Zagadkowe im + przysłówek lub przymiotnik w stopniu wyższym. Przyczynek do badań nad frazematyką północnokresową

• Authors: Jolanta Mędelska , Marek Marszałek

Abstracts

EN

The paper points to the intensive advancement of research on multi-word language units, that is phrasemes, which has prevailed for a few decades now and is currently supported by text digitalisation and development of corpus linguistics. However, the noticeable interest in phrasematics among researchers does not involve the north borderland Polish language. The authors of studies of the vocabulary coming from the north-east borderland either fail to mention phrasemes at all or record scarce and, apparently, random multi-word wholes or, at best, dedicate blatantly small chapters to multiword units (in comparison to chapters devoted to the discussion of single words). The lack of extensive records of the north borderland (both historical and contemporary) phrasematics prevents the presentation of a fully satisfying description of the north borderland phrasemes. The authors of this paper presented the problem on the example of the word wholes indicated in the title and realised in north borderland texts, such as e.g. in the form im mniej, the general Polish equivalent of which is jak najmniej (as little as possible), cf. Z nią trzeba im mniej mieć do czynienia and the general Polish version Z nią trzeba jak najmniej mieć do czynienia (You should have as little to do with her as possible), and indicated them to be lithuanisms. Interestingly, however, the phrasemes (36) have occurred in one monthly only over 20 years and the authors are not aware of any other source to acknowledge them. They are also absent from the fi les containing a few thousand north borderland multiword units the authors have at their disposal.

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2019
• Volume: 765
• Issue: 6
• Pages: 79-88

