Maria Magdalena z Biblioteki Kórnickiej

• Authors: Tadeusz J. Żuchowski

Title variants

EN

Mary Magdalene from the Kórnik Library

Abstracts

EN

Since 1951, the collection of the Polish Academy of Sciences Kórnik Library includes a small oil painting on oak board. The work came to Kórnik from the Poznanianka pension in Przesieka (before 1945, Hain im Riesengebirge). It depicts Mary Magdalene and is undoubtedly a fragment of a larger retable composition. The painting has not been the subject of research so far. Before 1939, the painting was probably owned by a Silesian collector, and it arrived in Przesieka along with other works of art robbed or ‘secured’ by the Germans during WWII. My opinion is that the work was created between 1510 and 1520, and the overall composition was based on a variant known from a drawing in the Louvre, attributed to the workshop of Rogier van der Weyden. The Mary Magdalene figure itself is a repetition of the famous painting by the same artist from the Prado Museum in Madrid. It was a compositional proposal that was extremely well received not only in painting, but also in sculpture, and was reproduced in numerous works until the 17th century. The most striking resemblances to the Mary Magdalene figure from Kórnik can be found in the four paintings depicting the same saint in the scene 'Descent from the Cross', which are preserved at the J. Paul Getty Museum in Los Angeles (Ca), in the Church of Our Lady of the Assumption in Watervliet (Belgium), at the Spencer Museum of Art in Lawrence (Ks) and at the Museo di Capodimonte in Naples. They are associated with the Master of Frankfurt or with his workshop. The compositions of these paintings are also influenced by a drawing from the Louvre. The key analogies between the Kórnik painting and the figure of Mary Magdalene in these aintings are: the rich brocade gown with neckline, the technique used to paint kirtle sleeves, the way to work out the hair sticking out from under the kerchief bound in turban, and the intricate arrangement of the fingers of the joined hands. These similarities indicate that the author of the painting from the Kórnik Library should be sought within the widely understood circle of the Master of Frankfurt. The brocade patterns on the Kórnik picture are the closest to those on the paintings at the Getty Museum, Spencer Museum and Museo di Capodimonte. Furthermore, the type of presentation of the exposed neckline in the Kórnik painting bears a striking resemblance to the painting from the Getty Museum. The hair strands that extend from the kerchief are also the closest to the Getty Museum painting. Meanwhile, a barely visible figure, seen only fragmentarily in the background, is holding three nails similar to the one on the retable from Watervliet. The Kórnik picture also contains solutions and elements that do not appear in any of these works. They include: improper proportions of the torso and arms, an abnormal head position, the belt in type demi-ceint de magnanimité, and bits of vegetation on the left side. The loosely falling belt is arranged similarly to the original painting from Madrid. The way in which the vegetation was painted shows certain analogies to the picture from the Museo di Capodimonte, but also to works from the circle of Gerard David and painters active around the mid-15th century.

PL

Od 1951 r. w zbiorach PAN Biblioteki Kórnickiej znajduje się niewielki obraz olejny na desce dębowej. Trafił on do Kórnika z pensjonatu Poznanianka w Przesiece (przed 1945 r. Hain im Riesengebirge). Przedstawia Marię Magdalenę i niewątpliwie jest fragmentem większej kompozycji z nastawy ołtarzowej. Obraz nie był dotychczas przedmiotem badań. Przed 1939 r. prawdopodobnie znajdował się w posiadaniu kolekcjonera śląskiego i do Przesieki trafił wraz z innymi dziełami sztuki zrabowanymi lub „zabezpieczonymi” przez Niemców w czasie II wojny światowej. W mojej ocenie dzieło powstało pomiędzy 1510 a 1520 r., a całość kompozycji oparto na wariancie znanym z rysunku w Luwrze, przypisywanego warsztatowi Rogiera van der Weydena. Sama figura Marii Magdaleny jest powtórzeniem słynnego obrazu tego artysty z Muzeum Prado w Madrycie. To koncept, który miał niezwykle pozytywną recepcję nie tylko w malarstwie, ale także w rzeźbie, i był powielany w licznych dziełach aż do XVII w. Najbardziej uderzające podobieństwo do postaci Marii Magdaleny z Kórnika odnajdujemy w czterech obrazach przedstawiających tę świętą w scenie „Zdjęcie z krzyża”, które znajdują się w: J.Paul Getty Museum w Los Angeles (USA), kościele Wniebowzięcia Matki Bożej w Watervliet (Belgia), Spencer Museum of Art w Lawrence (USA) i Museo di Capodimonte w Neapolu. Kojarzone są one z Mistrzem z Frankfurtu lub z jego warsztatem. Na kompozycje tych obrazów wpływ ma także rysunek z Luwru. Kluczowymi analogiami między obrazem kórnickim a postacią Marii Magdaleny na tych obrazach są: bogata brokatowa suknia wierzchnia z dekoltem, technika malowania rękawów sukni spodniej, sposób układania włosów wystających spod chusty zawiązanej w turban i skomplikowany układ palców złączonych dłoni. Podobieństwa te wskazują, że autora obrazu z Biblioteki Kórnickiej należy poszukiwać w szeroko rozumianym kręgu Mistrza z Frankfurtu. Brokatowe wzory na kórnickim obrazie najbardziej przypominają te z obrazów z Getty Museum, Spencer Museum i Museo di Capodimonte. Ponadto sposób przedstawienia odsłoniętego dekoltu na obrazie kórnickim jest uderzająco podobny do obrazu z Getty Museum. Pasma włosów wystające z chustki są również najbliższe obrazowi z Getty Museum. Tymczasem ledwo dostrzegalna postać, widoczna tylko fragmentarycznie w tle, trzyma trzy gwoździe w podobny sposób do postaci na retabulum z Watervliet. Obraz kórnicki charakteryzuje się także rozwiązaniami lub zawiera elementy, które nie występują w żadnej z tych prac. Należą do nich: nieprawidłowe proporcje tułowia i ramion, nieprawidłowe ułożenie głowy, pas typu demi-ceint de magnanimité oraz fragmenty roślinności po lewej stronie. Luźno opadający pas ułożony jest na wzór oryginalnego obrazu z Madrytu. Sposób malowania roślinności wykazuje pewne analogie do obrazu z Museo di Capodimonte, ale także do dzieł z kręgu Gerarda Davida i malarzy działających około połowy XV w.

