Nawyki i skutki stresu nauczycieli w placówkach specjalnych i ogólnodostępnych w czasie pandemii

• Authors: Monika Węglarz-Masłowska

Title variants

EN

Habits and effects of stress of teachers in special and public institutions during the pandemic

Abstracts

EN

The profession of a teacher and special educator carries a special risk of burnout resulting from the experience of chronic stress. The article consists of a theoretical part containing a review of the literature on stress in the teaching profession and health habits, and an empirical part. The considerations end with a discussion of the results and proposals of actions aimed at the prevention of burnout in the profession of a special educator. The aim of the research was to determine the habits and effects of stress in the life of special educators and to compare them in the group of teachers employed in a mainstream school. The research was conducted during the pandemic in a group of 54 special educators and 30 subject teachers in a mainstream school. Due to the feminization of the teaching profession, only women participated in the research. The research used the diagnostic survey method. The conducted research shows that most of the respondents are exposed to stress at work, resulting in somatic symptoms.

PL

Zawód nauczyciela i pedagoga specjalnego jest obarczony szczególnym ryzykiem wypalenia zawodowego wynikającego z doświadczania przewlekłego stresu. Artykuł składa się z części teoretycznej, zawierającej przegląd literatury na temat stresu w zawodzie nauczyciela oraz nawyków zdrowotnych oraz części empirycznej. Rozważania kończy dyskusja wyników oraz propozycje oddziaływań mających na celu profilaktykę wypalenia zawodowego w zawodzie pedagoga specjalnego. Celem prowadzonych badań było określenie nawyków i skutków stresu w życiu pedagogów specjalnych oraz ich porównanie w grupie nauczycieli zatrudnionych w szkole ogólnodostępnej. Badania były prowadzone w czasie pandemii w grupie 54 pedagogów specjalnych oraz 30 nauczycielek przedmiotowych w szkole ogólnodostępnej. Ze względu na sfeminizowanie zawodu nauczyciela, w badaniach wzięły udział wyłącznie kobiety. W badaniach wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Z przeprowadzonej eksploracji wynika, że większość badanych jest narażona na stres w pracy, skutkujący objawami somatycznymi.

Keywords

PL

nawyki; pedagog specjalny; stres; skutki

EN

habits; special teacher; stress; effect

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Przegląd Pedagogiczny
• Year: 2023
• Issue: 2
• Pages: 155-168

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Węglarz-Masłowska

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

References

• Duda-Zalewska A. (2012). Zachowania zdrowotne nauczycieli a staż pracy w zawodzie. Hygeia Public Health, 47(2), 183–187.
• Fengler J. (2000). Pomaganie męczy. Wypalenie zawodowe. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Grzegorzewska M.K. (2006). Stres w zawodzie nauczyciela. Specyfika, następstwa, warunki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Grzegorzewska M.K. (2019). Uwarunkowania poczucia zdrowia, stresu i wypalenia zawodowego a praktyczne wykorzystane teorii zachowania zasobów autorstwa Stevena E. Hobfolla. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Karabanowicz E. (2014). Radzenie sobie ze stresem i obciążeniem psychicznym nauczycieli szkół specjalnych i ogólnodostępnych. Niepełnosprawność, 16, 126–143.
• Kirenko J. i Zubrzycka-Maciąg T. (2011). Współczesny nauczyciel. Studium wypalenia zawodowego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kirenko J. (2016). Styl życia nauczycieli i jego socjodemograficzne uwarunkowania. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 35(3), 121–136.
• Koczoń-Zurek S. (2008). Profilaktyka syndromu wypalenia zawodowego w kształceniu przyszłych nauczycieli. W: K. Sujak-Lesz (red.), Kształcenie nauczycieli w szkole wyższej. Wybrane zagadnienia. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
• Kretschmann R. (2003). Stres w zawodzie nauczyciela. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Lubrańska A. (2008). Psychologia pracy. Podstawowe pojęcia i zagadnienia. Warszawa: Difin.
• Mańkowska B. (2020). Superwizja. Jak chronić się przed wypaleniem zawodowym i utratą zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
• Maslach Ch. i Leiter M.P. (2011). Prawda o wypaleniu zawodowym. Co robić ze stresem w organizacji? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Michalak J.M. (2007). Uwarunkowania sukcesów zawodowych nauczycieli: studium przypadków. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Olszewski S. (2017). Podmiot oddziaływań jako element obrazu realizowanej profesji w definicjach formułowanych przez pedagogów specjalnych. Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, 70, 81–92.
• Plichta P. (2014). Obciążenia zawodowe pedagogów specjalnych pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie. Medycyna Pracy, 65(2), 239–250. DOI: 10.13075/mp.5893.2014.028.
• Prażmowska B., Dziubak M., Morawska S. i Stoch J. (2011). Wybrane zachowania zdrowotne nauczycieli szkół średnich. Problemy Pielęgniarstwa, 19(2), 210–218.
• Sęk H. (red.) (2000). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sęk H. (2004). Rola wsparcia społecznego w sytuacjach stresu życiowego. O dopasowaniu wsparcia do zdarzeń stresowych. W: H. Sęk i R. Cieślak (red.), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Świętochłowski W. (2001). Wypalenie zawodowe a dolegliwości somatyczne u nauczycieli. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 5, 95–109.
• Tucholska S. (2003). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Walczyk D. (2007). Ćwiczenie jogi jako jeden ze sposobów unikania stresu (badania pilotażowe). Aktywność Ruchowa Ludzi w Różnym Wieku, 2(34), 35–45.
• Woynarowska-Sołdan M. i Tabak I. (2013). Zachowania prozdrowotne nauczycieli i innych pracowników szkół. Medycyna Pracy, 64(5), 659–670. DOI: 10.13075/mp.5893.2013.0065.
• Zysnarska M. i Bernad D. (2007). Zachowania prozdrowotne nauczycieli w województwie wielkopolskimi – część I. Problemy Higieny Epidemiologicznej, 88(2), 183–187.

Identifiers

DOI

10.34767/PP.2023.02.08

Biblioteka Nauki

27318897