Dates

published

2019

Contributors

author

Jolanta Mędelska

author

Marek Marszałek

References

• A. Bogusławski, 1989, Uwagi o pracy nad frazeologią [w:] Z. Saloni (red.), Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. III, Białystok, s. 13–30.
• A. Bogusławski, M. Danielewiczowa, 2005, Verba polona abscondita. Sonda słownikowa III, Warszawa.
• A. Bogusławski, T. Garnysz-Kozłowska, 1979, Addendum to Polish Phraseology. An Introductory Issue. Addenda do frazeologii polskiej. Zeszyt wstępny, Carbondale and Edmonton.
• A. Bogusławski, J. Wawrzyńczyk, 1993, Polszczyzna, jaką znamy. Nowa sonda słownikowa, Warszawa.
• D. Buttler, 1993, Dziewiętnastowieczna frazeologia polska w świetle cytatów Słownika wileńskiego [w:] M. Basaj, Z. Zagórski (red.), Munera linguistica Ladislao Kuraszkiewicz dedicata, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 81–89.
• W. Chlebda, 1991, Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Opole.
• W. Chlebda, 2003, Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Łask.
• M. Dawlewicz, 2000, Słownictwo socjolektu młodzieży polskiego pochodzenia w Wilnie (na podstawie badań ankietowych), Warszawa.
• S. Dubisz (red.), 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. II, Warszawa.
• K. Geben, Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie, Warszawa 2003.
• K. Geben, 2017, Przyczynek do badań nad językiem uczniów szkół polskich na Litwie [w:] B.K. Jędryka, E. Kwapień (red.), W labiryncie polszczyzny. Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi – doktorzy i doktoranci, Warszawa, s. 241–248.
• T. Graczykowska, 2003, Język kowieńskiego tygodnika „Chata Rodzinna”. Przyczynek do badań nad polszczyzną północnokresową w dwudziestoleciu międzywojennym (maszynopis rozprawy doktorskiej przygotowanej pod kierunkiem J. Mędelskiej w Instytucie Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego i obronionej na UMK w Toruniu w roku 2003).
• E. Koniusz, 2001, Polszczyzna historyczna z Litwy w Słowniku gwar polskich Jana Karłowicza, Kielce.
• Z. Kurzowa, 1993, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Warszawa–Kraków.
• B. Lewandowska-Tomaszczyk (red.), 2005, Podstawy językoznawstwa korpusowego, Łódź.
• T. Lewaszkiewicz, 2017, Język powojennych przesiedleńców z Nowogródka i okolicy, Poznań.
• B. Lindert, 1972, Z frazeologii staropolskiej używanej w języku polskim na Litwie na początku XVII w. (na podstawie Discursu Nabożnego A.S. Radziwiłła, wydanego w Wilnie w 1636 r.), „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska”. Sektio F. Nauki humanistyczne i fi lozofi czne XXVII, nr 5, s. 81–87.
• A. Markowski (red.), 2004, Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa.
• M. Marszałek, 2002, Балтийское и восточнославянское наследие в составе фразеологизмов культурной разновидности полского периферийного диалекта, „Ученые записки Таврического национального университета им. В. И. Вернадского. Серия «Филология»” XV, nr 4, s. 42–46.
• M. Marszałek, 2006, Słownictwo wydawnictw książkowych drukowanych na radzieckiej Litwie. Opis dyferencjalny, Bydgoszcz.
• M. Marszałek, 2015, Frazemy wschodniosłowiańskie w powojennej polszczyźnie wileńskiej, „Język Polski” nr 5, s. 433–445.
• M. Marszałek, 2016, Frazemy rosyjskie w pisanym wariancie polszczyzny wileńskiej [w:] Z. Nowożenowa, T. Kananowicz (red.), Tekst jako kultura. Kultura jako tekst, t. III, Gdańsk, s. 27–39.
• I. Masojć, 1995, Polemicznie o badaniach nad językiem polskiej inteligencji na Litwie (w związku z książką Jolanty Mędelskiej Język polski na Litwie w dziewiątym dziesięcioleciu XX wieku, Bydgoszcz 1993) [w:] J. Rieger (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. VIII, Warszawa, s. 23–29.
• J. Mędelska, 1993, Język polski na Litwie w dziewiątym dziesięcioleciu XX wieku, Bydgoszcz.
• J. Mędelska, 2000, Język polskiej prasy wileńskiej (1945–1979), t. II: Lata 1945–1959, Bydgoszcz.
• J. Mędelska, 2002, Красочное наследие, полученное севернокресовой фразематикой от восточнославянских и балтийских языков, „Ученые записки Таврического национального университета им. В.И. Вернадского. Серия «Филология» XV, nr 4, s. 12–17.
• J. Mędelska, 2004, Język polskiej prasy wileńskiej (1945–1979), t. III: Lata 1960–1979, cz. 2: Słownictwo, wyrazy, Bydgoszcz.
• J. Mędelska, 2013, Na tropie agnonimu słownikowego wirowiec (o wykorzystaniu teorii lingwochronologizacyjnej Piotra Wierzchonia w badaniach leksyki północnokresowej), „Poradnik Językowy” z. 3, s. 7–16.
• J. Mędelska, M. Marszałek, 2005, Za murem: polszczyzna wydawnictw publikowanych w Republice Litewskiej w latach 1919–1940 (na tle ogólnopolskim i północnokresowym), t. I: Fonetyka, grafia, Bydgoszcz.
• J. Mędelska, M. Marszałek (w druku), Ze studiów nad frazesami północnokresowymi. Zarys problematyki.
• B. Nowowiejski, 1991, Z frazeologii mowy sokólskiej, „Prace Filologiczne” XXXVI, s. 309–316.
• T. Piotrowski, Ł. Grabowski, 2013, Interpretacja danych frekwencyjnych z korpusów językowych: opis pewnych problemów (na kilku przykładach z życia wziętych) [w:] W. Chlebda (red.), Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, Opole, s. 59–71.
• S. Szober, 1937, Słownik ortoepiczny. Jak mówić i pisać po polsku, Warszawa.
• J. Trypućko, 1957, Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza).
• Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX, cz. II, Uppsala.
• J. Wawrzyńczyk, 2013, Depozytorium leksykalne języka polskiego, t. XLI, Fotoprzegląd frazematyczny (1), Warszawa.
• J. Wawrzyńczyk, 2014, Depozytorium leksykalne języka polskiego, t. XLIII, Fotoprzegląd frazematyczny (3), Warszawa.
• J. Wawrzyńczyk, 2015, Depozytorium leksykalne języka polskiego. t. XLIV, Fotoprzegląd frazematyczny (4), Warszawa.
• J. Wawrzyńczyk, 2015a, 300 tysięcy czy milion(y)? O stanie zasobów słownictwa polskiego w dniu 31 grudnia 2000 r., Warszawa.
• P. Wierzchoń, 2008, KOTUŚ. „Verba polonaabscondita…” (w fotodokumentacji). Szkic lingwochronologizacyjny. Centuria pierwsza, Poznań.
• P. Wierzchoń, 2010, Pięć bardzo skutecznych (sprawdzonych) sposobów na masowe wyodrębnianie wielowyrazowych segmentów podejrzanych o frazematyczność (czyli reproduktów) [w:] W. Chlebda (red.), Na tropach reproduktów. W poszukiwaniu wielowyrazowych jednostek języka, Opole, s. 87–125.
• P. Wierzchoń, 2010a, Depozytorium leksykalne języka polskiego. Nowe fotomateriały z lat 1901–2010, t. I, Warszawa.
• P. Wierzchoń, 2011, Depozytorium leksykalne języka polskiego. Nowe fotomateriały z lat 1901–2010, t. II, Warszawa.
• P. Wierzchoń, 2014, Depozytorium leksykalne języka polskiego. Fotosuplement do Słownika warszawskiego, t. XI–XL, Warszawa.
• M. Wołk, 2016, Wyłowione z potoku mowy. O statusie i funkcjonowaniu w polszczyźnie wyrażenia powiem ci, że_, „Język Polski” XCVI, s. 88–96.
• H. Zgółkowa (red.), 1998, Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. XIV, Poznań.
• В. Виноградов, 1977, Избранные труды. Лексикология и лексикография, Москва.
• К. Гюлумянц, 1982, Некоторые наблюдения над фразеологией польских говоров белорусско-литовскойзоны [w:] J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. I, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 225–231.
• Л.И. Ройзензон, Ю.П. Гольцекер, 1982, Наблюдения над фразеологией польских народных говоровнатерритории Литовской СССР [w:] J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. I, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 233–242.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2019.6.6

Biblioteka Nauki

2083543