Środula. Mysia dziura Historii

• Authors: Iga Gańczarczyk

Title variants

EN

Środula. The Mouse Hole of History

Abstracts

EN

The article concerns the dramaturgical work on the project Środula. Landscape of Maus produced at the Teatr Zagłębia in Sosnowiec. Starting from the graphic novel Maus by Art Spiegelman, the author reconstructs each stage of the artistic investigation into the history of the Środula ghetto. At the intersection of personal stories, documents, archival materials, and conversations with experts, a polyphonic narrative about the non-place of memory is created. Using tools from the area of the environmental history of the Holocaust, the author places the landscape of the district, a post-violence place, incomprehensible to current residents at the centre of attention. The article problematizes both research work in the field and artistic gestures made in the materials collected, in the script and in the performance. The author places the work on the project in the broader context of the research on the history of the Zagłębie ghettos in Sosnowiec and Będzin and contemporary discourses on the cultures of memory.

Keywords

EN

non-place of memory; reconstruction; environmental history of the Holocaust; housing estate; contaminated landscape

• Publisher: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu
• Journal: Didaskalia. Gazeta Teatralna
• Year: 2024
• Issue: 180
• Pages: 6-51

Dates

published

2024

Contributors

author

Iga Gańczarczyk

• Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie

• https://orcid.org/0000000198490615

References

• Adam Szydłowski: Najtrudniej było na samym początku, kiedy spotykałem się z hejtem i wylewano na mnie wiadra pomyj, rozmawia Anna Rykulska, „Twoje Zagłębie”, 16.05.2017, https://twojezaglebie.pl/adam-szydlowski-wywiad/ [dostęp: 12.04.2024].
• Antczak, Jerzy, Noce i dnie mojego życia, Axis Mundi, Warszawa 2015.
• Gańczarczyk, Iga, Środula. Krajobraz Mausa (scenariusz).
• Hirsch, Marianne, Żałoba i postpamięć, tłum. K. Bojarska, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. E. Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.
• Kobielska, Maria; Szczepan, Aleksandra, Świadeczność. Leksykon świadków rozproszonej Zagłady, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2020, nr 160.
• Majzner, Ita w rozmowie z Ritą Stonehill, Archiwa Holokaustu, 1984, United States Holocaust Memorial Museum, https://collections.ushmm.org/search/catalog/irn505036 [dostęp: 12.04.2024].
• Małczyński, Jacek, Krajobrazy Zagłady. Perspektywa historii środowiskowej, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2018.
• Nie damy się wysiedlić. Bojowniczki i bojownicy żydowskiego ruchu oporu w Będzinie i Sosnowcu. We Won’t Get Deported. The Jewish Resistance Fighters in Będzin and Sosnowiec, red. T. Grząślewicz, K. Jakoweńko, Fundacja Brama Cukermana, Będzin 2023.
• Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie, red. R. Sendyka, M. Kobielska, J. Muchowski, A. Szczepan, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2021.
• Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie, red. R. Sendyka, A. Janus. K. Jarzyńska, K. Siewior, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2021.
• Pollack, Martin, Skażone krajobrazy, tłum. K. Niedenthal, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014.
• Przewodnik po żydowskim dziedzictwie Sosnowca, red. T. Grząślewicz, Stowarzyszenie I like Zagłębie, Urząd Miejski w Sosnowcu, Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki, 2021.
• Ronen, Avihu, Skazana na życie. Dzienniki i życie Chajki Klinger, tłum. M. Sobelman, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2021.
• Sendyka, Roma, Poza obozem. Nie-miejsca pamięci – próba rozpoznania, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2021.
• Sienkiewicz, Karol, Wilhelm Sasnal, „Maus”, Culture.pl, 2009, https://culture.pl/pl/dzielo/wilhelm-sasnal-maus [dostęp: 12.04.2024].
• Spiegelman, Art, Maus. Opowieść ocalałego, Post Wydawnictwo, Kraków 2010.
• Spiegelman, Art, MetaMaus, Pantheon Books, New York 2011.
• Strzelecki, Andrzej, Zagłada Żydów z Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, 2014.
• Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978-1990, tekst i wybór zdjęć W. Nowicki, Muzeum w Gliwicach, 2017.
• Zohar, Eran, The Jewish resistance and their use of the subterranean dimension in the Będzin and Sosnowiec ghettos, „Holocaust Studies” 2021, https://doi.org/10.1080/17504902.2021.1992914 [dostęp: 24.04.2024].
• Żak, Artur, Środula – historia zapomnianej dzielnicy 1612-1970, Remar, Sosnowiec 2013.
• Mur (The Wall), reż. Robert Markowitz i Jerzy Antczak, USA, Polska, 1982.
• (Nie)Zapomniani – historia sosnowieckiej społeczności żydowskiej, reż. Bartosz Bednarczuk, Historia Zapomniana, 2022, https://www.youtube.com/watch?v=JRyy5YeU6XM [dostęp: 12.04.2024].
• Reportaż z planu filmowego Muru (The Wall) nakręcony przez regionalny oddział Telewizji Polskiej, 1980.
• Równia pochyła, reż. Bartosz Bednarczuk, Historia Zapomniana, 2023, https://www.youtube.com/watch?v=oDhYavsf-60 [dostęp: 12.04.2024].

Identifiers

DOI

10.34762/g01r-3243

Biblioteka Nauki

52229632