Dialektyzmy w tekście wspomnień "Z miłości do wiedzy" Stanisława Urbańczyka jako wyraz więzi uczonego ze środowiskiem wiejskim

• Authors: Stanisław Cygan

Abstracts

EN

The memoirs in Z miłości do wiedzy (Out of Love to Knowledge) by Stanisław Urbańczyk, one of the most outstanding Polish linguists, are a perfect source of knowledge about the life of a Galician village of the early 20th century, they describe the laborious academic life of the Kraków scholar, people around him, and history of academic institutions. The paper presents how dialectisms function in Part I of the memoirs as an example of the author’s inspiration with the home environment, relations between his language and social origin. They include parenthetical statements, graphic metatextual elements, and metatextual operators.

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2019
• Volume: 769
• Issue: 10
• Pages: 64-79

Dates

published

2019

Contributors

author

Stanisław Cygan

References

• B. Bartnicka, 1993, Miejsce regionalizmów leksykalnych w polszczyźnie literackiej [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. Kultura języka a regionalizmy, Łomża–Warszawa, s. 49–57.
• J. Basara, 1964, Terminologia budownictwa wiejskiego w dialektach polskich, część 1: Dom mieszkalny, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• J. Basara, 1992, Zgoniny, trzyny, krzyżak, ograbki, czyli grubsze odpadki przy młóceniu [w:] „Studia z dialektologii polskiej i słowiańskiej” nr 4, Warszawa, s. 47–50 (mapa).
• J. Basara, 1991–1992, Zagrabki, barłóg, mierzwa, luzy, czyli resztki zboża zagrabione na polu, „Roczniki Humanistyczne KUL XXXIX–XL, z. 6, s. 35–40 (mapa).
• J. Basara, 1999, Od siewatki do siewnika, „Prace Filologiczne” XLIV, s. 51–58 (2 mapy).
• J. Basara, 2000, Wiejaczka i pióro do spachania kłosów i ich synonimy, „Prace Filologiczne” XLV, s. 43–51 (2 mapy).
• S. Bąba, 1989, Innowacje frazeologiczne współczesnej polszczyzny, Poznań.
• S. Bąba, S. Mikołajczak, 1973, Parenteza we współczesnej prozie polskiej (klasyfikacja i funkcje), „Studia Polonistyczne” t. I, s. 7–31.
• S. Bąba, S. Mikołajczak, 1975, Funkcje stylistyczne parentezy w „Pamiętniku starego subiekta” w „Lalce” B. Prusa, „Studia Polonistyczne” t. II, s. 59–69.
• S. Bąba, S. Mikołajczak, 1981, Parenteza w polskiej liryce współczesnej [w:] J. Bubak, A. Wilkoń (red.), O języku literatury, Katowice, s. 79–104.
• M. Brzezina, 1995, Metajęzykowe sposoby wprowadzania ukrainizmów w XIX-wiecznych utworach literackich, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze” z. 117, s. 21–33.
• S. Cygan, 2004, Językowe związki człowieka ze wsią (na przykładzie wspomnień Romana Stopy) [w:] H. Sędziak (red.), Polszczyzna Mazowsza i Podlasia.
• Cz. VIII. Antroponimia i toponimia Mazowsza i Podlasia, Łomża, s. 177–191.
• W. Doroszewski, 1982, O funkcjach cudzysłowu [w:] tegoż, Język. Myślenie. Działanie. Rozważania językoznawcy, Warszawa, s. 433–437.
• B. Dunaj, 1996, Pochodzenie a język – na marginesie pamiętników Stanisława Pigonia [w:] H. Kurek, F. Tereszkiewicz (red.), Ziemia krośnieńska w kulturze polskiej, Kraków, s. 93–104.
• A. Furgalska, R. Lebda, J. Warchala, 1982, O przejawach „niepewności lingwistycznej” na przykładzie wywiadów z robotnikami, „Socjolingwistyka” 4, Warszawa–Katowice–Kraków, s. 67–74.
• M. Grochowski, 1983, Metatekstowa interpretacja parentezy [w:] T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław, s. 247–258.
• R. Jakobson, 1989, Metajęzyk jako problem językoznawczy [w:] W poszukiwaniu istoty języka t. I, Warszawa, s. 382–388.
• I. Judycka, Słownictwo rolnicze z zakresu uprawy roli w gwarach i historii języka polskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 108–115.
• A. Kałkowska, 2003, Parenteza jako składnik tekstu polifonicznego [w:] I. Bobrowski (red.), Anabasis. Prace ofiarowane Profesor Krystynie Pisarkowej, Kraków, s. 107–119.
• M. Karaś, 1975, Terminologia techniczna w gwarach [w:] M. Karaś (red.), Słownictwo gwarowe a kultura. Księga referatów Kraków 26–29 XI 1973, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 151–162; przedruk [w:] M. Karaś, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i oprac. J. Reichan i M. Rak, Kraków 2017, s. 117–29.
