolików polskich wierzył w ideowe założenia reinkarnacji? Czy badani młodzi i dorośli katolicy polscy zastępowali założeniami reinkarnacji własne wierzenia religijne dotyczące losu duszy i życia po śmierci? Podstawę dla odpowiedzi na te pytania stanowią wyniki badań socjologicznych zrealizowanych na przełomie w drugiej połowie XX wieku i w obu dekadach XXI wieku. Podczas opracowywania materiałów źródłowych z badań zastosowano metodę historyczno-porównawczą, metodę selekcji i doboru badań, socjologiczną analizę treści wyników tych badań, metodę statystyczną i korelacji zmiennych. Kategorię młodych katolików stanowiła tu młodzież szkół średnich (w wieku 16–18 lat) oraz młodzież akademicka (w wieku 18–24 lat), natomiast kategorię dorosłych katolików tworzyły osoby w wieku 25–65 lat. W tych kategoriach ulokowali respondentów autorzy prezentowanych badań. Badania te wykazały, że niektórzy młodzi i dorośli katolicy polscy, deklarujący własny związek z wiarą chrześcijańską i z Kościołem katolickim, równocześnie akceptowali reinkarnację i wierzyli w wędrówkę duszy człowieka po śmierci, w różnorodność jej wcieleń po śmierci. Jednak już nie wierzyli w powrót duszy do tego samego ciała po zmartwychwstaniu, jak naucza Kościół katolicki.  

Keywords

EN

Young and adult Catholics; reincarnation; Christian faith and reincarnation; faith of the Catholics in reincarnation; reincarnation and the resurrection of the human body

PL

Młodzi i dorośli katolicy; Reinkarnacja; wiara chrześcijańska a reinkarnacja; wiara katolików w reinkarnację; reinkarnacja a zmartwychwstanie ciała

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Zeszyty Naukowe KUL
• Year: 2022
• Volume: 65
• Issue: 1
• Pages: 89-106

