Status języka polskiego wśród uczniów uczących się w klasach z językiem polskim jako językiem nauczania (na przykładzie Iwano-Frankiwska, Ukraina)

• Authors: Olena Pelekhata

Title variants

EN

Status of the Polish language among pupils learning in classes with Polish as the language of instruction (on the example of Ivano-Frankivsk, Ukraine)

Abstracts

EN

This article presents the results of a sociolinguistic survey of 2019 conducted among the youth of Polish and non-Polish descent studying together in classes dedicated to the Polish national minority in the 3rd Upper-Secondary School in Ivano-Frankivsk (formerly: Stanyslaviv). The survey was composed of 170 questionnaires concerning the status of the Polish language among the youth aged 12–17 studying in classes with Polish as the language of instruction. Under the statute of the School, pupils of non-Polish descent may also study in such classes. For the group of pupils of Polish descent, i.e. 42 pupils (25% of the total number of respondents), Polish has the status of an inherited language, the language of ancestors, and the economic status, Polish is associated with studying and living in Poland in the future. For the group of pupils of non-Polish descent, i.e. 128 pupils (75% of the total number of respondents), Polish has the economic status and the status of Polish as a second foreign language of instruction; around 40% of the pupils intend to emigrate to Poland in the future.

PL

W artykule przestawiono wyniki badania socjolingwistycznego, przeprowadzonego w 2019 roku wśród młodzieży polskiego i niepolskiego pochodzenia, która uczy się razem w klasach przeznaczonych dla polskiej mniejszości narodowej w Ogólnokształcącej Szkole Średniej Nr 3 (obecnie Liceum Nr 3) w Iwano-Frankiwsku (dawnym Stanisławowie). Przeprowadzono 170 ankiet dotyczących statusu języka polskiego wśród młodzieży w wieku 12–17 lat, która uczy się w klasach z polskim językiem nauczania. Zgodnie ze statutem szkoły w tych klasach mają prawo uczyć się także uczniowie, którzy nie mają polskiego pochodzenia. Dla grupy uczniów polskiego pochodzenia – 42 uczniów (25% od ogólnej liczby ankietowanych) – język polski ma status języka odziedziczonego, języka przodków, a także status ekonomiczny, język polski jest powiązany z nauką w przyszłości i życiem w Polsce. Dla grupy uczniów niepolskiego pochodzenia – 128 uczniów (75% od ogólnej liczby ankietowanych) – język polski ma status ekonomiczny i status języka polskiego jako drugiego języka obcego nauczania; około 40% tych uczniów wiąże swoją przyszłość z emigracją do Polski.

Keywords

PL

język polski w Ukrainie; status języka polskiego; uczniowie polskiego i niepolskiego pochodzenia; metody ankietowania; badania socjolingwistyczne

EN

Polish language in Ukraine; status of the Polish language; pupils of Polish and non-Polish descent; survey methods; sociolinguistic research

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 799
• Issue: 10
• Pages: 164-182

