Twórcze użycie języka w tekście literackim (analiza wiersza Urszuli Kozioł Jest mi miałko… w ramach założeń poetyki lingwistycznej)

• Authors: Teresa Dobrzańska

Title variants

EN

Creative use of language in a literary text (an analysis of Urszula Kozioł’s poem Jest mi miałko… (I’m feeling bland...) based on assumptions of linguistic poeyics)

Abstracts

EN

This paper presents the assumptions of linguistic poetics, a direction that combines – in a curricular manner – the research on poetry and interpretation of poetic works with an analysis of language uses in a statement. It presents the role played by M.R. Mayenowa in shaping this stream in the Polish literary studies seeking support in linguistics and enumerates the most significant curricular studies and linguistic concepts employed in analyses of the represented world of poetry as “the world behind words”. The enclosed analysis of the lyric by Urszula Kozioł Jest mi miałko… (I’m feeling bland...) is an illustration of the methodology presented here. It shows the sense-creative capabilities of language activated in a description of an unusual state of the lyrical I of the poem–confession, who is experiencing elusive feelings that are hard to express. The whole complex organisation of the poetic statement serves the purpose of outlining these unique experiences and the evoked senses can be reached only through an in-depth analysis of the language uses in the text.

Keywords

EN

creative use of language; poetry; linguistic poetics; Urszula Kozioł; description; confession

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 796
• Issue: 7
• Pages: 7-21

