Il mistero della Trinità secondo Joseph Ratzinger/Benedetto XVI

• Authors: Dariusz Kowalczyk

Title variants

PL

Tajemnica Trójcy według Josepha Ratzingera/Benedykta XVI

EN

The Mystery of the Trinity according to Joseph Ratzinger/Benedict XVI

Abstracts

EN

Joseph Ratzinger/Benedict XVI’s reflection on the Holy Trinity does not contain any ideas or expressions that could possibly take on a theological “career,” such as Karl Rahner’s fundamental axiom. Nevertheless, Ratzinger’s Trinitarian theology, with the points of reference he made and accents he suggested, forms an original synthesis. In the first section the author of this article accentuates that Ratzinger in his reflection on God often refers to the divine name revealed in the history of salvation. It is precisely the “name,” a synonym of a personal relation, that distinguishes faith in God from a philosophy of God. Ultimately, God revealed His name in three names: He Who Is-Father, Son, and the Spirit. The second section explains that Ratzinger considers the formula “una essentia tres personae” a paradox that expresses the unity of the absolute and the relative, the unity and the diversity. Thus, the truth of the Trinity reveals God, but also the whole of creation, which is a unity in diversity. The Trinitarian heresies grew precisely from the desire to eliminate a paradox that seemed to be a contradiction. However, the paradox present in theology is also present in the sciences, which is further clarified in section three. By way of an example one may point out the wave-like and corpuscular structure of reality that physics examines. In the last section the author insists that the whole of revelation is summed up in the words: “God is love,” which means that “God is not a solitude but a perfect community,” a Trinitarian community. Ratzinger points out that the New Testament does not speak of God as God “in himself,” but of God in a kenotic relation to someone: “God and Father of Jesus.” Even the Holy Spirit, who does not show us his face but hides himself under images of a dove, fire, wind is always the Spirit of the Father and of the Son. Thus, God is eternally the Trinitarian “being-with” and “being-for,” which is an invitation and a challenge for every Christian and for the Church.

PL

Refleksja Josepha Ratzingera/Benedykta XVI nad tajemnicą Trójcy Świętej nie zawiera idei czy sformułowań, które zrobiłyby teologiczną „karierę”, jak np. aksjomat fundamentalny Karla Rahnera. Tym niemniej jego teologia trynitarna, zaproponowane punkty odniesienia i rozłożenie akcentów układają się w oryginalną syntezę. W pierwszym paragrafie zwrócono uwagę na to, że w rozważaniach o Bogu Ratzinger często się odwołuje do objawionego w historii zbawienia imienia Bożego. To właśnie „imię”, synonim osobowej relacji, odróżnia wiarę w Boga od filozofii Boga, której teolog konsekwentnie broni. Ostatecznie Bóg objawił swe imię w trzech imionach: Ten, Który Jest – Ojciec, Syn i Duch. W drugim paragrafie wykazano, że formułę „una essentia tres personae” Ratzinger nazywa paradoksem, który wyraża jedność tego, co absolutne, i tego, co relatywne, paradoksem jedności i różnorodności. W ten sposób prawda o Trójcy Świętej objawia Boga, ale także całą rzeczywistość stworzoną. Ostatecznie Trójcy Świętej nie da się sprowadzić do żadnej absolutnej monady, gdyż jest jednością w różnorodności. Herezje trynitarne wyrastały właśnie z chęci wyeliminowania paradoksu, który wydawał się sprzecznością. Tymczasem obecny w teologii paradoks nie jest obcy także naukom ścisłym, co stanowi treść paragrafu trzeciego. Przykładem może być falowa i jednocześnie korpuskularna struktura rzeczywistości badanej przez fizykę. W ostatnim paragrafie autor wychodzi od tego, że całe objawienie streszcza się w słowach: „Bóg jest miłością” (1 J 4,8.16), co oznacza, że „Bóg nie jest samotnością, ale doskonałą wspólnotą”, wspólnotą trynitarną. Ratzinger wskazuje, że w Nowym Testamencie nie mówi się o Bogu jako takim „w sobie samym”, ale o Bogu w kenotycznej relacji do kogoś: „Bóg i Ojciec Jezusa”. Również Duch Święty, który nie ukazuje nam swego oblicza i skrywa się pod obrazami, jak gołębica, ogień, wiatr, jest zawsze Duchem Ojca i Syna. A zatem Bóg jest odwiecznie trynitarnym „byciem-z” i „byciem-dla”, co stanowi zaproszenie i wyzwanie dla każdego chrześcijanina i Kościoła.

