Działania rewitalizacyjne w przestrzeni Łemkowszczyzny. Studium przypadku dzwonnicy w Polanach Surowicznych

• Authors: Adam Żaliński

Title variants

EN

Revitalisation and the Space of the Lemko Region. Case Study of the Belfry in Polany Surowiczne

Abstracts

EN

The Lemko region is an example of a landscape with decent revitalization attempts. Nevertheless, it remains an area with a varied state of preservation of the heritage of its former inhabitants. The aim of the article is to present the case of the voluntary reconstruction of the belfry in the non-existent village of Polany Surowiczne. To achieve this, selected theoretical concepts drawn from environmental psychology, theory of space and memory studies were utilized. Moreover, based on values and phenomenology other possible interpretations of the undertaken actions were proposed. The source base of the study are public statements of the initiator of the reconstruction of the belfry as well as official materials documenting the reconstruction project. The analyzed case is also interesting due to participatory character of the restoration undertaken.

PL

Łemkowszczyzna to przestrzeń działań o charakterze rewitalizacyjnym. Niemniej pozostaje ona obszarem o bardzo zróżnicowanym stanie zachowania dziedzictwa jej dawnych mieszkańców. Celem artykułu jest przedstawienie przypadku społecznej odbudowy dzwonnicy w nieistniejącej wsi Polany Surowiczne. W związku z tym wykorzystano wybrane koncepcje teoretyczne zaczerpnięte z psychologii środowiskowej, teorii przestrzeni i pamięcioznawstwa oraz wskazano na inne możliwości interpretacji podejmowanych działań, w szczególności odnoszące się do wartości i fenomenologii. Bazą źródłową studium są publiczne wypowiedzi inicjatora odbudowy dzwonnicy i oficjalne materiały dokumentujące projekt odbudowy. Analizowany przypadek jest ciekawy ze względu na społeczny charakter podejmowanych działań rewitalizacyjnych.

Keywords

PL

przestrzeń; krajobraz; miejsce; Łemkowszczyzna; psychologia środowiskowa

EN

space; landscape; place; Lemkovyna; environmental psychology

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 41
• Issue: 2/2
• Pages: 443-462

