Doświadczenia i eksperymenty na ludziach. Podejście socjomedyczne

• Authors: Włodzimierz Piątkowski

Title variants

EN

Experiences and Experiments on Humans. A Sociomedical Approach

Abstracts

EN

In medical science, experimental research is associated with the main mission of medicine, which is to save human health and life. In addition to an orientation towards pragmatism and functionality, medicine also has ethical duties involving adherence to moral principles and, among other things, the subjective treatment of the patient. However, the history of medicine provides examples of reifying patients and using” them as “objects” in experimental treatments. In this context, bioethics and the humanities and social sciences in medicine have begun to play an important advocacy role for patients’ rights. This article attempts to describe and interpret the meaning of selected experimental medical techniques and technologies applied to patients and their consequences from the perspective of the classical sociology of medicine. This paper uses the available literature on the subject and the results of a survey of experiences and experiments on humans, which is a subject of interest in sociological sciences. The results of the author’s desk research indicated that medical experiences and experiments on humans testing novel technologies described in the literature also resulted in unintended adverse outcomes for the health of patients. The current level of medical development, the state of legislation, the level of public awareness and the extent of patient knowledge determine the state of affairs, within which there should be the establishment of universal rules for the safe use at the stage of fundamental research of innovative medical technologies based on the results of experiences and experiments on humans. The issues presented in this article are scarcely addressed within the Polish sociology of medicine. The example of experiments of this kind described here raises controversies of ethical and moral nature. In experimental research on humans, techniques that interfere with the integrity and identity of the human person cannot be accepted, so, for example, acts of external interference with genetic heritage are against the dignity of the human being and should not be justified for the sake of any potential beneficial health effects in the future.

PL

W naukach medycznych badania eksperymentalne wiążą się z główną misją medycyny, jaką jest ratowanie zdrowia i życia ludzkiego. Oprócz orientacji na pragmatyzm i funkcjonalność medycyna ma również powinności etyczne wiążące się z przestrzeganiem zasad moralnych oraz m.in. podmiotowym traktowaniem pacjenta. Jednak historia medycyny dostarcza przykładów „reifikacji chorych” i wykorzystywania ich jako „obiekty” w eksperymentalnych metodach leczenia. W tym kontekście istotną rolę rzecznika praw pacjentów zaczęła odgrywać bioetyka oraz nauki humanistyczne i społeczne w medycynie. Celem artykułu jest próba opisu i interpretacji znaczenia wybranych, eksperymentalnych technik i technologii medycznych stosowanych wobec pacjentów oraz ich konsekwencji, widzianych w perspektywie klasycznej socjologii medycyny. W pracy wykorzystano dostępną literaturę przedmiotu oraz wyniki badań sondażowych dotyczących eksperymentów i doświadczeń na ludziach co stanowi przedmiot zainteresowań nauk socjologicznych. Wyniki przeprowadzonych przez autora badań techniką desk-research wskazały, iż opisywane w literaturze przedmiotu eksperymenty medyczne i doświadczenia na ludziach testujące nowatorskie technologie skutkowały również niezamierzonymi, negatywnymi rezultatami dla zdrowia pacjentów. Aktualny poziom rozwoju medycyny, stan legislacji, poziom świadomości społecznej i zakres wiedzy pacjentów wyznaczają stan rzeczy, w ramach którego powinno dochodzić do ustalania uniwersalnych zasad bezpiecznego stosowania na etapie badań podstawowych innowacyjnych technologii medycznych opartych na wynikach eksperymentów i doświadczeń na ludziach. Przedstawiona w artykule problematyka jest niezmiernie rzadko poruszana w ramach polskiej socjologii medycyny. Opisane w tekście przykłady doświadczeń tego rodzaju budzą kontrowersje natury etyczno-moralnej, w badaniach eksperymentalnych dotyczących człowieka nie mogą być akceptowane techniki ingerujące w integralność oraz tożsamość osoby ludzkiej, tak np. akty zewnętrznej ingerencji w dziedzictwo genetyczne są przeciwne godności istoty ludzkiej i nie powinny być usprawiedliwiane przez wzgląd na ewentualne, potencjalne, dobroczynne skutki zdrowotne w przyszłości.