Dates

published

2022

Contributors

author

Teresa Dobrzańska

• Instytut Badań Literackich PAN

• https://orcid.org/0000000270789209

References

• Ahmed, S. 2014. Performatywność obrzydzenia, tłum. A. Barcz. Teksty Drugie 1, s. 169–191.
• Apresjan, J. 1980. Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Apresjan, J. 2012. Z warsztatu leksykografa. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW / BEL Studio.
• Balcerzan, E., Bolecki, W. red. 2000. Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Bartmiński, J. 1993. O profilowaniu i profilach raz jeszcze. W: O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, s. 269–275. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartmiński, J. 2006. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartmiński, J. red. 1993. Profilowanie pojęć. Wybór prac. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartmiński, J. red. 1999. Językowy obraz świata, wyd. 2 popr. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartmiński, J., Tokarski, R. red. 1998. Profilowanie w języku i w tekście. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartmiński, J., Pajdzińska, A. red. 2008. Podmiot w języku i kulturze. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Chojak, J., Teleżyńska E. red. 1991. Czemu i jak czytamy Norwida. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Chrząstowska, B., Wysłouch, S. 1978. Poetyka stosowana. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Dobrzyńska, T. 1984. Metafora, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Dobrzyńska, T. 1994. Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Dobrzyńska, T. red. 1988. Studia o tropach, t. I. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Dobrzyńska, T. red. 1992. Studia o tropach, t. II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Dobrzyńska, T. 1999. Poetyckie sposoby konceptualizacji. Obraz Jesienina w wierszu Tadeusza Kubiaka „Wagankowskoje kładbiszcze”. W: W zwierciadle języka i kultury, red. J. Adamowski, S. Niebrzegowska, s. 188–197. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Dobrzyńska, T. 2012. Od słowa do sensu. Studia o metaforze. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Dobrzyńska, T. 2015a. Tekst poetycki i jego konteksty. Zbiór studiów. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Dobrzyńska, T. 2015b. Podmiot utworu poetyckiego wobec kwestii spójności oraz interpretacji tekstu. W: tejże, Tekst poetycki i jego konteksty. Zbiór studiów, s. 17–31. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Dobrzyńska, T. 2017. „Poezja jest sztuką poprzez język”. O Marii Renacie Mayenowej. W: My z Nich. Spuścizna językoznawców Uniwersytetu Warszawskiego, red. Z. Zaron, Z. Greń, s. 57–67. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW / BEL Studio.
• Dobrzyńska, T. 2022. Deskrypcje wieloelementowe w liryce opisowej: wygląd vs. ogląd. W: Powiększenie i intensyfi kacja w kulturze, red. B. Pawłowska-Jądrzyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW, s. 49–66.
• Głowiński, M., Okopień-Sławińska, A., Sławiński, J. 1962 (i wydania następne). Zarys teorii literatury. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Głowiński, M., Okopień-Sławińska A. red. 1983. Studia o metaforze, t. II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Grzegorczykowa, R., Pajdzińska, A. red. 1996. Językowa kategoryzacja świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Grzędzielska, M. 1983. Metafora dźwiękowa W: Studia o metaforze, t. II, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Jordanskaja, L., Mielczuk, I. 1988. Konotacja w semantyce lingwistycznej i leksykografii. W: Konotacja, red. J. Bartmiński, s. 9–34. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Jakobson, R. 1989. W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, t. 1–2, red. naukowa i wstęp M.R. Mayenowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kmita, J. 1985. Kultura i poznanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kochanowski, J. 1983. Dzieła wszystkie, t. 2: Treny, oprac. M.R. Mayenowa i L. Woronczakowa oraz J. Axer i M. Cytowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kochanowski, J. 1991. Dzieła wszystkie, t. 4: Pieśni, oprac. M.R. Mayenowa i K. Wilczewska przy udziale B. Otwinowskiej oraz M. Cytowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kopczyńska, Z. 1976. Język a poezja. Studia z dziejów świadomości językowej i literackiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Korolko, M. 1990. Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Korpysz, T., Kozłowska, A. red. 2009. Język pisarzy jako problem lingwistyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• Korpysz, T., Rogowska, M.E. red. 2015. W stronę Norwida. Prace Warszawskiego Koła Norwidologicznego dedykowane Profesor Jadwidze Puzyninie. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
• Korpysz, T., Rogowska, M.E., Samsel, K., Będkowski, M. red. 2012. Hieroglifem zapisane. Cyprian Norwid. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
• Kozioł, U. 2008. „Jest mi miałko…”. W: taż, Przelotem, s. 35. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Kulawik, A. 1990. Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego. Warszawa: „Antykwa”.
• Lakoff , G., Johnson, M. 1988. Metafory w naszym życiu, tłum. P.T. Krzeszowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Lalak, M. red. 1993. Z problemów podmiotowości w literaturze polskiej XX wieku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Lewicki, A.M., Tokarski, R. red. 1995. Kreowanie świata w tekstach. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Markiewicz, H. 1996. Obrazowość a ikoniczność literatury. W: Prace wybrane Henryka Markiewicza, t. IV: Wymiary dzieła literackiego, s. 7–24. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Mayenowa, M.R. 1974 (oraz kolejne wydania: 1979, 2000). Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Mayenowa, M.R. 1983. O języku poezji Jana Kochanowskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Mayenowa, M.R. 1984. O perspektywie poetyki inaczej. W: T. Todorov, Poetyka, s. 107–153. Warszawa. Przedruk w: tejże, 1993. Studia i rozprawy, wybór i oprac. A. Axer, T. Dobrzyńska, s. 341–366. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Mayenowa, M.R. 1986. Kłopoty współczesnej poetyki. W: Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka, M. Hopfinger, J. Lalewicz, s. 477–489. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Przedruk w: tejże, 1993. Studia i rozprawy, wybór i oprac. A. Axer, T. Dobrzyńska, s. 367–378. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Skorupka, S., Auderska, H., Łempicka Z. red. 1969. Mały słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Okopień-Sławińska, A. 1985. Semantyka wypowiedzi poetyckiej (preliminaria). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pajdzińska, A. 2021. Wiersz – złożony sens. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Pszczołowska, L. 1977. Instrumentacja dźwiękowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Puzynina, J. 2009. Językoznawca jako interpretator tekstów poetyckich. W: Język osobniczy jako problem lingwistyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, s. 45–64. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Sarnowska-Temeriusz, E. red. 1980. Studia o metaforze, t. I. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Stanisz, M., Uliasz, S. red. 2013. Dzisiaj i jutro poetyki. Tematy i Konteksty 3(8), s. 20–34. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Stroińska, M. red. 2001. Relative Points of View. Linguistic Representations of Culture. New York–Oxford: Berghahn Books.
• Śnieżko, D. red. 1996. Ja, autor. Sytuacja podmiotu w polskiej literaturze współczesnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Semper”.
• Taylor, Ch. 2001. Źródła podmiotowości: narodziny podmiotowości nowoczesnej, tłum. M. Gruszczyński [i in.], oprac. nauk. T. Gadacz, wstęp A. Bielik-Robson. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tokarski, R. 2013. Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Ulicka, D. red. 1999 i wyd. nast. Poetyka. Materiały do ćwiczeń. Teksty, t. I–II. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
• Uspienskij, B. 1970. Poetika kompozicii. Moskwa (Uspienski, B. 1997. Poetyka kompozycji. Struktura tekstu artystycznego i typologia form kompozycji, tłum. P. Fast. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”).
• Wanot-Miśtura M., Wierzbicka-Piotrowska, E. red. 2018. Literacki homo loquens. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Wheelwright, Ph. Symbol archetypowy. W: Symbole i symbolika, red. nauk., wybór i wstęp M. Głowiński, s. 265–311. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
• Wierzbicka, A. 1999. Język – umysł – kultura. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wierzbicka-Piotrowska, E., Wanot-Miśtura, M. red. 2017. Przekraczanie granic języka. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Witosz, B. 1997. Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji. Zagadnienia struktury tekstu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Ziomek, J. 1990. Retoryka opisowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.7.1

Biblioteka Nauki

2156646