Proces kształtowania systemu antyterrorystycznego w Polsce w latach 1989–2016

• Authors: Kamil Latos

Title variants

EN

The process of shaping the anti-terrorism system in Poland in the years 1989–2016

Abstracts

EN

The escalation and the nature of the threat of terrorism determined the need for a systemic approach to it’s combating. The purpose of the article is to present the process of shaping the anti-terrorism system in Poland in 1989–2016, with a historical outline of the solutions existing during the period of the Polish People’s Republic. Due to the essence of related issues, the author brought closer the problem of defining terrorism and the nature of the threat of terrorism to Poland. Research problems were formulated in the form of questions. How was the process of shaping the anti-terrorism system in Poland in 1989–2016? What institutional and legal solutions were adopted in Poland? What factors determined the process and the form of adopted solutions? The process of shaping the counterterrorism system in Poland was associated with the need to develop innovative organizational solutions, especially in the field of law, coordination and exchange of information. Construction of systemic solutions, their form was determined by the escalation of the threat of terrorism in the Euro-Atlantic area, threats to Poland and the inclusion of the country in the dynamic processes of international integration, especially within the European Union. In order to verify the adopted research approach, the Author used the method of institutional and legal analysis, analysis and criticism of the literature and the analysis of social products.

PL

Eskalacja oraz charakter zagrożenia terroryzmem zdeterminowały konieczność systemowego podejścia do jego zwalczania. Celem artykułu jest przedstawienie procesu kształtowania systemu antyterrorystycznego w Polsce w latach 1989–2016, z rysem historycznym rozwiązań istniejących w okresie Polski Ludowej. Ze względu na istotę zagadnień pokrewnych Autor przybliżył problematykę definiowania terroryzmu i charakteru zagrożenia terroryzmem wobec Polski. Problemy badawcze sformułowano w postaci pytań. Jak przebiegał proces kształtowania systemu antyterrorystycznego w Polsce w latach 1989–2016? Jakie rozwiązania instytucjonalno-prawne przyjęto w Polsce? Jakie czynniki zdeterminowały proces i formę przyjmowanych rozwiązań? Proces kształtowania systemu antyterrorystycznego w Polsce wiązał się z koniecznością wypracowywania nowatorskich rozwiązań organizacyjnych, szczególnie w zakresie prawa, koordynacji działań i wymiany informacji. Budowa systemowych rozwiązań, ich forma została zdeterminowana eskalacją zagrożenia terroryzmem w obszarze euroatlantyckim, zagrożeniami wobec Polski oraz włączeniem państwa w dynamiczne procesy integracji międzynarodowej, szczególnie w ramach Unii Europejskiej. Na rzecz weryfikacji przyjętego podejścia badawczego, posłużono się metodą analizy instytucjonalno-prawnej, analizy i krytyki piśmiennictwa oraz analizy wytworów.

Keywords

EN

Poland; terrorism; terrorist threat to Poland; shaping the anti-terrorism system in Poland; combating terrorism; counterterrorism policy; institutional and legal solutions; anti-terrorism system

PL

system antyterrorystyczny; Polska; terroryzm; zagrożenie terroryzmem wobec Polski; kształtowanie systemu antyterrorystycznego w Polsce; zwalczanie terroryzmu; polityka antyterrorystyczna; rozwiązania instytucjonalno-prawne

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Świat Idei i Polityki
• Year: 2022
• Volume: 21
• Issue: 2
• Pages: 136-158

