Struktura i funkcje komunikacyjne postscriptum w polskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych

• Authors: Daniel Dzienisiewicz

Title variants

EN

The structure and communica ve func ons of the postscript in Polish-language messages sent on postcards

Abstracts

EN

The aim of this article is to analyse the components of the additional notes contained in Polish language messages sent on postcards in the second half of the 20th century and at the beginning of the 21st century. The conducted examination is intended to identify the elements constituting the structure of the additional notes (i.e. the speech acts used most commonly there) and to determine the functions fulfilled by the individual components of the postscript. The stimulus for taking up this type of investigations was the fact that no research on correspondence sent on postcards had been carried out before. Overall, the analysis covered more than 2,600 postscripts separated from postcard messages. The study proves that constative statements as well as initiative and reactive speech acts are frequently found in the additional notes. It also points to the numerous functions the postscript or its individual components might play in a postcard letter. The polite and phatic functions come to the foreground, but the informative and emotional functions are also among the important ones.

Keywords

EN

postscript; postcards; Polish language; speech acts; linguistic pragmatics; epistolography; linguistic politeness

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2022
• Volume: 798
• Issue: 9
• Pages: 28-47

Dates

published

2022

Contributors

author

Daniel Dzienisiewicz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000304005143

References

• Adamowski, J. 1992. Ludowe sposoby składania życzeń (słowo w kontekście kultury). W: Język a Kultura, t. 6: Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, s. 97–105. Wrocław: Wiedza o Kulturze.
• Austin, J.L. 1975. How to Do Things with Words. Cambridge: Harvard University Press.
• Awdiejew, A. 1987. Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Awdiejew, A. 2004. Gramatyka interakcji werbalnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bula, D., Nowacka, J. 1983. Próba klasyfikacji aktów mowy. Socjolingwistyka 5, s. 31–46.
• Chlebda, W. 1991. Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy. Opole: Wydawnictwo WSP.
• Czachur, W. 2016. Językowe formy budowania równowagi w relacjach międzynarodowych. Lingwistyczna analiza listu biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku. Forum Lingwistyczne 3, s. 13–22.
• Czermińska, M. 1977. Rola odbiorcy w dzienniku intymnym. W: Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, s. 105–122. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Drabik-Frączek, B., Załazińska, A. 2014. Komunikologia – zarys teoretyczny i problemy praktyczne w świetle kształcenia kompetencji komunikacyjnych. LingVaria 9(18), s. 29–42.
• Dzienisiewicz, D. 2021a. Akty podziękowania w treści polsko- i rosyjskojęzycznych wiadomości przesyłanych na kartach pocztowych. Studia Rossica Gedanensia 8, s. 47–65.
• Dzienisiewicz, D. 2021b. Językowy obraz wartości w polsko- i rosyjskojęzycznych aktach życzeń przesyłanych na kartach pocztowych (niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. UAM dr. hab. Piotra Nowaka), Poznań. Online: https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/26296 [dostęp: 16.05.2022].
• Dzienisiewicz, D. 2022. Akty przeproszenia w polsko- i rosyjskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych. Półrocznik Językoznawczy Tertium 7(2) (w druku).
• Dzienisiewicz, D., Wierzchoń, P. 2017. Z prac nad korpusem polsko- oraz rosyjskojęzycznych wiadomości przesyłanych na kartach pocztowych w drugiej połowie XX w. Zagadnienia transkrypcji i anotowania. Napis 23, s. 277–301.
• Grabias, S. 1994. Język w zachowaniach społecznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Grębowiec, J. 2013. Mówić i działać. Wykłady z pragmatyki języka. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Grodziński, E. 1978. Niezwykłe właściwości zwykłych czasowników. Poradnik Językowy z. 2, s. 45–53.
• Jakobson, R. 1960. Poetyka w świetle językoznawstwa. Pamiętnik Literacki 51/2, s. 431–473.
• Janiak-Jasińska, A. 2000. Wyznaczniki sztuki epistolograficznej w świetle listowników z 2 połowy XIX wieku. W: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, s. 255–263. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Kalisz, R. 1993. Pragmatyka językowa. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Kałkowska, A. 1982. Struktura składniowa listu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kita, M. 2005. Językowe rytuały grzecznościowe. Katowice: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych.