Keywords

PL

Maria Magdalena; Zdjęcie z krzyża; Rogier van der Weyden; Mistrz z Frankfurtu; wczesne malarstwo niderlandzkie

EN

Mary Magdalene; Descent from the Cross; Rogier van der Weyden; Master of Frankfurt; early Netherlandish painting

• Publisher: Biblioteka Kórnicka PAN
• Journal: Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
• Year: 2024
• Issue: 41
• Pages: 175-198

Dates

published

2024

Contributors

author

Tadeusz J. Żuchowski

• Instytut Historii Sztuki UAM

• https://orcid.org/0000000231434747

References

• Borchert Till-Holger, Van Eyck bis Dürer. Altniederläandische Meister und die Malerei in Mitteleuropa, kat. wyst. Groeningenmuseum, Stuttgart 2011.
• Campbell Lorne, The Diptych(?) of Philips Hinckaert, [w:] Penser l’oeuvre d’art. De la création à la restauration. Mélanges offerts à Catheline Périer-D’Ieteren à l’occasion de son quatre-vingtième anniversarie, Textes rèunis et publiés par Sacha Zdanov, Xénia Wasilewski, Wendy Frère, Bruxelles 2024, s. 51–63.
• Chyczewska Alina, Dolczewska Barbara [uzupełn.], karta MK 4431 przechowywana w Bibliotece Kórnickiej. Rok założenia karty nieznany, wpis uzupełniający z 1978 r.
• Das Riesengebirge Einwohnerbuch für den Landkreis Hirschberg mit den Städten Bad Warmbrunn, Kupferberg, Schmiedeberg und allen Gemeinden, Breslau 1937.
• De la Marche Olivier, Le Parement et triumphes des Dames, [Paris 1870].
• De Vos Dirk, Rogier Van Der Weyden: The complete works, New York 1999.
• Dorst Leonard, Schlesisches Wappenbuch oder die Wappen des Adels im Souverainen Herzogtum Schlesien der Grafschaft Glatz und der Oberlausitz, Goerlitz [1847].
• Fredricksen Burton B., A Flemish Deposition of ca. 1500 and Its Relation to Rogier’s Lost Composition, „J. Paul Getty Museum Journal” 1981, nr 9, s. 139–144.
• Friedländer Max J., Die altniederländische Malerei, Bd. II, Leiden 1924.
• Friedländer Max J., Early Netherlandish Painting, comments and notes by Nicole Veronee–Verhaegen, t. II–VII, Leiden – Brussels 1967–1971.
• Gębczak Józef, Losy ruchomego mienia kulturalnego i artystycznego na Dolnym Śląsku w czasie drugiej wojny światowej, Wrocław 2000.
• Goddard Stephen H., Brocade Patterns in the Shop of the Master of Frankfurt: An Accessory to Stylistic Analysis, „The Art. Bulletin” 1985, nr 67, s. 401–417.
• Goddard Stephen H., The Master of Frankfurt and his Shop, Brussel 1984.
• Jolly Penny Howell, Picturing the „Pregnant” Magdalene in Northern Art, 1430–1550. Addressing and Undressing the Sinner-Saint, Farnham 2014.
• Kemperdick Stephan, Der Meister von Flémalle: die Werkstatt Robert Campins und Robert van der Weyden, Turnhout 1997.
• Kemperdick Stephan, Von der Vorlage zum Kunstwerk. Rogier van der Weydens Große Kreuzabnahme, [w:] Original – Kopie – Zitat. Kunstwerke des Mittelalters und der Frühen Neuzeit: Wege der Aneignung – Formen der Überlieferung, red. Wolfgang Augustyn, Passau 2010, s. 207–230.
• Kubler George, Kształt czasu, uwagi o historii rzeczy, przeł. Jacek Hołówka, Warszawa 1970.
