Stosunek Polaków litewskich do zapisu nazw osobowych w postaci oryginalnej

• Authors: Kinga Geben , Elżbieta Julita Titaniec

Title variants

EN

The Attitude of Poles from Lithuania to the Writing of Personal Names in Their Original Form

Abstracts

EN

The article aims at analysing the attitudes and motivations of a group of 100 Lithuanian Poles, mainly from culturally homogeneous Polish families, regarding the evaluation of the spelling and the changes in the spelling of personal names. The quantitative study is based on the analysis of an awareness questionnaire conducted among Lithuanian Poles aged 34–70. This article not only outlines the existing legal framework on this issue, but also explains the dominant attitudes of the Polish minority towards the prospect of transcribing the surnames and first names of Lithuanian national minorities according to the original phonetic sound, albeit without the inclusion of diacritical marks. The analysis of the questionnaires showed that 57% of the respondents expressed their willingness to take advantage of the opportunities offered by the proposed legislative changes, while 25% were against the changes. Among the motivations for change, the desire to preserve and cultivate the Polish language dominated. This article contributes to a deeper understanding of the dynamics of identity change in multi cultural societies with respect to atitudes towards language issues.

PL

Celem artykułu jest analiza postaw i motywacji 100 litewskich Polaków, pochodzących głównie z homogenicznych kulturowo polskich rodzin, w zakresie oceny zapisu i zmian w zapisie nazw osobowych. Badanie ilościowe opiera się na analizie kwestionariusza świadomościowego przeprowadzonego wśród litewskich Polaków w wieku 34-70 lat. Niniejszy artykuł nie tylko nakreśla istniejące ramy prawne dotyczące tej kwestii, ale także wyjaśnia dominujące postawy mniejszości polskiej w odniesieniu do perspektywy zapisu nazwisk i imion litewskich mniejszości narodowych zgodnie z oryginalnym brzmieniem fonetycznym, aczkolwiek bez włączania znaków diakrytycznych. Analiza ankiet wykazała, że 57% respondentów wyraziło chęć do skorzystania z możliwości, jakie dają proponowane zmiany legislacyjne, podczas gdy 25% było przeciwnych zmianom. Wśród motywów skłaniających do zmian dominuje dążenie do zachowania i kultywowania języka polskiego. Niniejszy artykuł przyczynia się do głębszego zrozumienia dynamiki zmian tożsamościowych  w społeczeństwach wielokulturowych ze względu na stosunek do kwestii językowych.

Keywords

PL

nazwy osobowe; mniejszość polska; Litwa; polityka językowa

EN

spelling of names and surnames; Polish minority; Lithuania; language policy

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2024
• Volume: 810
• Issue: 1
• Pages: 60-72

