Polski leksem dziecko i angielski leksem felicity jako wyrazy pokrewne: studium etymologiczno-historyczne

• Authors: Angelina Żyśko

Title variants

EN

Polish dziecko and English felicity as cognates: an etymological and historical study

Abstracts

EN

According to etymological sources, Polish dziecko ‘a child’ and English felicity ‘joy, happiness’ are cognates, as they derive from the same Proto-Indo-European root *dhe(i) ‘to suck’. Despite the fact that these two have chosen two different paths in their semantic evolution in different cultures (dziecko in Slavic one, and felicity first in Romance culture, later in Germanic one), it seems that they were both mentally associated with babyhood and maternity at a certain moment in the past. The objectives of the paper are the following. First, I want to present the Slavic etymology of the lexeme dziecko, as well the Romance and Germanic etymology of felicity. Second, I aim to chase and discuss their semantic evolution from Proto-Indo European root *dhe(i) ‘to suck’ to their contemporary meanings. Third, I choose to find and explain the extralinguistic (cultural) factors which motivated the above mentioned semantic changes. In order to explicate the motivation behind culturally conditioned semantic alteration, a reference is made to the theory of linguistic worldview, as understood by Jerzy Bartmiński (2002, 2006), as well as to panchrony, as viewed by Przemysław Łozowski (2010, 2018).

Keywords

EN

Polish-English cognates; semantic change; linguistic worldview; panchrony

• Publisher: Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy. Wydawnictwo Uczelniane
• Journal: Heteroglossia- studia kulturoznawczo-filologiczne
• Year: 2022
• Issue: 13
• Pages: 309-320

Dates

published

2022

Contributors

author

Angelina Żyśko

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Bacon F., The twoo bookes of Francis Bacon: Of the proficience and aduancement of learning, diuine and humane, Wydanie Pierwsze, (1 vol.), London, Thomas Purfoot and Thomas Creede, 1605.
• Balzac de J. L. G., The letters of Mounsieur de Balzac (tłumaczenie: William Tirwhyt), London, N. Okes dla R. Clotterbuck, 1634.
• Bartmiński J., Lubelska etnolingwistyka, „Analekta”, R. XI, z. 1-2, 2002, s. 38.
• Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006.
• Beekes, R., Etymological Dictionary of Greek, Leiden, Boston, Brill, 2010.
• Benveniste, É., Dictionary of Indo-European Concepts and Society, przedruk z tłumaczenia 1973, oryginalna wersja francuska 1969, Chicago, Hau Books, 2016.
• Bernacki L. (red.), Biblia szaroszpatacka, Kraków, PAU, 1930. Biblia Jakuba Wujka, [online], http://biblia-online.pl/Biblia/JakubaWujka/Ksiega-Izajasza/66/1. Biblia Warszawska, [online], http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Izajasza/66/11.
• Boryś W., Słownik Etymologiczny Języka Polskiego, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2005.
• Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, przeddruk z pierwszego wydania nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej z 1927 roku, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1989.
• Chaucer G., The Legend of Good Women. The Legend of Hypermnestra [W:] Chaucer’s Legendary Good Women, Percival Florence, (data notowania ok 1385), Cambridge, Cambridge University Press, 1988.
• Chaucer G., Troilus and Criseyde, New York, Routledge (red. B.A. Windeatt), 1991.
• Cysouw, M., Jung, H., Cognate identification and alignment using practical orthographies [W:] Proceedings of Ninth Meeting of the ACL Special Interest Group in Computational Morphology and Phonology, 2007, s. 109-116.
• Derksen R., Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon, Leiden, Boston, Brill, 2008.
• De Vaan M., Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages, Leiden, Boston, Brill, 2008.
• Długosz-Kurczabowa K., Wielki słownik etymologiczno historyczny języka polskiego, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Fabyan R., The new chronicles of England and France, in two parts, London, druk dla F.C. & J. Rivington (przedruk z wydania Pynson 1516), 1811.
• Hallam H., Introduction to the Literature of Europe in the Fifteenth, Sixteenth, and Seventeenth Centuries, Paris, Baudry’s European Library, 1839.
• Harris J., Philological inquiries, wydanie pierwsze, Londyn: druk dla C. Nourse, 1781.
• Horstmann C., „Orologium Sapientiae or the Seven Poyntes of Trewe Wisdom, aus MS Douce 114” Anglia : Zeitschrift für englische Philologie 10, 1888.
• Kamola-Uberman W., Polish-English cognates and doublets: Morphosemantic evolution of selected Proto-Indo-European roots into related lexemes in Polish and English, Beyond Philology, No. 18/2, 2021, s. 43-71.
• Langacker R. W., Cognitive Grammar: A Basic Introduction, New York, Oxford University Press, 2008.
• Łozowski P., Od dziecka do człowieka, czyli „być mężczyzną” w słownikach [W:] Truchlińska B., Radomski A. (red.), Męskość w kulturze współczesnej, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2008, s. 428–435.
• Łozowski P., Językoznawstwo na przełomie wieków: od systemu do symbol [W:] Karwatowska M., Siwiec A. (red.), Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, Chełm, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie, Chełmskie Towarzystwo Naukowe, 2010, s. 89-99.
• Łozowski P., Panchronia, czyli język jako symbol doświadczenia [W:] Stalmaszczyk P. (red.), Metodologie językoznawstwa. Od diachronii do panchronii, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018.
• Maciejowski W. A., Pamiętnik o dziejach piśmiennictwa i prawa Słowian, Petersburg i Lipsk, księgarnia Eggersa i Hinrischsa, 1839.
• McPherson F., Indo-European Cognate Dictionary, Wellington, Wayz Press, 2018. Middle English Dictionary, [online], https://quod.lib.umich.edu/m/med/. Online Etymology Dictionary, [online], https://www.etymonline.com/.
• Oxford English Dictionary, [online], https://www.oed.com/.
• Puzynina J., Jak pracować nad językiem wartości? [W:] Puzynina J., Bartmiński J. (red.), Język a Kultura. Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, Wrocław, 1989.
• Radcliffe A., The Mysteries of Udolpho, London, G.G and J. Robinson, 1794.
• RIX H. (red.), Lexikon der indogermanischen Verben, Wiesbaden, Dr. Ludwig Reichert Verlag, 2001.
• Rychło, M., An etymological comparison of english fist and polish pięść: how they both descended from the pie root for ‘five’, „Linguistica Silesiana”, 2012, nr 33, s. 19-37.
• Rycho, M., Polish reż and english rye concealed in polish rżysko: a case study of a pair of cognates and a root archais, „Linguistica Silesiana”, 2018, nr 39, s. 119-133.
• Rychło, M., Slavic and Germanic reflexes of Proto-Indo-European root *h2ueh1- ‘wind’: a comparative study, „Lege artis. Language yesterday, today, tomorrow. The journal of University of SS Cyril and Methodius in Trnava”, Trnava: University of SS Cyril and Methodius in Trnava, 2021, nr VI (1), s. 190-232.
• Sobotka, P., Historia badań etymologicznych w świetle koncepcji i metod współczesnej lingwistyki. Etymologizowanie Y ̄aski i Platona, “Linguistica Copernicana”, 6 (2), 2011, s. 247–294.
• Urbańczyk S. (red.), Słownik Staropolski, tom II, Wrocław, Kraków, Warszawa, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. 1956-1959.
• Watkins, C. (red.), The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots, Boston, Houghton Mifflin Company, 1985.

Identifiers

DOI

10.34864/heteroglossia.issn.2084-1302.nr13.art17

Biblioteka Nauki

29519581