Karaimistyka jako nieodłączny element turkologii w Wilnie

• Authors: Halina Kobeckaitė

Title variants

EN

Karaim Studies as an Integral Part of the Turkology in Vilnius

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The main aim of this article is to describe the role played of two Turkic communities residing in the territory of the Great Duchy of Lithuania from the 14th century onwards – the Karaims and the Tatars – in the appearance and development of oriental and Turkological studies in Vilnius. A short overview of the state of Oriental Studies in Vilnius, in particular in Vilnius University in the 18th–19th centuries, and its correlation with the local “Orient”, is given in the first part of the article. Most of the article focuses on the period between the two world wars, when Karaim and Tatar scholars, educationists and spiritual leaders took a very active role in investigating and popularising their own cultural heritage and Turkic culture in general. Through publications in magazines, the activities of societies and communities, an available pool of effective and skilled experts Karaim and Tatars courses emerged in Vilnius as an equivalent subject to traditional Oriental Studies and Turkology. Their achievements paved the way for the great resurgence in national identity and the revival academic research and teaching on Lithuania’s national heritage after it regained its independence in 1990. Research on the Oriental heritage of the Lithuanian Grand Duchy was out of the question during the Soviet period. Today when linguistic and cultural studies and research on Karaim and Tatar culture have become an important feature of Turkology, the Oriental studies programme in Vilnius constitutes a relevant part of professional academic life.

Keywords

EN

Orient studies; Turcology; Karaims; Karaim studies; Karaim language; Tatars; Lithuania; Vilnius; Trakai; Poland; Vilnius university; Turks; period between the two World wars; revival; national identity

• Publisher: Bitik. Oficyna Wydawnicza Związku Karaimów Polskich
• Journal: Almanach Karaimski
• Year: 2014
• Volume: 3
• Pages: 65-78