Dates

published

2024

Contributors

author

Kinga Geben

• Uniwersytet Wileński

• https://orcid.org/0000000161070190

author

Elżbieta Julita Titaniec

• https://orcid.org/0009000116495082

References

• Baker, C. 1992. Attitudes and language. Clevedon: Multilingual Matters.
• BNS, LRT 05.08.2023. Prezydencki doradca Jaroslav Neverovič zmienił zapis swojego imienia i nazwiska na Jarek Niewierowicz. Online: https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/2069944/prezydencki-doradca-jaroslav-neverovic-zmienil-zapis-swojego-imienia-i-nazwiska-na-jarek-niewierowicz [dostęp: 02.10.2023].
• Dėl Asmens vardo ir pavardės rašymo asmens tapatybę patvirtinančiuose ir kituose dokumentuose taisyklių patvirtinimo. Teisės aktų registras 28.04.2022. Nr. 8744. Online: https://www.e-tar.lt/portal/lt/legalAct/06584310c6e911ec8d9390588bf2de65 [dostęp: 02.10.2023].
• Dz.U. 1995 nr 15 poz. 71 Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, sporządzony w Wilnie dnia 26 kwietnia 1994 r. Online: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19950150071 [dostęp: 02.10.2023].
• Dz.U. 2005 nr 17 poz. 141 Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Online: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20050170141 [dostęp: 02.10.2023].
• Dz.U. 2014 poz. 1741. Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego.
• Europejska Fundacja Praw Człowieka (b.d.). Online: https://www.efhr.eu/ulotki-efhr/ [dostęp: 02.10.2023].
• Geben, K. 2011. Z badań nad wielojęzycznością społeczności miejskich Polaków na Litwie. Prace Filologiczne 62, s. 119–129.
• Geben, K. 2013. Lietuvos lenkai ir lenkų kalba Lietuvoje. W: Miestai ir kalbos, t. 2. Sociolingvistinis Lietuvos žemėlapis, red. M. Ramonienė. Vilnius: VU leidykla, s. 217–234.
• Geben, K. 2023. Lietuvos lenkų jaunimo kalbinės nuostatos. W: Terp taikamosios kalbotėros baru, red. I. Hilbig, K. Jakaitė-Bulbukienė, E. Žurauskaitė, I. Daraškienė, Vilnius: VU leidykla, s. 29–41.
• Hrynicki, W.M. 2016. Motywacje w obszarze nadawania i zmiany imion i nazwisk (2012‒2015), Katowice–Łódź: Psychoskok.
• Karaś, H. 2002. Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Warszawa–Puńsk: Aušra.
• Kardis, D. 2007. Najpopularniejsze imiona Polaków wileńskich, urodzonych w latach 1945−1999 w porównaniu z imiennictwem w Polsce. Prace Filologiczne 52, s. 141–154.
• Knutowicz, E. 2023. Ministerstwo Sprawiedliwości: imię i nazwisko zmieniło 203 obywateli Litwy narodowości polskiej. Online: https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/2057616/ministerstwo-sprawiedliwosci-752-osoby-otrzymaly-zgode-na-zmiane-imienia-i-nazwiska-203-obywatele-litwy-narodowosci-polskiej?fbclid=IwAR27PhwFE9D73pzIHvwsMDHflNcVERFuRtzI0T1Wnz-FuE0NCKdz0Ay_K74 [dostęp: 02.10.2023].
• Knutowicz, E., Dunajewska, R., 2022. Sprawa Wołkonowskiego: co dalej z pisownią polskich nazwisk? Online: https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/1716729/sprawa-wolkonowskiego-co-dalej-z-pisownia-polskich-nazwisk [dostęp: 15.12.2023].
• Lietuvos gyventojai 2021 metais. Lietuvos Respublikos 2021 metų visuotinio gyventojų ir būstų surašymo rezultatai. Online: https://storymaps.arcgis.com/stories/d7ac6efa3e99480992e956f440a1b3ec [dostęp: 02.10.2023].
• Lietuvos Respublikos asmens vardo ir pavardės rašymo dokumentuose įstatymas. Teisės aktų registras 18.01.2022. Nr 2022-01142. Online: https://www.e-tar.lt/portal/lt/legalAct/c8890cd07e6e11ec993ff5ca6e8ba60c, [dostęp: 02.10.2023].
• Lietuvos Respublikos valstybinės kalbos įstatymas 31.01.1995. Nr I-779, red. z dn. 13.06.2002. Online: https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.15211?jfwid=32wf6lrn [dostęp: 02.10.2023].
• LRT 24.05.2022. Teisingumo ministrė oficialiai pakeitė pavardę: nuo šiol – Dobrowolska. Online: https://www.lrt.lt/naujienos/lietuvoje/2/1701774/teisingumo-ministre-oficialiai-pakeite-pavarde-nuo-siol-dobrowolska [dostęp: 02.10.2023].
• Masojć, I. 2019. Miejsce języka polskiego w wielojęzycznym repertuarze uczniów szkół polskich na Litwie. Polonistyka. Innowacje 10, s. 35–50.
• Sikora, K. 2000. „Dźwięk, który nie jest nawet cząstką ciebie”: imię a tożsamość. W: Tożsamość człowieka. Red. A. Gałdowa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 185–196.
• Walkowiak, J. B. 2015. Od Katažiny do Edvina, czyli o imionach Polaków współcześnie używanych na Litwie, Onomastica LIX, s. 153–168.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2024.1.4

Biblioteka Nauki

28407980