Samobójstwa artystów i sposób ich prezentacji na łamach przedwojennej prasy

• Authors: Marek Teler

Title variants

EN

Suicides of artists and their portrayal in Polish press before WWII

Abstracts

EN

The article presents the ways Polish press of the 1920s and 1930s used to write about suicides of artists. The author analyses the stories of suicidal deaths of five people: theatre actress Alojza Żółkowska, actor and director Józef Poremba-Jaracz, an aspiring painter Helena Niemczewska (the daughter of the watercolourist Julian Fałat), film heartthrob Zbigniew Staniewicz, and theatre actor Sergiusz Niłus (Jerzy Alan). These instances demonstrate that pre-war journalists took a keen interest in the issue, especially the reasons behind the tragedies. Detailed descriptions of the course of events often revealed many details of the stars’ private lives, especially their health-related conditions.

PL

Artykuł przedstawia, w jaki sposób pisano o samobójstwach artystów na łamach prasy z lat 20. i 30. Autor analizuje historie samobójczych zgonów pięciu osób: aktorki teatralnej Alojzy Żółkowskiej, aktora i reżysera Józefa Poremby-Jaracza, aspirującej malarki Heleny Niemczewskiej (córki akwarelisty Juliana Fałata), amanta filmowego Zbigniewa Staniewicza i aktora teatralnego Sergiusza Niłusa (Jerzego Alana). Pokazuje na ich podstawie, że przedwojenni dziennikarze żywo interesowali się tym zagadnieniem, a zwłaszcza przyczynami, dla których dochodziło do tragedii. Szczegółowe opisy przebiegu zdarzeń niejednokrotnie zdradzały wiele szczegółów z życia prywatnego gwiazd, zwłaszcza tych dotyczących ich stanu zdrowia.

Keywords

PL

samobójstwo; artyści; przedwojenna prasa

EN

suicide; artists; Polish press before WWII

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2024
• Volume: 814
• Issue: 5
• Pages: 47-61

Dates

published

2024

Contributors

author

Marek Teler

• https://orcid.org/0009000421765317

References

• Bańko, M., 2000. Inny słownik języka polskiego, t. 2: P–Ż. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Baran, A., Gmitrowicz, A., Koszewska, I., Makara-Studzińska, M., Ostaszewski, K., Palma, J., Parnowski, T., Pawelec, R., Rosa, K., Szafrański, T., Święcicki, Ł. 2018. Rola mediów w promocji zdrowia psychicznego i w zapobieganiu samobójstwom. Poradnik dla pracowników mediów. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia.
• Bohusz-Szyszko, M., Czepieliński, F., Filipowicz, J., Korotyński, W., Tomaszewicz, W., Zdanowicz, A. 1861. Słownik języka polskiego, t. 2: P–Ż. Wilno: Maurycy Orgelbrand.
• Kryński, A., Niedźwiedzki, W. red. 1915. Słownik języka polskiego, t. 6: S–Ś. Warszawa: Nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego.
• Linde, S.B. 1812. Słownik języka polskiego, t. 3: R–T. Warszawa: Drukarnia XX. Pijarów.
• Raszewski, Z. red. 1973. Słownik biograficzny teatru polskiego. 1765–1965, t. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Doroszewski, W. red. 1966. Słownik języka polskiego, t. 8: S–Ś. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Pawelec, R. 2022. Od tabu i prewencji do romantyzmu i permisywności – samobójstwo w historii języka polskiego i powieściach historycznych Henryka Sienkiewicza. Przegląd Humanistyczny 1, s. 9–11.
• Słownik języka polskiego PWN. Online: https://sjp.pwn.pl/ [dostęp: 16.04.2024].
• Teler, M. 2022. Amanci II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
• Teler, M. 2021. Upadły amant. Historia Igo Syma. Warszawa: Skarpa Warszawska.
• Władyka, W. 1982. Krew na pierwszej stronie. Sensacyjne dzienniki Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Czytelnik.
• (b.a.) 1921. Samobójstwo artystki. Rzeczpospolita 193, s. 7.
• (b.a.) 1921a. Ś.p. Alojza Ostrowska. Kurier Warszawski 194, s. 4.
• (b.a.) 1923. Ś.p. Józef Poremba-Jaracz. Express Poranny 358, s. 1.
• (b.a.) 1923a. Tragiczny zgon znakomitego aktora. Chwila 1722, s. 7.
• (b.a.) 1923b. Tragiczny zgon znakomitego artysty. Chwila 1720, s. 3.
• (b.a.) 1929. Echa samobójstwa męża artystki Gorczyńskiej. Dziwne okoliczności samobójstwa. Chwila 3834, s. 5.
• (b.a.) 1929a. Samobójstwo p. Lindnera, męża p. Gorczyńskiej. Szereg wersji o powodach samobójstwa. ABC 330, s. 2.
• (b.a.) 1930. Komu życie niemiłe. Kurier Polski 29, s. 7.
• (b.a.) 1930a. Pierwsza ofiara idiotycznego konkursu. Nowy Kurier 26, s. 3.
• (b.a.) 1931. Córka Juliana Fałata, targnęła się na swoje życie. Kurier Poranny 76, s. 2.
• (b.a.) 1931a. Ś.p. Helena z Fałatów Niemczewska. Świat 14, s. 21.
• (b.a.) 1931b. Tragiczna śmierć córki J. Fałata. Express Wieczorny Ilustrowany 77, s. 1.
• (b.a.) 1934. Kronika żałobna. Pogrzeb śp. Zb. Staniewicza. Ilustrowany Kurier Codzienny 137, s. 11.
• (b.a.) 1934a. Samobójstwo czy pojedynek amerykański?. Słowo Polesia 52, s. 2.
• (b.a.) 1934b. Samobójstwo gwiazdora filmowego. Dobry Wieczór! Kurier Czerwony 133, s. 1.
• (b.a.) 1934c. Tajemnicze okoliczności śmierci artysty filmowego Zbigniewa Staniewicza. Kurier Poranny 133, s. 5.
• (b.a.) 1934d. Tragiczna śmierć artysty. ABC 133, s. 4.
• (b.a.) 1934e. Tragiczny zgon artysty. Express Poranny 134, s. 7.
• (b.a.) 1934f. Z. Staniewicz popełnił samobójstwo. Polska Zbrojna 133, s. 5.
• (b.a.) 1936. Tragiczna śmierć artysty w Teatrze Ziemi Pomorskiej. Express Lubelski i Wołyński 131, s. 5.
• (b.a.) 1936a. Tragiczny zgon Jerzego Allana. Dziennik Poznański 112, s. 7.
• Kisielewski, Z. 1923. Ś.p. Józef Poremba. Robotnik 353, s. 3–4.
• Lorentowicz, J. 1923. Józef Poremba (wspomnienie pośmiertne). Express Poranny 360, s. 2.
• Redakcja 1934. Ś.p. Zbigniew Staniewicz. Kino 21, s. 5.
• R. G., J. 1934. Wspomnienie o Zbigniewie Staniewiczu. Kino 28, s. 13.
• Weinberg, T. [Incognito, T.] 1933. Czym chciałbyś być?. Kino 15, s. 3.

Identifiers

DOI

10.33896/PorJ.2024.5.5

Biblioteka Nauki

36085571