Dates

published

2022

Contributors

author

Józef Baniak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

• https://orcid.org/0000000284235362

References

• Babbie E., Badania społeczne w praktyce, tłum. W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Baniak J., Religia katolicka i Kościół rzymskokatolicki w opiniach polskiej młodzieży. Od akceptacji do kontestacji, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2015.
• Barz H., Was Jugendlichen heilig ist!? Prävention im Bereich Sinnfragen, Patchwork-Religion, Heilversprechen, Okkultismus, Sozia Verlag, Freiburg im Breisgau 1998.
• Bąbel J.T., Reinkarnacja. Z dziejów wierzeń przedchrześcijańskiej Europy, Wydawnictwo Eneteia, Warszawa 2009.
• Blalock H.M., Statystyka dla socjologów, tłum. M. Tabin, I. Topińska, K. Starzec, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977.
• Brzeziński J., Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2000.
• CBOS, Stosunek Polaków do śmierci, oprac. R. Boguszewski, Komunikat z Badań nr BS/98/2005, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2005, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_098_05.PDF (dostęp: 23.07.2019).
• CBOS, Zmiany w zakresie wiary i religijności Polaków po śmierci Jana Pawła II, oprac. R. Boguszewski, Komunikat z Badań nr BS/49/2012, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2012, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_026_15.PDF (dostęp: 23.07.2019).
• CBOS, Kanon wiary Polaków, oprac. R. Boguszewski, Komunikat z Badań nr 29/2015, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2015, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_029_15.PDF (dostęp: 23.07.2019).
• Boguszewski R., Religijność i moralność w społeczeństwie polskim: zależność czy autonomia. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
• Bor A., Reinkarnacja, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2012, kol. 1344–1348.
• Borowik I., Religijność – wymiar ideologiczny, w: Pluralizm religijny i moralny w Polsce. Raport z badań, red. I. Borowik, T. Doktór, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2001, s. 95–124.
• Dębski M., Przejawy „niewidzialnej religii” w religijności młodzieży akademickiej w województwie pomorskim, „Socjologia Religii” 2005, t. 3, s. 127–148.
• Ebertz M.N., Kirche im Gegenwind. Zum Umbruch der religiösen Landschaft, Verlag Herder, Freiburg – Basel – Wien 1997.
• Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D., Metody badawcze w naukach społecznych, tłum. E. Hornowska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2001.
• Frankowski E.M., Religijność katolików diecezji sandomierskiej. Studium socjologiczne, Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, Sandomierz – Stalowa Wola 2006.
• Hryniewicz W., Koniec świata już był, „Rzeczpospolita”, dodatek „Plus Minus” 27–28 maja 2000, s. 2–3.
• Introvigne M., Powrót magii, tłum. A. Wałęcki, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.
• Jamniak B., Religijność i moralność katolików wiejskich. Studium socjologiczne na przykładzie parafii p.w. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Świerznie, Wydział Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2020, https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/26227 (dostęp: 13.05.2021).
• Jan Paweł II, List apostolski „Tertio millennio adveniente”, „L’Osservatore Romano” (wydanie polskie) 1994, nr 12, s. 7.
• Jan Paweł II, Przemówienie podczas audiencji generalnej 4.11.1998 roku, „L’Osservatore Romano” (wydanie polskie) 1998, nr 3, s. 27.
• Kasper W., Kościół wobec postmodernizmu, cz. 1–2, tłum. T. Grodecki, „Przegląd Powszechny” 1998, nr 12, s. 278–286; 1999, nr 1, s. 48–58.
• Kaźmierska K., Młodzież archidiecezji łódzkiej. Szkic do portretu, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 2018.
• Knapp M., Reinkarnacja a zmartwychwstanie, „Homo Dei” 1999, nr 1, s. 30–40.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.
• Küng H., Apostolskie wyznanie wiary objawione ludziom współczesnym, tłum. I. Bokwa, Wydawnictwo Marba Crown, Warszawa 1995.
• Lambert Y., Turning Point in Religious Evolution in Europe, „Journal of Contemporary Religion” 2004, vol. 19, iss. 1, s. 29–45.
• Libiszowska-Żółtkowska M., Wiara uczonych. Esej socjologiczny mocno osadzony w empirii, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2000.
• Lissowski G., Praktyczne problemy z doborem próby do badań, w: Metody statystyczne w socjologii, red. K. Szaniawski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968, s. 58-66.
• Mariański J., Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008.
• Mariański J., Wiara i wierzenia Polaków w niestabilnej rzeczywistości. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.
• Marody M., Mandes S., Przemiany polskiej religijności, w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012, s. 191–206.
• McKinney J.C., Methodology, Technique and Procedure in Sociology, w: Modern Sociological Theory in Continuity and Change, eds. H. Becker, A. Boskoff, Holt, Rinehart & Winston, New York 1957, s. 174–195.
• Nowak S., Metodologia badań społecznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• Para P., Religijność indywidualna a kultura WEB 2,0, w: Religijność i duchowość – dawne i nowe formy, red. M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2010, s. 362-371.
• Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1995.
• Religijność społeczeństwa polskiego – jej źródła i implikacje. Sprawozdanie z realizacji projektu badawczego nr H/02/039/90–2, Warszawa 1991.
• Rozkłady częstotliwości brzegowych z badania w 2012 roku, w: Postawy społeczno-religijne Polaków 1991–2012, red. L. Adamczuk, E. Firlit, W. Zdaniewicz, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Warszawa 2012, s. 227–276.
• Schmied G., Reinkarnation und Zeiterfahrung, „Schweizerische Zeitschrift für Soziologie” 1989, vol. 15, no 2, s. 321–328.
• Śliwiński P.J., Schönborn Ch., Martensen H.L., tłum. W. Szymona, Kościół a reinkarnacja, Wydawnictwo M, Kraków 2012.
• Szulc S., Metody statystyczne, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1968.
• Tułowiecki D., Bez Boga, Kościoła i zasad? Studium socjologiczne nad religijnością młodzieży, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2012.
• Vorgrimler H., Nowy leksykon teologiczny, tłum. i oprac. T. Mieszkowski, P. Pachciarek, Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum, Olsztyn 2005.

Identifiers

DOI

10.31743/znkul.13602

Biblioteka Nauki

2150998