• Kusztelan Ludmiła, Dokumentacja konserwatorska – „Maria Magdalena”, fragment obrazu ołtarzowego, szkoła niderlandzka, XV/XVI w.; MK 4431, rkps, Poznań 1960, archiwum Biblioteki Kórnickiej (1953–), AB 577/021.
• Liebrich Julia, Das Schicksal des Franziskusaltars des Korbacher Franziskanermalers in Nieder-Waroldern, [w:] Mittelalterliche Retabel in Hessen, Bd. 2, Werke, Kontexte, Ensembles, red. Ulrich Schütte i in., Petersberg 2019, s. 264–269.
• Liebrich Julia, Mittelalterliche Retabel in Hessen […] Nieder-Waroldern, Ev. Pfarrkirche. Franciskusaltar, 1519, mps. 2015, https://archiv.ub.uni-heidelberg.de/artdok/3519/1/Niederwaroldern_Franziskusaltar_20367237.pdf (dostęp 12.10.2024).
• Maquet-Tombu Jeanne, Colyn de Coter. Peintre Bruxellois, Bruxelles 1937.
• Michel E.[duard], Le maitre de Francfourt, „Gazette des Beaux Arts” 1934, 6e per., 12, s. 236–244.
• Miegroet Hans J. van, The Sign of the Rose: A Fifteenth Century Flemish Passion Scene, „Metropolitan Museum Journal” 1992, nr 276, s. 77–84.
• Ninane Lucie i in., Hommage à Roger de la Pasture van der Weyden (1464–1964), exp. cat. Tournai, Cathédrale de Tournai, 15 novembre – 15 décembre 1964, Bruxelles 1964.
• Périer-D’Ieteren Catheline, Colyn de Coter et la technique picturale des peintres flamands du XVe siècle, Bruxelles 1985.
• Périer-D’Ieteren Catheline, Rogier van der Weyden sa personnalité artistique en son influence sur la peinture du XVe siècle, [w:] Rogier van der Weyden. Rogier de la Pasture. Peintre officiel de la ville Bruxelles. Portraitiste de la Cour de Bourgogne, kat. wyst., Musée Communal de Bruxelles. Maison du Roi, 1979, s. 41–55.
• Powell Amy, The Errant Image: Rogier van der Weyden’s Deposition from the Cross and its Copies, „Art History” 2006, nr 29, s. 540–562.
• Rogier van der Weyden y España, red. Lorne Campbell, José Pérez Preciado, Madrid 2016.
• Sękowski Roman, Herbarz szlachty śląskiej. Informator genealogiczno-heraldyczny, t. IX, Opole 2020.
• Terner Rudolf, Die Kreuzabnahme Roger van der Weydens – Untersuchungen zu Ikonographie und Nachleben, dys. Münster 1973.
• Thürlemann Felix, Die Madrider Kreuzabnahme und Pariser Grabtragung. Das malerische und das zeichnerische Hauptwerk Robert Campins, „Pantheon” 1993, nr 51, s. 18–45.
• Tuczyński Leszek, Sprawozdanie z prac konserwatorskich przy obrazie „Maria Magdalena”. Fragment większej kompozycji – malowany w technice temperowej o wym. 30.5 cm x 21 cm, nr inw. MK 4431, mps, Poznań 1978, archiwum Biblioteki Kórnickiej, AB 577/58.
• Vanaise Paul, De Mester van Watervliet en zijn Nood Gods, „IRPA/ KIK Bulletin” 1966, nr 9, s. 9–39.
• Verhaegen Nicole, The Arenberg Lamentation in the Detroit Institute of Arts, „The Art Quarterly” 1962, nr 25, s. 295–312.
• Winkler Friedrich, Some early netherlandish drawings, „The Burlington Magazine” 1913/14, nr 24, s. 224–231.
• Witkowski G.[ustave]-J.[oseph], Anecdotes historiques et religieuses sur seins et l’allaitement, comprenant l’histoire du décolletage et du corset, Paris 1898, s. 262–263.
• Wolfthal Diane, Metzger Cathy, Los Angeles Museums. Corpus of Early Netherlandish Painting, Brussels 2014, s. 206–22.

Identifiers

DOI

10.34843/bw4a-rt45

Biblioteka Nauki

58969808