Dates

published

2022

Contributors

author

Kamil Latos

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

• https://orcid.org/000000024701646X

References

• Adamczuk, M., Kluczyński, M., Krawczyk, A. i in. (2020). Raport PTBN: Zagrożenia o charakterze terrorystycznym a system antyterrorystyczny w RP, t. 1. Gliwice: Polskie Towarzystwo Bezpieczeństwa Narodowego.
• Aleksandrowicz, T. (2008). Terroryzm międzynarodowy. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Antonów, R. (2015). Charakterystyka współczesnego terroryzmu. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem, 4(37), 73–79.
• Bertalanffy, L. (1984). Ogólna teoria systemów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bolechów, B. (2002). Terroryzm w świecie podwubiegunowym. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Borkowski, R. (2014). Terroryzm ponowoczesny: studium z antropologii polityki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Chomentowski, P. (2014). Polski system antyterrorystyczny: prawno-organizacyjne kierunki ewolucji. Warszawa: Difin.
• Czop, A. (2021). Rola specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych w przeciwdziałaniu zagrożeniom terrorystycznym. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Decyzja ramowa Rady (2002/475/WSiSW) z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie zwalczania terroryzmu (Dz.U. L 164 z 22.6.2002).
• Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz.U. 1946 nr 30 poz. 192).
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2017/541 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu i zastępująca decyzję ramową Rady 2002/475/WSiSW oraz zmieniająca decyzję Rady 2005/671/WSiSW (Dz. U. UE L 88/6 z 31.3.2017).
• Gospodarka Dziennik (2015). Niedzielski w Zamościu: Doszło do aktu terroru. To atak na państwo polskie. Pobrano z lokalizacji: https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8219500,adam-niedzielski-zamosc-akt-terroru.html [dostęp: 11.03.2022].
• Hoffman, B. (1999). Oblicza terroryzmu. Warszawa: Bertelsmann Media.
• Jakubczak, R. (2016), Bezpieczeństwo narodowe jako system. W: K. Jałoszyński, T. Aleksandrowicz & K. Wiciak (red.), Bezpieczeństwo państwa a zagrożenie terroryzmem – instytucje państwa wobec zagrożenia terroryzmem, t. 2 (s. 29–85). Szczytno: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie.
• Konwencja Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi, sporządzona w Warszawie dnia 16 maja 2005 r. (Dz.U. 2008 nr 161 poz. 998).
• Kumar, C., Riamei, L. & Gupta, S. (2017). Understanding Global Politics. New Delhi: Knowledge World Publishers.
• Liedel, K. & Kańciak, A. & Szlachter, D. (2013) Świat i Polska wobec zagrożenia o charakterze terrorystycznym. W: K. Jałoszyński (red.), Współczesne zagrożenia terroryzmem (s. 253–324). Szczytno: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie.
• Liedel, K. (2010). Zwalczanie terroryzmu międzynarodowego w polskiej polityce bezpieczeństwa. Warszawa: Difin.
• Makarski, A. (2010). Centrum Antyterrorystyczne Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Geneza, zasady działania oraz doświadczenia po pierwszym roku funkcjonowania. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2, 101–112.
• Mosiul, K. (2014). Bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej wobec współczesnego zagrożenia terroryzmem. Szczytno: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie.
• Obuchowicz, M. (2014). Pięć lat funkcjonowania Centrum Antyterrorystycznego ABW. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 10(6), 275–280.
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu terroryzmu (Dz.U. 2003 nr 153 poz. 1505).
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 lutego 2018 r., w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. 2018 poz. 452).
• Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji na interpelację nr 22559. (2011). Pobrano z lokalizacji: https://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/6C8ADDB8 [dostęp: 11.03.2022].
• Oleksiewicz, I. (2013). Polityka antyterrorystyczna Unii Europejskiej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Parlament Europejski (2021). Terroryzm w UE: ataki, ofiary śmiertelne i zatrzymania w 2020 r. Pobrano z lokalizacji: https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20210628STO07262/terroryzm-w-ue-ataki-ofiary-smiertelne-i-zatrzymania-w-2020-r [dostęp: 11.03.2022].
• Raczyński, R. (2015). Wpływ migracji międzynarodowych na bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Bezpieczeństwo: Teoria i Praktyka, 2(9), 13–30.
• Savosh, L. & Baula, O. (2019). Globalized Terrorism as a Threat of International Safety. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 1(13), 66–76.
• Socha, R. & Jałoszyński, K. (2016) Obszar spraw wewnętrznych państwa wobec zagrożenia terroryzmem. W: K. Jałoszyński, T. Aleksandrowicz & K. Wiciak (red.), Bezpieczeństwo państwa a zagrożenie terroryzmem. Instytucje państwa wobec zagrożenia terroryzmem, t. 2 (s. 87–102). Szczytno: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie.
• Sońta, C. (2009). Przestępstwo o charakterze terrorystycznym w prawie polskim. W: K. Indecki & P. Potejko (red.), Terroryzm, materia ustawowa? (s. 146–170). Warszawa: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
• Stelmach, J. (2017). System antyterrorystyczny Rzeczypospolitej Polskiej w obliczu zagrożenia współczesnym terroryzmem. Bezpieczeństwo Teoria i Praktyka, 2, 17–30.
• Superczyńska, K. (2019). Terroryzm polityczny na pograniczu prawa i nauk politycznych. Gdańskie Studia Międzynarodowe, 17(1–2), 45–53.
• Szlachter, D. (2006). Walka z terroryzmem w Unii Europejskiej: nowy impuls. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Tomczak, M. (2010). Ewolucja Terroryzmu. Sprawcy – metody – finanse. Poznań: Instytut Zachodni.
• Trading Economics (2022). Poland Terrorism Index. Pobrano z lokalizacji: https://tradingeconomics.com/poland/terrorism-index [dostęp: 11.03.2022].
• Trubalska, J. (2016). System antyterrorystyczny w Polsce – wybrane zagadnienia. Zeszyty Naukowe AON, 4(105), 153–166.
• Uchwała nr 252 Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie „Narodowego Programu Antyterrorystycznego na lata 2015–2019” (M.P. z 2014 r., poz. 1218).
• Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. 2016, poz. 904, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2004 nr 93 poz. 889).
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1969 nr 13 poz. 94, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu (Dz.U. 2002 nr 74 poz. 676, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. 2007 nr 89 poz. 590, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553, z późn. zm.).
• Uzasadnienie do Rządowego projektu ustawy o działaniach antyterrorystycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Druk sejmowy nr 516 z dnia 16 maja 2016 r.
• Vision of Humanity (2022). Overall Terrorism Index Score. Pobrano z lokalizacji: https://www.visionofhumanity.org/maps/global-terrorism-index/#/ [dostęp: 11.03.2022].
• Wallas, T. (2010). Transformacja systemowa w Polsce i jej konsekwencje. Przyczynek do oceny. W: tegoż (red.), Między historią, politologią a medioznawstwem: wybór problemów (s. 361–374). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Wojciechowski, S. & Osiewicz, P. (2017). Zrozumieć współczesny terroryzm: wybrane aspekty fenomenu. Warszawa: Difin.
• Wojciechowski, S. (2009). Terroryzm. Analiza pojęcia. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 1/09, 54–60.
• Zarządzenie nr 162 Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 października 2006 r., w sprawie utworzenia Międzyresortowego Zespołu do spraw Zagrożeń Terrorystycznych.

Identifiers

DOI

10.34767/SIIP.2022.02.09

Biblioteka Nauki

54732391