Wybrane problemy realizacji spółgłosek polskich w potoku mowy w perspektywie dydaktycznej

• Authors: Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk

Title variants

EN

Selected problems with realisation of Polish consonants in the stream of speech from the teaching perspective

Abstracts

EN

The article reports the most important phonetic changes which have taken place in the contemporary Polish language. The aim of the sketch is to answer the questions that arise when learning phonetics and pronunciation, especially in regard to sounds: [ś], [ź], [ć], [ӡ́] and [s΄], [z΄], [c΄], [ӡ’]. The author focuses on the phenomena associated with the withdrawal of palatalisation and presents the solutions adopted in academic textbooks. Finally, she presents her own suggestions for the articulation of the abovementioned sounds at the meeting point of morphemes.

PL

W artykule zreferowane zostały najważniejsze przemiany fonetyczne zachodzące we współczesnej polszczyźnie. Celem szkicu jest odpowiedź na pytania, które pojawiają się w trakcie nauki fonetyki i wymowy, zwłaszcza w odniesieniu do głosek: [ś], [ź], [ć], [ӡ́] oraz [s΄], [z΄], [c΄], [ӡ’]. Autorka skupia się na zjawiskach związanych z osłabianiem zmiękczeń i prezentuje rozwiązania przyjęte w podręcznikach akademickich. Na zakończenie przedstawia własne propozycje wymowy wspomnianych głosek na styku morfemów.

Keywords

PL

fonetyka; artykulacja; depalatalizacja; tendencja językowa

EN

phonetics; articulation; depalatalisation; linguistic trend

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 799
• Issue: 10
• Pages: 67-79

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000274654379

References

• E. Awramiuk, 2018, Fonetyka w podręcznikach do nauki języka ojczystego [w:] E. Awramiuk, A. Rozumko (red.), Z problematyki kształcenia językowego, t. 7, Białystok, s. 167–185.
• B. Ciecierska-Zajdel, 2021, Zróżnicowanie realizacji sybilantów dziąsłowo-palatalnych w wymowie studentów Uniwersytetu Warszawskiego (niepublikowana praca doktorska).
• B. Dunaj, 2006, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” LXXXVI(3), s. 161–172.
• K. Dróżdż-Łuszczyk, N. Siudzińska, 2017, Współczesna nienormatywna wymowa głosek [ś], [ź], [ć], [ʒ́]. Charakterystyka fonetyczna i interpretacja fonologiczna zjawiska, „Prace Filologiczne” LXXI, s. 115–126.
• H. Jadacka, 2006, Współczesne błędy wymawianiowe, „Poradnik Językowy” z. 10, s. 47–52.
• H. Jadacka, 2011, Wymowa grup spółgłoskowych w perspektywie glottodydaktycznej (norma a uzus elity) [w:] B. Pędzich, D. Zdunkiewicz-Jedynak (red.), Polskie dźwięki, polskie słowa, polska gramatyka, Warszawa, s. 451–463.
• B. Klebanowska, 2007, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim – z ćwiczeniami, Warszawa.
• Z. Klemensiewicz, 1930, Prawidła poprawnej wymowy polskiej, Kraków.
• M. Kułakowska, A. Myszka, 2012, Sposoby ujmowania zagadnień językowych w podręcznikach akademickich i szkolnych – na przykładzie problemu miękkości spółgłosek polskich, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna” z. 72, s. 135–150.
• P. Łobacz, 1982, Interpretacja fonologiczna palatalności w języku polskim na podstawie analizy spektograficznej [w:] J. Maciejewski (red.), Z zagadnień fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego. Księga referatów ogólnopolskiej konferencji w Toruniu, 27–29 listopada 1978, Toruń, s. 93–100.
• A. Myszka, 2015, Pięć szeregów głosek dentalizowanych? O półpalatalnych głoskach ciszących i szumiących, „Logopedia Silesiana” 4, s. 170–182.
• W. Lubaś, S. Urbańczyk (red.), 1990, Słownik poprawnej wymowy polskiej, Warszawa.
• M. Osowicka-Kondratowicz, A. Serowik, 2007, Palatalność asymilacyjna w języku polskim [w:] I. Sawicka (red.), Komparatystyka systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich. Fonetyka i fonologia, Opole, s. 61–102.
• M. Osowicka-Kondratowicz, 2016, Tendencje wymawianiowe współczesnej polszczyzny [w:] B. Kamińska, S. Milewski (red.), Logopedia artystyczna, Gdańsk, s. 144–167.
• M. Osowicka-Kondratowicz, 2021, Wariantywność akcentowa w języku polskim. Proparoksytoneza, „Prace Językoznawcze” XXIII/4, s. 43–60.
• D. Ostaszewska, J. Tambor, 2002, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
• J. Tambor, 2007, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Ćwiczenia, Warszawa.
• Z. Saloni, 1974, Apologia graficyzmu [w:] J. Sambor, R. Huszcza (red.), Prace z językoznawstwa ogólnego i kontrastywnego, Warszawa, s. 77–87.
• B. Toczyska, 2010, Dotkliwa artykulacja. Korekcja głosek „ć”, „dź”, „ś”, „ź”, Gdańsk.
• M. Wiśniewski, 2001, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.10.4

Biblioteka Nauki

3200684