Keywords

EN

human experiences and experiments; sociology of medicine; bioethics

PL

doświadczenia i eksperymenty na człowieku; socjologia medycyny; bioetyka

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Zeszyty Naukowe KUL
• Year: 2023
• Volume: 66
• Issue: 4
• Pages: 97-115

Dates

published

2023

Contributors

author

Włodzimierz Piątkowski

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000000197433512

References

• Domaradzki J., Społeczne konstruowanie genetyki. Reprezentacje biotechnologii w polskim czasopiśmiennictwie opiniotwórczym, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2018.
• Doświadczenie, w: Polski Słownik Medyczny, red. T. Różniatowski, Wydawnictwo PAN, Warszawa, 1981, s. 240.
• Eksperyment, w: Wielka Encyklopedia Powszechna, t. 3, red. B. Suchodolski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1964, s. 343.
• Fox R., Experiment Peri Lous: Physician and Patients Facing the Unknown, Free Press, Glencoe 1959.
• Gunesch K., „Machines” Medical Superiority Contributing to Comprehensive Healthcare Democratization, w: Critical Dialogues in Medical Humanities, ed. E. Domínguez-Rué, Cambridge 2019, s. 153–155.
• Jan Paweł II, Przemówienie do uczestników Sympozjum Papieskiej Akademii Nauk, 23.10.1982, Insegnamenti V/3, 1982.
• Kornblum W., Sociology in a Changing World, Holt Rinehart and Winston, New York 1988.
• Kowal K., Doświadczanie własnej cielesności przez biorców kończyny – socjologiczne studium zrekonstruowanego ciała, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2012, nr 8 (2), s. 152–199.
• Kowal K., Rekonstrukcja ciała i tożsamości cielesnej u biorców kończyny górnej – studium socjomedyczne, w: Socjologia medycyny w Polsce z perspektywy półwiecza. Nurty badawcze, najważniejsze osiągnięcia, perspektywy rozwoju, red. A. Ostrowska, M. Skrzypek, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2015, s. 269–308.
• Kucia M., Comte Auguste, w: Encyklopedia Socjologii, t. 1, red. W. Kwaśniewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998, s. 97–99.
• Opieka pielęgniarska w czasach nazizmu. Wybrane problemy i kazusy, red. M. Musielak, K. Głodowska, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2014.
• Ostrowska A., Medykalizacja – perspektywa uzurpatora, w: Procesy medykalizacji we współczesnym społeczeństwie, red. M. Nowakowski, W. Piątkowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2017, s. 42–50.
• Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Karta Pracowników Służby Zdrowia, Wyd. I, Watykan 1995.
• Piątkowski W., From Medicine to Sociology. Health and Illness in Magdalena Sokołowska’s Research Conceptions, Peter Lang, Berlin 2020.
• Piątkowski W., Skrzypek M., To Tell the Truth. A Critical Trend in Medical Sociology – An Introduction to the Problems, “Annals of Agricultural and Environmental Medicine” 2013, no. 20 (3), s. 613–623.
• Polacy o biotechnologii i inżynierii genetycznej, Komunikat z badań, TNS OBOP, Warszawa 2005.
• Radkowska-Walkowicz M., Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
• Radkowska-Walkowicz M., Sztuczne dziecko. Miedzy niepokojącą obcością a swojską czułością, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2009, nr 3 (71), s. 307–317.
• Siemińska J.M., Społeczne wymiary dyskursu nad badaniami genetycznymi w medycynie, w: Socjologia i antropologia medycyny w działaniu, red. W. Piątkowski, B. Płonka-Syroka, Wydawnictwo Arboretum, Wrocław 2008, s. 41–53.
• Transplantacje kończyny górnej i twarzy, red. J. Jabłecki, A. Chełmoński, K. Kowal, Wyd. I, PZWL, Warszawa 2018.
• Turner B.S., Regulating Bodies. Essays in Medical Sociology, Routledge, London 2000.
• Turner B.S., The Body and Society. Exploration in Social Theory, Sage, London 2008.
• Wainwright S., Williams C., Michael M., Cribb A., Stem Cells Translational Research and the Sociology of Science, w: Handbook of Genetics and Society: Mapping the New Genomic Era, eds. P. Atkinson, P. Glasner, M. Lock, Routledge, New York 2013, s. 41–58.
• Wallace S., Enemies of the People: Just Who Is Entitled to Use Evidence-Based Critiques of Vaccination, w: Critical Dialogues in the Medical Humanities, eds. E. Domínguez-Rué, Cambridge 2019, s. 37–54.
• Webster A., Innovative Genetic Technologies, Governance and Social Accountability, w: Handbook of Genetics and Society, eds. P. Atkinson, P. Glasner, M. Lock, Routledge, New York 2013, s. 486–501.
• Zaborowski P., Filozofia postępowania lekarskiego, PZWL, Warszawa 1990.
• Zaręba R., Rysiak E., Worona P., Osciłowska I., Eksperyment medyczny w świetle art. 27 Kodeksu karnego, w: Eksperymenty w badaniach na zwierzętach. Egoizm, koszt postępu czy przejaw okrucieństwa, red. E. Krajewska-Kułak et al., Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum, Poznań 2021, s. 331–339.

Identifiers

DOI

10.31743/znkul.16613

Biblioteka Nauki

33732190