• M. Kawka, 1990, Metatekst w tekście narracyjnym na przykładzie współczesnych utworów literatury dla dzieci, Kraków.
• J. Kąś, 1986, Charakterystyka gwary podkrakowskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze” z. 82, s. 157–166.
• J. Kąś, 1994, Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie gwar orawskich), Kraków.
• Z. Klemensiewicz, 1982, Jak charakteryzować język osobniczy? [w:] tegoż, Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, wybór prac pod red. A. Kałkowskiej, Warszawa, s. 561–575.
• A. Krupska-Perek, 2001, Specyfi czne grupy imienne w ustnych tekstach gwarowych [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, cz. V: H. Sędziak (red.), Frazeologia i składnia polszczyzny mówionej, Łomża, s. 21–31.
• R. Lebda, 1978, Funkcje znaków grafi cznych w tekście literackim [w:] Język artystyczny, t. I, Katowice, s. 36–46.
• A.M. Lewicki, 1974, Aparat pojęciowy frazeologii [w:] Z badań nad literaturą i językiem, Warszawa–Poznań, s. 135–151.
• A. Markowski, 1992, Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. 1, Wrocław.
• S. Mikołajczak, 1991, Metatekst w tekście humanistycznych prac naukowych, „Studia Polonistyczne” XVI/XVII, s. 147–173.
• K. Nitsch, 1955, Wybór pism polonistycznych, t. II: Studia wyrazowe z 3 mapami, Wrocław–Kraków.
• K. Nitsch, 1955, Odrębności słownikowe Poznania, Krakowa, Warszawy [w:] Wybór pism polonistycznych, t. II: Studia wyrazowe z 3 mapami, Wrocław–Kraków, s. 209–217.
• K. Nitsch, 1960, Ze wspomnień językoznawcy, Kraków.
• K. Ożóg, 1990, Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny mówionej. Wybrane zagadnienia, Kraków.
• E. Pawłowski, 1966, Podział gwar małopolskich na tle wzajemnych wpływów językowych i nowych tendencji językowych, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” VI, s. 199–206.
• A. Piechnik, 2014, Gwara w języku prasy lokalnej (na przykładzie „Głosiciela”) [w:] M. Rak, K. Sikora (red.), Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały z konferencji naukowej „Gwara i tekst”, Kraków 27–28 września 2013 r., Kraków, s. 305–311.
• A. Piotrowicz, 1990, Funkcje leksyki i frazeologii regionalnej we współczesnej prozie (na przykładzie twórczości pisarzy poznańskich), „Poradnik Językowy” z. 5, s. 337–346.
• A. Piotrowicz, 1991, Typy regionalizmów leksykalnych, Poznań.
• E. Rzetelska-Feleszko (Kamińska), 2008, Życie we wspomnieniach, Kraków.
• Z. Saloni, 1975, Składnia wyrażeń cudzysłowowych, „Poradnik Językowy” z. 3, s. 105–116.
• A. Skudrzykowa, 1994, Język (za)pisany, Katowice (szczególnie s. 49–50).
• E. Sławkowa, 1992, Gwara jako bogactwo kulturowe [w:] Wszechnica Górnośląska 5. Gwara śląska wczoraj i dziś, Katowice, s. 35–41.
• R. Stopa, 1995, Spod chłopskiej strzechy na katedrę uniwersytetu. Kartki z życia człowieka opętanego muzyką, poezją, wsią i Buszmenami, Kraków.
• M. Szymczak, 1996, Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa w historii i dialektach języka polskiego, Warszawa.
• H. Ułaszyn, 2010, Z Kopiowatej na katedry uniwersyteckie. Wspomnienia, z rękopisu opracował, przypisami opatrzył i wydał M. Skarżyński, Kraków.
• S. Urbańczyk, 1999, Z miłości do wiedzy. Wspomnienia, do druku przygotował i przypisami opatrzył A. Gorzkowski, Kraków.
• J. Wajszczuk, 2003, Kłopotliwe czyli [w:] I. Bobrowski (red.), Anabasis. Prace ofiarowane Profesor Krystynie Pisarkowej, Kraków, s. 345–346.
• A. Wierzbicka, 1971, Metatekst w tekście [w:] M.R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 105–121.
• E. Wiśniewska, 1990, Autorski metatekst w „Vade-mecum” [w:] Studia nad językiem Cypriana Norwida, praca zbiorowa pod redakcją naukową J. Chojak i J. Puzyniny, Warszawa, s. 153–174.
• A. Zaręba, 1954, Nazwy barw w dialektach i historii języka polskiego, Wrocław.
• M. Zarębina, 1975, O powstawaniu funkcji metajęzykowej, „Biuletyn PTJ” XXXIII, s. 171–179.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2019.10.5

Biblioteka Nauki

2083827