O kształtowaniu się polskiej terminologii gramatycznej

• Authors: Wanda Decyk-Zięba

Abstracts

EN

The first Polish grammatical terms came into existence as early as in the Middle Ages. Due to the role played by Latin in the Polish culture and science, the relations between the Polish terminology under forma tion and the already formed Latin terminology are signifi cant. This is noticeable not only in bilingual (Latin–Polish) grammar book by E. Donat but also in the first Polish-language grammar books by W. Szylarski and O. Kopczyński. The latter rendered considerable services to the codifi cation of grammatical terminology. In the 19th century, it was impossible to popularise J. Przybylski’s and A. Morzycki’s innovative terminological propositions. The development of the Polish scientific linguistics gives rise to a revision of the earlier grammatical systematics, which results also in a change in the nomenclature. The distinctness of grammatical lexis is evidenced by the glossaries attached to the grammar books. Some of the terms have entered the vocabulary common to various varieties of Polish over time.

Keywords

EN

grammatical terminology; Polish language; Latin language; grammar books; lexicography

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2020
• Volume: 774
• Issue: 5
• Pages: 60-75

Dates

published

2020

Contributors

author

Wanda Decyk-Zięba

References

• M. Cytowska, 1968, Od Aleksandra do Alwara (gramatyki łacińskie w Polsce w XVI w.), Wrocław.
• A. Czelakowska, 2018, Kształtowanie się terminologii fleksyjnej w polskim piśmiennictwie gramatycznym lat 1817–1939, „LingVaria” 13/26, s. 287–299.
• W. Decyk-Zięba, 2018, Stanisław Kleczewski „O początku, dawności, odmianach…” [https://gramatyki.uw.edu.pl/book/517].
• W. Decyk-Zięba, 2018a, Michał Dudziński „Zbiór rzeczy potrzebniejszych…” [https://gramatyki.uw.edu.pl/book/518].
• EBBE – Elektroniczna Baza Bibliografi i Estreichera [https://www.estreicher.uj.edu.pl].
• V. Gubych, 2018, Geneza polskich nazw przypadków i ich kodyfikacja w gramatykach i słownikach doby średniopolskiej i nowopolskiej [w:] D. Dziadosz, A. Krzanowska (red.), Wybrane zagadnienia z języków, literatur i kultur słowiańskich i germańskich, Szczecin, s. 26–34.
• M. Jakubczyk, 2018, F.D. Duchênebillot „Nouvelleméthode…” [https://gramatyki.uw.edu.pl/book/525].
• L.A. Jankowiak, 2017, Słowniki Bartłomieja z Bydgoszczy (1532 i 1544). Stan badań i perspektywy badawcze, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 24(44), nr 1, s. 11–26.
• R. Jefimow, 1970, Z dziejów języka polskiego w Gdańsku. Stan wiedzy o polszczyźnie w XVII wieku, Gdańsk.
• A. Just, 2014, Jeremiasz Roter „Schlüssel zur Polnischen vnd Teutschen Sprach…” [https://gramatyki.uw.edu.pl/book/409].
• M. Kaszewski, 2014, Zasób leksykalny słownika Michała Abrahama Troca w świetle statystyki – na marginesie kwalifi katorów [w:] Studia z leksykografii historycznej, Kraków, s. 84–107.
• A. Koronczewski, 1961, Polska terminologia gramatyczna, Wrocław.
• I. Kwilecka, H. Popowska-Taborska, 1977, Bartłomiej z Bydgoszczy leksykograf polski pierwszej połowy XVI w., Wrocław–Gdańsk.
• M. Kucała (oprac.), 1985, Jakuba Parkosza Traktat o ortografii polskiej, Warszawa.
• J. Łoś, 1919, Podział na części mowy. (Z powodu „Gramatyki języka polskiego” St. Szobera), „Język Polski” IV, z. 1, s. 7–15.
• J. Łoś, 1925, Gramatyka polska, cz. 2, Kraków.
• J. Łoś, 1922, Początki piśmiennictwa polskiego (Przegląd zabytków językowych), wyd. II poprawione, Lwów.
• A. Markowski, 1999, Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. I, Warszawa.
• B. Matuszczyk, 2006, Słownik języka polskiego S.B. Lindego. Warsztat leksykografa, Lublin.
• W. Nehring, 1881, Eine unbekannte Ausgabe des Donatus mit polnischer Übersetzung, „Archiv für slavische Philologie” V, s. 466–468.
• J. Puzynina, 1961, „Thesaurus” Grzegorza Knapiusza, siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim, Wrocław.
• A. Rombowski, 1960, Nauka języka polskiego we Wrocławiu (koniec wieku XVI – połowa wieku XVIII), Wrocław.
• B. Sieradzka-Baziur (kierownik projektu), Słownik pojęciowy języka staropolskiego [https://spjs.ijp.pan.pl, dostęp 30.12.2019].
• M. Skarżyński, 2001, W kręgu gramatyk polskich XIX i XX wieku, Kraków.
• T. Skubalanka, 1957 (1959), Stanowisko O. Kopczyńskiego wobec nowotworów językowych, „Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” XXI (50, nr 2), s. 238–245.
• S. Szober, 1913, Gramatyka w szkole średniej (Jej zadania, metoda, program, teorya i zakres wykładu), „Wychowanie w Domu i Szkole” VI, t. 1, nr 3, s. 198–209.
• S. Szober, 1918, Gramatyka języka polskiego, cz. 1, wyd. II, Warszawa.
• В.В. Тожиєва, 2019, Лінгвістична термінологія польської мови в діахронному аспекті (середньопольська та новопольська доба). Кваліфікаційна наукова праця на правах рукопису. Одеський національний університет імені І.І. Мечникова, Інститут мовознавства імені О.О. Потебні НАН України, http://shron1.chtyvo.org.ua/Tozhyieva_Vitaliia/Linhvistychna_terminolohiia_polskoi_movy_v_diakhronnomu_aspekti_serednopolska_ta_novopolska_doba.pdf, dostęp: 29.12.2019.
• I. Warmiński, 1906, Andrzej Samuel i Jan Seklucjan, Poznań.
• H. Wiśniewska, 1998, Język polski w łacińskich pracach Jana Ursinusa, Lublin.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2020.5.5

Biblioteka Nauki

2084096