Dates

published

2014-12-30

Contributors

author

Halina Kobeckaitė

References

• Bairašauskaitė, Tamara, Lietuvos totorių leidiniai ir spauda, „Žurnalisto žinynas”, Vilnius 1996, s. 86–95.
• Baranowski Bohdan, Przyczynki do stosunków Karaimów polskich ze Wschodem muzułmańskim, „Myśl Karaimska”, 1937–1938, z. 12, s. 11–19
• Baskakov, N. A., A. Zajončkovskij, S. M. Šapšal (red.,) opr. N. A. Baskakow, A. Dubiński, Ch. F. Ishakowa, R. M. Iżbułatowa, K. Musajew, S. M. Szapszał, A. Zajączkowski, W. Zajączkowski, Karaimsko-russko-pol′skij slovar′Moskwa 1974.
• Bendžius, A., Kubilius, J., Merkys, V. (red.), Vilniaus universiteto istorija 1803–1940, Vilnius 1977, s. 93.
• Dubiński, Aleksander, Prace prof. Tadeusza Kowalskiego poświęcone kipczackim elementom etniczno-językowym. „Przegląd Orientalistyczny” 1978, nr 4 (108), s. 369–373.
• Dubiński, Aleksander, Szymona Firkowicza twórczość literacka w języku karaimskim, [w:] Caraimica, Warszawa 1994, s. 201–210 (artykuł ukazał się pierwotnie w języku rosyjskim pt. Literaturnoe tvorčestvo Simona Firkoviča (na karaimskom jazyke) w miesięczniku Związku Pisarzy Litewskich „Vilnius” 1993, nr 8, Wilno, s. 126–133).
• Emiroğlu, Özturk, Majda Tadeusz, Polska bibliografia turkologiczna, Warszawa 2012, s. 135–136.
• Firkavičiūtė, Karina (red.), Čypčychlej učma Trochka. Lietuva karajlarnyn jyrlary. Į Trakus paukščiu plasnosiu. Lietuvos karaimų poezija, , Vilnius 1997.
• Firkavičiūtė, Karina, Iš karaimų apeiginės tautosakos, „Tautosakos darbai”, 1992, I (VIII), s. 239–248;
• Firkavičiūtė, Karina, Karaim minority in Lithuania: Recent research about ancient music, [w:] Manifold identities: studies on music and minorities, London 2004, s. 262–271;
• Firkavičiūtė, Karina, Lithuanian Karaims. A multicultural musical minority, [w:] Ethnic relations and musical folklore. Vilnius 2002, s. 129–135;
• Firkavičiūtė, Karina, Muzyka w kulturze karaimskiej, [w:] Karaimi, s. 73–91 i inne.
• Firkovičius, Mykolas (opr.) Karaj dińliliarniń jalbarmach jergialiari, , tom I Vilnius 1998, t. II Vilnius 1999.
• Firkovičius, Mykolas (opr.), 40 Šelomonun mašallary. Süleymanın meselleri. Patarlių knyga (Proverbia), Ankara 2000.
• Firkovičius, Mykolas (opr.), David bijnin machtav čozmachlary. Psalmės, Vilnius 1994.
• Firkovičius, Mykolas (opr.)Karaj koltchalary, , Vilnius 1993.
• Firkovičius, Mykolas (red.) Karaj jyrlary, Vilnius 1989.
• Firkovičius, Mykolas, Firkavičiūtė Karina, Maškevič Vlodimir (opr.)Karaj kalendary 2001–2051, , Vilnius 2001.
• Firkovičius, Mykolas, Mień karajče ürianiam, Vilnius, 1996.
• Firkowicz, Szymon (tł.) Joł kała iuśtiunia. Droga nad przepaścią w Czufut Kale, „Myśl Karaimska”, 1925, nr 2, s. 24.
• Gąsiorowski, Stefan, Towarzystwo Miłośników Historii i Literatury Karaimskiej w Wilnie i jego członkowie w latach 1932–1939, [w:] Karaj kiuńliari. Dziedzictwo narodu karaimskiego we współczesnej Europie, red. M. Abkowicz, H. Jankowski, Wrocław 2004, s. 71–83.
• Gini, Carlo, I caraimi di Polonia e di Lituania, „Genus”, t. II, nr 1–2, 1936, s. 22–24.
• Jakubauskas, Adas, G. Sitdykov, S. Dumin, Lietuvos totoriai istorijoje ir kultūroje, Kaunas 2012, s. 103.
• Józefowicz, Gabriel, Słownik polsko-karaimski w dialekcie trockim, Troki–Wilno–Warszawa–Wrocław–Gdańsk–Nashville 2008;
• Juchniewicz, Szymon, Podręczny słownik polsko-karaimski, Wrocław 2008.
• Kobeckaitė, Halina, Karaimų istorijos ir literatūros mylėtojų draugijos veikla Vilniuje 1932–1939 metais. Vilniaus kuiltūrinis gyvenimas. Draugijų reikšmė 1900–1945, Vilnius 2008, s. 77–85.
• Kocaoglu, Timur, Firkovičius Mykolas, Karay. The Trakai Dialect. Languages of the World/Materials. 458. LINCOM EUROPA, 2006.
• Kowalski, Tadeusz, Die Karaimische Texte im Dialekt von Troki, Kraków 1929, s. 293;
• Kowalski, Tadeusz, Język karaimski, „Myśl Karaimska” 1926, z. 3, s. 3–7.
• Kowalski, Tadeusz, Turecka monografia o Karaimach krymskich, „Myśl Karaimska”, 1929, t. II, z. 2, s. 1.
• Lavrinovič, Mark, Русско-караимский словарь / Urus-Karaj sioźliugiu, Trakai 2012;
• Majda T. (red.) Urzeczeni Orientem. Listy Ananiasza Zajączkowskiego do Tadeusza Kowalskiego 1925–1948, , Warszawa 2013.
• Merkys, Vytautas, red. Vilniaus universiteto istorija. 1579–1803, , Vilnius 1976, s. 273
• Mienicki, R., Uniwersał z r. 1688 dla Karaimów trockich, „Myśl Karaimska”, 1937–1938, z. 12, s. 20–21;
• Morelowski, Marian, Tkaniny ludowe karaimskie i sprawa pochodzenia Karaimów krymskich i polskich, „Myśl Karaimska”, 1932–1934, z. 10, s. 37–87
• Németh, Michał, Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość karaimskiej działalności kulturalnojęzykowej, [w:] Machul-Telus, B. (red.), Karaimi. Warszawa 2012, s. 53–72.
• Od Redakcji, „Myśl Karaimska”, 1924, z. 1, s. 1.
• Pawelec, Mariusz, Obecność tematyki karaimskiej w kulturze i nauce polskiej, [w:] Karaimi, red. B. Machul-Telus, Warszawa 2012, s. 111.
• Pšibilskis, V., Karaimų tautos patriarchas. Hadżi Seraja Chanas Šapšalas. Pasišventęs tautai ir mokslui, Trakai 2011, s. 15–22.
• Reychman, Jan, Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie w XIX w., Warszawa 1972, passim.
• Reychman, Jan, Tłumacze języków wschodnich w Polsce XVIII wieku, „Myśl Karaimska”, 1946–1947, Seria nowa, tom II, s. 66–78 i inne.
• Šidlauskas, Algirdas, Istorija Vilniaus universitete. XVI a. pabaigoje – XIX a. pradzioje, Vilnius 1989, s. 112.
• Slušinskaitė, M. ( red.) Seraya Szapszal’s Karaim Collection, Vilnius 2003; Hadżi Seraja Chanas Šapšalas pasišventęs tautai ir mokslui. Straipsnių rinkinys, red. H. Kobeckaitė, V. Poviliūnas, I. Senulienė, A. Zagreckaitė, Trakai 2011.
• Szapszał, Seraja, Adam Mickiewicz w gościnie u Karaimów, „Myśl Karaimska”, 1934, z. 10, s. 1–10.
• Szapszał, Seraja, Adam Mickiewicz w gościnie u Karaimów, „Myśl Karaimska”, 1934, z. 10, s. 1.
• Szapszał, Seraja, Karaimi w służbie u chanów krymskich, „Myśl Karaimska”, 1929, t. I, z. I, s. 5–22.
• Tyloch, Witold, Językoznawstwo orientalne w Polsce, „Przegląd Orientalistyczny”, 1978, 2 (106), s. 136. Zobacz też: J. Reychman, Próby organizacji orientalistyki polskiej w dobie mickiewiczowskiej, „Przegląd Orientalistyczny”, 1954, nr 3, s. 247–264.
• Zajączkowski, Ananiasz (tł.) Adam Mickiewiczniń „Kyrym sonetłary”, „Karaj Awazy”, 1931, z. 1, s. 10-13, z. 2, s. 14–18.
• Zajączkowski, Ananiasz, Sufiksy imienne i czasownikowe w języku zachodnio-karaimskim. Przyczynek do morfologii języków tureckich, Kraków 1932.
• Мусаев, Кенесбай, Грамматика караимского языка, Моskwa 1964, s. 29; Język karaimski na uniwersytecie berlińskim. „Myśl Karaimska” 1931, t. II, z. III–IV, s. 71.

Identifiers

DOI

10.33229/ak.2014.3.07