Dates

published

2022

Contributors

author

Olena Pelekhata

• Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka, Ukraina

• https://orcid.org/0000000251422137

References

• G. Augustyniak-Żmuda, 2020, Przełączanie kodów (code switching) w mowie przesiedleńców z województwa tarnopolskiego i stanisławowskiego mieszkających w regionie lubuskim, „Socjolingwistykaˮ t. 34, s. 261–273; https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.34.16.
• G. Augustyniak-Żmuda, 2021a, Różnorodność językowa przesiedleńców z dawnych wschodnich województw II Rzeczypospolitej: Fonetyka, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiejˮ 56; https://doi.org/10.11649/sfps.2575.
• G. Augustyniak-Żmuda, 2021b, Wpływ biografii językowej na idiolekt. Mowa przesiedleńców z Tarnopolszczyzny, mieszkających w regionie lubuskim, „Język Polskiˮ rocznik C1, z. 4; https://jezyk-polski.pl/index.php/jp/article/view/110.
• E. Babbie, 2009, Podstawy badań społecznych, tłum. W. Betkiewicz, Warszawa.
• Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku; https://www.ckpide.eu/pl/o-nas/misja-cele-i-zadania.
• S. Dubisz, 1997, Język polski poza granicami kraju – wstępne informacje i definicje [w:] S. Dubisz (red.), Język polski poza granicami kraju, Opole, s. 13–46.
• S. Dubisz, 2015, Sytuacja języka polskiego na Litwie, Ukrainie i Białorusi [w:] I. Bundza, J. Kowalewski, A. Krawczuk, O. Slywynski (red.), Język polski i polonistyka w Europie Wschodniej: Przeszłość i współczesność. Praca zbiorowa z okazji dziesięciolecia Katedry Filologii Polskiej Narodowego Uniwersytetu Lwowskiego im. Iwana Franki, INKOS.
• S. Dubisz, 2022, Ciągłość rozwoju języka polskiego, „Poradnik Językowyˮ z. 1 (zeszyt specjalny), s. 15–33.
• E. Dzięgiel, 2017, Odmiany terytorialne i społeczne współczesnego języka polskiego na Ukrainie, „LingVariaˮ nr 2(24); https://doi.org/10.12797/LV.12.2017.24.13.
• E. Dzięgiel, 2020, Dwujęzyczność polsko-ukraińska w Strzelczyskach na Ukrainie (na przykładzie młodzieży i najstarszego pokolenia), „Socjolingwistykaˮ t. 34, s. 245–260; http://dx.doi.org/10.17651/SOCJOLING.34.15.
• K. Geben, M. Zielińska, 2016, Sytuacja socjolingwistyczna a kompetencja leksykalno-słowotwórcza młodzieży ze szkół polskich z Solecznik (Litwa) i Gródka (Ukraina), „Prace Filologiczne” t. LXIX, s. 155–168.
• N. Gergało-Dąbek, 2019, Pierwsza w niepodległej Ukrainie ustawa o języku ukraińskim, „Analizy/Społeczeństwo” nr 23; https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2019/0730/133621-cew-analiza-nr23.pdf.
• B. Glaser, A. Strauss, 2009, Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego, tłum. M. Gorzko, Kraków.
• B.K. Jędryka, 2022, O potrzebie badania kompetencji leksykalnej dzieci w wieku wczesnoszkolnym w dydaktyce języka polskiego za granicą (na przykładzie Stanów Zjednoczonych i Ukrainy), „Poradnik Językowyˮ z. 1 (zeszyt specjalny), s. 167–195.
• H. Karaś, 2015, Odrodzenie polszczyzny czy jej zanik?: O sytuacji języka polskiego na dawnych Kresach Wschodnich, „Poradnik Językowyˮ z. 8, s. 8–35.
• Ł. Korol, 2019, Narodowo-kulturowa i językowa tożsamość uczniów polskich szkół na Ukrainie, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” t. LXVII; https://doi.org/10.26485/RKJ/2019/67/9.
• H. Krasowska, 2012, Mniejszość polska na południowo-wschodniej Ukrainie; https://hdl.handle.net/20.500.12528/1077.
• H. Krasowska, M. Pokrzyńska, L.A. Suchomłynow, 2018, Świadectwo zanikającego dziedzictwa: Mowa polska na Bukowinie: Rumunia-Ukraina; https://hdl.handle.net/20.500.12528/625.
• Z. Kurzowa, 2007, O sytuacji społeczno-językowej Polaków na Wschodzie [w:] Z. Kurzowa, Ze studiów nad polszczyzną kresową. Wybór prac, Kraków, s. 81–94.
• P. Levchuk, 2019, Ukrainian, Polish and Russian trilingualism among Ukrainians of non-Polish origin living in Poland, „Cognitive Studies | Études cognitives” 19, article 1988; https://doi.org/10.11649/cs.1988.
• P. Levczuk, 2020, Trójjęzyczność ukraińsko-rosyjsko-polska Ukraińców niepolskiego pochodzenia, „Nowe w Glottodydaktyce. Studia lingwistyczne i pedagogiczne” nr 5, Kraków.
• E. Lipińska, A. Seretny, 2012, Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie szkolnictwa polonijnego w Chicago, Kraków.
• W. Miodunka, 2016, Glottodydaktyka polonistyczna. Pochodzenie – stan obecny – perspektywy, Kraków.
• O. Pelekhata, 2020, The current status of the Polish language in Ivano-Frankivsk (formerly Stanislaviv), „Cognitive Studies | Études cognitives”; https://doi.org/10.11649/cs.2272.
• O. Pelekhata, 2022, Elementy biografi i językowych przedstawicieli polskiej mniejszości narodowej na pograniczu: Iwano-Frankiwsk (dawny Stanisławów), „Poradnik Językowyˮ z. 1 (zeszyt specjalny), s. 89–108.
• J. Rieger, 2002, Język polski na Ukrainie w końcu XX wieku: cz. 1. Stan i status polszczyzny: Gwary polskie w Lwowskiem, na Tarnopolszczyźnie i na Podolu, Warszawa.
• J. Rieger, 2019, Język polski na Kresach, Warszawa.
• N. Szumlańska, 2013, Sytuacja języka polskiego na Ukrainie, „Poradnik Językowyˮ z. 8, s. 33–48.
• A. Zielińska, 2013. Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Warszawa.
• M. Zielińska, 2011, Rola polszczyzny w życiu młodych użytkowników języka polskiego na Ukrainie Zachodniej [w:] I. Kotuna, P. Nowak (red.), Język. Komunikacja. Informacja. Polityka językowa w Europie Środkowo-Wschodniej, t. 6, Poznań, s. 127–134.
• Закон України, Про ратифікацію Європейської хартії регіональних мов або мов меншин („Відомості Верховної Ради України” (ВВР) 2003, N 30, ст. 259); https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/802-15#Text [dostęp: 29.12.2021].
• Закон України, Про забезпечення функціонування української мови як державної, („Відомості Верховної Ради” (ВВР) 2019, № 21, ст.81) (ȝакон визнано таким, що відповідає Конституції України (є конституційним), згідно з Рішенням Конституційного Суду № 1-р/2021 від 14.07.2021)cт. 21. Державна мова у сфері освіти; https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2704-19#Text [dostęp: 29.12.2021].
• https://school3.if.ua/robota-shkolu/navchlna-robota/batkam/umovi-vstupu.html [dostęp: 29.12.2021].
• М. Зелінська, 2018, Комунікативна компетенція молодих носіїв польської мови західних областей України, Дрогобич.
• В. Кубійович, 1983, Етнічні групи південно-західної України (Галичини) на 1.1. 1939, Wiesbaden.
• Р. Лозинський, 2011, Етнічний склад населення Івано-Франківська у другій половині Xxст. (історико-географічний аналіз), «Вісник Львівського національного університету імені Івана Франка. Серія: Географія” 39, с. 231– 236.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.10.10

Biblioteka Nauki

3200673