Ideologie językowe i zarządzanie językiem w Iwano-Frankiwsku (dawnym Stanisławowie)

• Authors: Olena Pelekhata

Title variants

EN

Language ideologies and language management in Ivano-Frankivsk (formerly Stanisławów)

Abstracts

EN

The article presents a sociolinguistic analysis of language ideology change as exemplified by two generations of Poles living in Ivano-Frankivsk (formerly Stanisławów). Research data comprises interviews conducted in the years 2017–2022. Linguistic biographies of Polish minority representatives provided a basis for describing the history of speaking across two generations (the eldest one and the elder one) depending on the stages of their lives. Monolingual microideology influenced the choice of language among family members of the two generations of Poles from Ivano-Frankivsk. It led to a decline of the transfer of the Polish language from parents to children. Later on, attempts have been gradually made to revive the transfer.

PL

W artykule została przedstawiona analiza socjolingwistyczna zmiany ideologii językowych na przykładzie dwóch pokoleń Polaków mieszkających w Iwano-Frankiwsku (dawnym Stanisławowie). Materiał badawczy stanowią rozmowy, które zostały  przeprowadzone w latach 2017-2022. Na podstawie biografii językowej przedstawicieli polskiej mniejszości narodowej stworzone zostały historie mówienia dwóch generacji (najstarszej i starszej) w zależności od okresu ich  życia.  Makroideologia jednojęzyczności miała wpływ na wybór języka w rodzinach dwóch przeanalizowanych pokoleń Polaków miasta i doprowadziła do zaniku przekazu języka polskiego od rodziców do  dzieci, a następnie do stopniowego przywracania tego procesu w rodzinach Polaków miasta.

Keywords

PL

biografia językowa; ideologie językowe; zarządzanie językiem; zróżnicowanie pokoleniowe

EN

linguistic biography; language ideology; language management; generational diversity

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2024
• Volume: 810
• Issue: 1
• Pages: 73-88

Dates

published

2024

Contributors

author

Olena Pelekhata

• Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka

• https://orcid.org/0000000251422137

References

• Babbie, E. 2009, Podstawy badań społecznych, tłum. W. Betkiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Blommaert, J. 2006, Language Policy and National Identity. An Introduction to Language Policy. Oxford: Blackwell.
• Busch, B. 2013, Mehrsprachigkeit. Wien.
• Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku. Online: https://www.ckpide.eu/pl/o-nas/misja-cele-i-zadania [dostęp: 10.09.2023].
• Chromik, B. 2014. Aspekty pojęcia ideologie językowe istotne z perspektywy działań rewitalizacyjnych. Zeszyty Łużyckie 48, s. 65–76.
• Dębski, R., Miodunka, W. red. 2003, Bilingwizm polsko-obcy dziś: od teorii i metodologii badań do studiów przypadków. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Dołowy-Rybińska, N., Hornsby, M. 2021, Attitudes and Ideologies in Language Revitalisation. W: Revitalizing Endangered Languages. A Practical Guide, red. J. Olko, J. Sallabank, s. 104–117. Cambridge University Press, DOI: 10.1017/9781108641142.
• Dubisz, S. 2016, Języki zbiorowości polonocentrycznych w świecie a kontakty międzyjęzykowe. W: Język, literatura i kultura polska w świecie, red. W. Miodunka, A. Seretny, s. 229–239. Warszawa: Księgarnia Akademicka.
• Dzięgiel, E. 2017, Odmiany terytorialne i społeczne współczesnego języka polskiego na Ukrainie, LingVaria nr 2 (24), DOI: 10.12797/LV.12.2017.24.13.
• Fishman, J.A. 1971, The sociology of language: An interdisciplinary social science approach to language in society. W: Advances in the sociology of language, red. J. A. Fishman, s. 217–404. The Hague: Mouton.
• Franceschini R., Miecznikowski J. 2004, Leben mit mehreren Sprachen. Sprachbiographien. Vivre avec plusieurs langues. Biographies langagières, Bern – Berlin: Peter Lang.
• Gal, S. 1995, The Boundaries of Languages and Disciplines: How Ideologies Construct Difference. W: Defining the Boundaries of Social Inquiry, 62, red. S. Gal, J. Irvine, s. 967–1001.
• Hawrysz, M., Steciąg, M. 2014, Rozważania metodologiczne w kontekście badań statusu i prestiżu języka sąsiada na pograniczu polsko-saksońskim. Polonica, 34, s. 203–210.
• Krasowska, H. 2020, Języki mniejszości. Status, prestiż, dwujęzyczność, wielojęzyczność, Warszawa.
• Krasowska, H. 2022, Polacy między Donem, Dniestrem a Prutem. Biografie językowe. Warszawa.
• Lipińska, E., Seretny, A. 2012, Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie szkolnictwa polonijnego w Chicago, Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Smith, A. 1991, National Identity. London: Penguin Books.
• Meng, K. 2004, Russlanddeutsche Sprachbiographien – Rückblick auf ein Projekt. W: Leben mit mehreren Sprachen, red. R. Franceschini, J. Miecznikowski, s. 97–120, Peter Lang.
• Miodunka, W. 2003, Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii: w stronę lingwistyki humanistycznej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Miodunka, W. 2016, Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności. W: Bilingwizm polsko-obcy dziś: od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, red. R. Dębski, W. Miodunka, s. 49–88. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Nekvapil, J., Sherman, T. 2015, An introduction: Language Management Theory in Language Policy and Planning. International Journal of the Sociology of Language, 232, s. 1–12, DOI: 10.1515/ijsl-2014-0039.
• Pelekhata, O. 2022, Elementy biografii językowych przedstawicieli polskiej mniejszości narodowej na pograniczu: Iwano-Frankiwsk (dawny Stanisławów). Poradnik Językowy, 1, s. 89–108, DOI: 10.33896/PorJ.2022.1.5.
• Piller, I. 2016, Linguistic Diversity and Social Justice: An Introduction to Applied Sociolinguistics. Oxford: Oxford University Press.
• Silverstein, M. 1979, Language structure and linguistic ideology. W: The Elements: A Parasession on Linguistic Units and Levels, red. P. R. Clyne, W. F. Hanks, C. L. Hofauer, s. 193–247. Chicago Linguistic Society.
• Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w sprawie terminu i trybu dalszej repatriacji z ZSRR osób narodowości polskiej. Online: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19570470222/O/D19570222.pdf [dostęp: 10.09.2023].
• Zielińska, A. 2013, Mowa pogranicza: studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, URI: 20.500.12528/37.
• Zielińska, A., Księżyk, F. 2021, Language shifts in the language biographies of immigrants from Upper Silesia residing in Germany. Multilingua 2021, 40 (5), s. 675–706, DOI: 10.1515/multi-2019-0127.
• Кубійович, В. 1983, Етнічні групи південно-західної України (Галичини) на 1.1.1939. Ethnic groups of the South-Western Ukraine (Halyčyna-Galicia) 1.1.1939. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
• Лозинський, P. 2011, Етнічний склад населення Івано-Франківська у другій половині ХХ ст. (історико-географічний аналіз). Вісник Львівського національного університету імені Івана Франка, Серія: Географія, 39, s. 231–236.
• Масенко, Л. 2004, Мова і політика. Київ: Соняшник.
• Закон України Про ратифікацію Європейської хартії регіональних мов або мов меншин (Відомості Верховної Ради України (ВВР), 2003, N 30, ст.259). Online: https://zakononline.com.ua/documents/show/231604___231669 [dostęp: 20.09.2023].

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2024.1.5

Biblioteka Nauki

28407981