Keywords

PL

Joseph Ratzinger; Benedykt XVI; teologia trynitarna; Trójca Święta; imię Boże; una essentia tres personae; wspólnota trynitarna; jedność a różnorodność; absolutność a relatywność; herezje trynitarne

EN

Joseph Ratzinger; Benedict XVI; trinitarian theology; Trinity; name of God; una essentia tres personae; trinitarian community; unity vs diversity; absoluteness vs relativity; trinitarian heresies

• Publisher: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
• Journal: Wrocławski Przegląd Teologiczny
• Year: 2023
• Volume: 31
• Issue: 2
• Pages: 35-60

Dates

published

2023

Contributors

author

Dariusz Kowalczyk

• Papieski Uniwersytet Gregoriański, Włochy

• https://orcid.org/0000000264692443

References

• Baran B., Z historii «nowego myślenia», [in:] Rozum i słowo. Eseje dialogiczne, collana: Teksty Filozoficzne, edd. B. Baran, T. Gadacz, J. Tischner, M. Czerski, Kraków 1987, pp. 3–31.
• Benedetto XVI, Angelus, Città del Vaticano 22.05.2005, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/angelus/2005/documents/hf_ben-xvi_ang_20050522_holy-trinity.html [accesso: 22.05.2023].
• Benedetto XVI, Angelus, Città del Vaticano 7.06.2009, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/angelus/2009/documents/hf_ben-xvi_ang_20090607.html [accesso: 22.05.2023].
• Benedetto XVI, Angelus, Città del Vaticano 30.05.2010, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/angelus/2010/documents/hf_ben-xvi_ang_20100530.html [accesso: 22.05.2023].
• Bertero C., Persona e comunione. La prospettiva di Joseph Ratzinger, Città del Vaticano 2014.
• Brunner E., Die christliche Lehre von Gott, collana: Dogmatik 1, Zürich 1953.
• Denzinger H., Kompendium der Glaubensbekenntnisse und kirchlichen Lehrentscheidungen, ed. P. Hünermann, Freiburg im Br. 2007.
• Einstein A., Come io vedo il mondo. La teoria della relatività, trad. R. Valori, A. Pratelli, Roma 1988.
• Giovanni Paolo I, Angelus, Città del Vaticano 10.09.1978, https://www.vatican.va/content/john-paul-i/it/angelus/documents/hf_jp-i_ang_10091978.html [accesso: 22.05.2023].
• Giovanni Paolo II, Enciclica Fides et ratio, 1998 https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091998_fides-et-ratio.html [accesso: 26.06.2023].
• Kowalczyk D., Lo Spirito Santo, presenza silenziosa nella Trinità e in noi, [in:] Silenzio, polifonia di Dio, a cura di B. Aniello, D. Kowalczyk, Roma 2020, pp. 71–84.
• Kowalczyk D., Una Persona in tre Persone. La teologia trinitaria in Sergej Bulgakov, “Studia Bobolanum” 32/1 (2021), pp. 173–191.
• Lossky V., Conoscere Dio, trad., a cura di A.M. Quartiroli, Magnano 1996.
• Moltmann J., Trinità e Regno di Dio, trad. D. Pezzetta, Brescia 1983.
• Ratzinger J., Cantate al Signore un canto nuovo, trad. E. Babini, C. Fedeli, Milano 1996.
• Ratzinger J., Il Dio della fede e il Dio dei filosofi, trad. E. Coccia, Venezia 2013.
• Ratzinger J., Il Dio di Gesù Cristo. Meditazioni sul Dio uno e trino, trad. D. Pezzetta, Brescia 2005.
• Ratzinger J., Dogma e predicazione, trad. G. Poletti, Brescia 2018.
• Ratzinger J./Benedetto XVI, Gesù di Nazareth, vol. 1: Dal battesimo alla trasfigurazione, Milano 2007.
• Ratzinger J./Benedetto XVI, Immagini di speranza. Le feste cristiane in compagnia del Papa, trad. G. Reguzzoni, Cinisello Balsamo 2005.
• Ratzinger J., Introduzione al Cristianesimo, trad. G. Francesconi, Brescia 2005.
• Ratzinger J., Messori V., Rapporto sulla Fede. Vittorio Messori a colloquio con il cardinale Joseph Ratzinger, Cinisello Balsamo 1985.
• Reicke B., prós, [in:] Il Grande Lessico del Nuovo Testamento, vol. 11, edd. G. Kittel, G. Friedrich, trad. a cura di F. Montagnini, G. Scarpat, O. Soffritti, Brescia 1977, pp. 277–292.
• Szymik J., Na bliskość tchnienia. Kluczowe tezy pneumatologii Josepha Ratzingera/Benedykta XVI, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 46/2 (2013), pp. 337–351.
• Szymik J., Theologia benedicta, vol. 1, Katowice 2021.
• Tommaso d’Aquino, Somma teologica, http://www.carimo.it/somma-teologica/somma.htm [accesso: 26.06.2023].
• Vanni U., Il tesoro di Giovanni. Un percorso biblico-spirituale nel Quarto Vangelo, Assisi 2010.
• Wołowski L., Problematyka paradoksu w myśli Henriego de Lubaca i Hansa Ursa von Balthasara, Kraków 2023.
• Young W.P., Il rifugio, trad. M. Foschini, Milano 2010.

Identifiers

DOI

10.34839/wpt.2023.31.2.35-60

Biblioteka Nauki

31343716