Ciągłość rozwoju języka polskiego

• Authors: Stanisław Dubisz

Abstracts

PL

W opisie ewolucji języka podstawowymi kategoriami są: następstwo zdarzeń (czyli dziejów) w czasie i następstwo zdarzeń (czyli zmian) w języku. Obie te kategorie z kolei determinują kategorię ciągłości jako podstawową dla przebiegu przemian ewolucyjnych. Mobilność (moc) języka jest uzależniona od czynników wewnętrznojęzykowych i zewnętrznojęzykowych, których oddziaływanie umożliwia realizację podstawowych funkcji socjolingwistycznych języka w planie systemu i tekstu. Dowodów na ciągłość rozwoju języka dostarczają źródła, a realizuje się ona w formach dyskursu publicznego i przypisanych im rejestrów wypowiedzi oraz w odmianach komunikacyjno-stylowych przekazów. Całość procesów determinujących ciągłość rozwoju języka podporządkowana jest tendencji do jego optymalizacji jako środka porozumiewania się określonej wspólnoty komunikacyjnej.

Keywords

PL

historia języka; dzieje języka; mobilność języka; źródła do dziejów języka; dyskurs; rejestr wypowiedzi; odmiany komunikacyjno-stylowe; optymalizacja języka

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 790
• Issue: 1
• Pages: 15-33

Dates

published

2022

Contributors

author

Stanisław Dubisz

• Uniwersytet Warszawski

References

• I. Bajerowa, 1971, Technika jako siła napędowa rozwoju języka ogólnopolskiego [w:] Problemy terminologiczne języka polskiego w technice, Bydgoszcz, s. 3–24.
• I. Bajerowa, 1980, Wpływ techniki na ewolucję języka polskiego, Kraków.
• I. Bajerowa, 2003, Zarys historii języka polskiego 1939–2000, Warszawa.
• I. Bajerowa, J. Puzynina, 2000, Język religijny. Aspekt fi lologiczny [w:] Encyklopedia katolicka, t. VIII, Lublin.
• J.N. Baudouin de Courtenay, 1922, Zarys historii języka polskiego – wyd. [w:] S. Skorupka (red.), 1983, Dzieła wybrane, t. V, Warszawa, s. 99–186.
• K. Długosz-Kurczabowa, 2007, Szkice z dziejów języka religijnego, Warszawa.
• S. Dubisz, 1992, Język i polityka. Szkice z historii stylu retorycznego, Warszawa.
• S. Dubisz, 2001, Czytając „Bogurodzicę”, „Prace Filologiczne” XLVI, s. 159–167.
• S. Dubisz, 2002, Język – Historia – Kultura (wykłady, studia, analizy), t. I, Warszawa.
• S. Dubisz, 2009, Dzieje języka polskiego jako problem badawczy w pracy historyka języka, „Poradnik Językowy” z. 3, s. 19–34.
• S. Dubisz, 2011, Uwarunkowania ewolucji odmian komunikacyjno-stylowych w dziejach polszczyzny, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LVII, s. 19–32.
• S. Dubisz, 2012, Język – Historia – Kultura (wykłady, rozprawy, rozważania), t. III, Warszawa.
• S. Dubisz, 2013, Kultura językowych zachowań. Od dialogu do polilogu, czyli o tym, jak rozmawiał włodyka z żoną, pan z wójtem i plebanem, rodak z rodakiem, a Polak z Polakiem [w:] M. Krauz, K. Ożóg (red.), Kultura zachowań językowych Polaków. Materiały z VIII Forum Kultury Słowa, Rzeszów, 20–22 października 2011, Rzeszów, s. 19–37.
• S. Dubisz, 2016, Interpretując „Bogurodzicę” [w:] M. Karwatowska, L. Tymiakin (red. i oprac.), Szkice o dojrzałości, kulturze i szkole. Prace dedykowane Profesor Halinie Wiśniewskiej, Lublin, s. 167–173.
• S. Dubisz, 2019, Periodyzacja rozwoju polszczyzny, a w szczególności jej dziejów najnowszych (1939–2019), Białystok.
• S. Dubisz, J. Porayski-Pomsta, E. Sękowska (red.), 2004, Język – polityka – społeczeństwo. Słownik pojęć politycznych i społecznych krajów Europy Środkowej i Wschodniej, Warszawa.
• S. Dubisz, E. Sękowska, J. Porayski-Pomsta, 2005, Leksykalny kod polityczny we współczesnej komunikacji językowej [w:] S. Gajda, A. Markowski, J. Porayski-Pomsta (red.), Polska polityka komunikacyjnojęzykowa wobec wyzwań XXI wieku, Warszawa, s. 151–165.
• S. Gajda, 1990, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole.
• R. Grzegorczykowa, 2008, Kilka refleksji na temat istoty, zakresu i cech swoistych języka religijnego, „Poradnik Językowy” z. 10, s. 3–12.
• M. Karpluk, 2001, Słownik staropolskiej terminologii chrześcijańskiej, Kraków.
• Z. Klemensiewicz, 1974, Historia języka polskiego, Warszawa.
• J. Kowecki (oprac.), 1981, Konstytucja 3 Maja 1791. Statut Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji, Warszawa.
• A. Leszczyński, 2020, Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Warszawa.
• A. Mickiewicz, 1955, Dzieła, t. X, Warszawa.
• W. Miodunka, 2006, Język polski w Unii Europejskiej [w:] E. Rohozińska i in. (red.), Na chwałę i pożytek nasz wzajemny. Złoty jubileusz „Polonicum”, Warszawa, s. 177–185.
• J. Pelc, 2001, Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa.
• S. Rospond, 1976, Mówią nazwy, Warszawa.
• S. Rospond, 1985, Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław.
• A. Weinsberg, 1983, Językoznawstwo ogólne, Warszawa.
• W. Wydra, W.R. Rzepka, 1984, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.1.1

Biblioteka Nauki

2147597