• Komorowska, E. 2002. Prośba niejedno ma imię, czyli o wykładnikach prośby w języku rosyjskim i polskim. W: Język trzeciego tysiąclecia II: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie, red. G. Szpila, s. 347–363. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”.
• Komorowska, E. 2008. Pragmatyka dyrektywnych aktów mowy w języku polskim. Szczecin–Rostock: PRINT GROUP Sp. z o.o.
• Kowalski, P. 2010. Gratulanci i winszownicy. Zarys komunikacyjnej historii winszowania. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Książek, E. 2008. Tekst epistolarny w świetle etykiety językowej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Kurdyła, T. 2015. Najważniejsza funkcja „języka”? Uwagi o funkcji fatycznej i fatyczności języka. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LXXI, s. 59–70.
• Łuczków, I. 1997. Wyrażanie imperatywności w języku rosyjskim i polskim. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Maciejewska, I. 2014. O zróżnicowanych funkcjach postscriptum – na przykładzie listów Magdaleny z Czapskich Radziwiłłowej. Prace Literaturoznawcze 2, s. 163–175.
• Marcjanik, M. 1990. Normy regulujące językowe zachowania grzecznościowe. Przegląd Humanistyczny 7, s. 77–82.
• Marcjanik, M. 2000. Polska grzeczność językowa. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego.
• Marcjanik, M. 2001. Etykieta językowa. W: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, s. 281–291. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Marcjanik, M. 2002. Proces przewartościowywania polskiej grzeczności językowej. W: Język trzeciego tysiąclecia II: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie, red. G. Szpila, s. 391–396. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”.
• Marcjanik, M. 2013. Grzeczność w komunikacji językowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Marcjanik, M. 2015. Słownik językowego savoir-vivre’u. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Mayenowa, M.R. 1971. Spójność tekstu a postawa odbiorcy. W: O spójności tekstu, red. taż, s. 189–205. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Ożóg, K. 1985. Przeproszenia w dzisiejszej polszczyźnie mówionej. Język Polski LXV, s. 265–276.
• Ożóg, K. 1990. Zwroty grzecznościowe współczesnej polszczyzny mówionej (na materiale języka mówionego mieszkańców Krakowa). Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ożóg, K. 2001. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku: wybrane zagadnienia. Rzeszów: Wydawnictwo „Otwarty Rozdział”.
• Ożóg, K. 2014. Współczesna polska grzeczność językowa a postmodernizm. Studia Linguistica IX, s. 49–60.
• Pawlik-Świetlikowska, J. 2000. Korespondencja jako tekst sylwiczny na przykładzie listów Adama Mickiewicza. W: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX , red. J. Sztachelska, E. Dąbrowicz, s. 45–59. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Pawłowska, A. 2014. Formuły werbalne polskiej etykiety językowej od połowy XVIII do lat sześćdziesiątych XIX wieku. Analiza socjolingwistyczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Prokop, I. 2010. Aspekty analizy pragmalingwistycznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Rudyk, A. 2021. Zwroty adresatywne w języku rosyjskim i polskim. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Searle, J.R. 1969. Speech Acts. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sicińska, K. 2020. Wierność, powinność, uniżoność i inne kategorie grzeczności językowej w finalnych formułach epistolarnych XVIII wieku. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 27(1), s. 163–184.
• Sikora, K. 2010. Grzeczność językowa wsi. Część I: system adresatywny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• SJP PWN – Słownik języka polskiego PWN. Online: https://sjp.pwn.pl/.
• Skudrzyk, A., Urban, K. 2000. Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Kraków–Warszawa: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.
• Skwarczyńska, S. 1937. Teoria listu. Lwów: Towarzystwo Naukowe.
• Warchala, J. 1991. Pragmatyka dialogu potocznego. Socjolingwistyka XI, s. 21–46.
• Wierzbicka, A. 1983. Genry mowy. W: Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, s. 125–137. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Zdunkiewicz-Jedynak, D. 1993. Akty mowy. W: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, s. 259–270. Wrocław: Wiedza o Kulturze.
• Żurek, A. 2008. Teorie grzeczności językowej. Kształcenie Językowe 7(17), s. 33–43.
• Ратмайр, Р. 2003. Прагматика извинения: Сравнительное исследование на материале русского языка и русской культуры. Москва: Языки славянской культуры.
• Трофимова, Н.А. 2008. Экспрессивные речевые акты. Семантический, прагматический, грамматический анализ. Санкт-Петербург: ВВМ.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2022.9.2

Biblioteka Nauki

3200700