Dates

published

2023

Contributors

author

Adam Żaliński

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000275272524

References

• Andrejczuk, W. (2010). Krajobraz a turystyka: aspekt konceptualny. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 14, 15–24.
• Autor NN (b.d.). Projekt społeczny „Rekonstrukcja murowanej dzwonnicy greckokatolickiej w miejscowości Polany Surowiczne (gmina Jaśliska, powiat krośnieński)”. Portfolio projektu. Pozyskano z: http://www.polanysurowiczne.waw.pl/Pliki/PortfolioPolanySurowiczneDzwonnica.pdf (dostęp: 01.10.2021)
• Chemero, A. (2003). An outline of a theory of affordances. Ecological Psychology, nr 15(3), 181–195. DOI:/10.1207/S15326969ECO1502_5
• Daniel, T.C. i Vining, J. (1983). Methodological issues in the assessment of landscape quality. W: I. Altman i J.F. Wohlwill (red.), Behavior and the Natural Environment. New York: Plenum Press, 39–84.
• Dietz, Th., Fitzgerald, A. i Shwom, R. (2005). Environmental values. Annual Review of Environment and Resources, nr 30(1), 335–372. DOI: 10.1146/annurev.energy.30.050504.144444
• Dybczak, A. (2019). Biała linia. Herito, nr 36(3), 166–177.
• Gatersleben, B. i van der Werff, E. (2019). Symbolic aspects of environmental behaviour. W: L. Steg i J.I.M. de Groot (red.), Environmental psychology: An introduction. Hoboken: John Wiley & Sons, 198–206.
• Gibson, J.J. (1979). The Ecological Approach to Visual Perception. Boston: Houghton Mifflin.
• Golka, M. (2009). Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gortych, D. i Skoczylas, Ł. (red.). (2017). Implanty pamięci społecznej. Teoria i przykłady. Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Graumann, C.F. (2002). The Phenomenological Approach to Peo-ple-Environment Studies. W: R.B. Bechtel i A. Churchman (red.), Handbook of Environmental Psychology. New York: John Wiley & Sons, 95–113.
• Greeno, J.G. (1994). Gibson’s Affordances. Psychological Review, nr 101(2), 336–342. DOI: 10.1037/0033-295X.101.2.336
• Grzesik, W. (2019). Dzwonnica w Polanach Surowicznych. Zapiski osobiste. Płaj: zeszyt turystyczno-krajoznawczy Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich, nr 58, 176–191.
• Grzesik, W. (2021). Lekcja pokory – czyli o 10 latach remontu dzwonnicy w Polanach Surowicznych. Pozyskano z: https://www.youtube.com/watch?v=sklv6-sYgXU (dostęp: 01.10.2021)
• Holly, G. (2013). Rozmieszczenie świątyń chrześcijańskich na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim (1850-2011). Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 19, 104–120.
• Jivén, G. i Larkham, P. (2003). Sense of Place, Authenticity and Character: A Commentary. Journal of Urban Design, nr 8(1), 67–81.
• Kłos, S. (2010). Krajobrazy nieistniejących wsi. Rzeszów: Wydawnictwo LIBRA.
• Korporowicz, L. (2017). Jagiellonian Values. W: L. Korporowicz, S. Jaskuła, M. Stefanovič i P. Plichta (red.), Jagiellonian Ideas Towards Challenges of Modern Times. Kraków: Jagiellonian Library, 15–35.
• Korporowicz, L. i Plichta, P. (2016). Wstęp. W: L. Korporowicz i P. Plichta (red.), Mosty nadziei. Jagiellońskie inspiracje dialogu międzykulturowego. Kraków: Biblioteka Jagiellońska, 9–14.
• Kulczyk, S. (2014). Atrakcyjność turystyczna krajobrazu – przykłady podejścia systemowego. Turystyka Kulturowa, nr 4, 6–15.
• Łapiński, J.L. (2012). Zagadnienie sacrum natury – niektóre uwagi i dopowiedzenia. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17, 24–32.
• Manzo, L.C. i Devine-Wright, P. (2019). Place attachment. W: L. Steg i J.I.M. de Groot (red.), Environmental psychology: An introduction. Hoboken: John Wiley & Sons, 135–143.
• Michaels, C.F. (2003). Affordances: Four Points of Debate. Ecological Psychology, nr 15(2), 135–148. DOI: 10.1207/S15326969ECO1502_3
• Misiak, M. (2018). Między Popradem a Osławą. Tożsamość kulturowo-językowa Łemków w ujęciu etnolingwistycznym. Wrocław: Wy-dawnictwo „Profil”.
• Myga-Piątek, U. (2016). Krajobraz jako autentyk, makieta, hybryda. Rozważania o roli krajobrazu we współczesnej turystyce. Turystyka Kulturowa, nr 1, 47–63.
• Nitkiewicz-Jankowska, A. i Jankowski, G. (2010). Krajobraz kulturowy jako walor turystyczny. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 14, 185–193.
• Plit, F. (2016). Krajobrazy kulturowe w geografii polskiej. Szkice. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG.
• Scannell, L. i Gifford, R. (2010). Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal of Environmental Psychology, nr 30(1), 1–10. DOI: 10.1016/j.jenvp.2009.09.006
• Skoczylas, Ł. (2017). Implanty pamięci społecznej. Socjologiczna teoria w interdyscyplinarnym zastosowaniu badawczym. W: D. Gortych i Ł. Skoczylas (red.), Implanty pamięci społecznej. Teoria i przykłady. Poznań: Wydawnictwo Rys, 13–32.
• Thompson, I. (2003). What use is the genius loci? W: S. Menin (red.), Constructing Place: Mind and Matter. London: Routledge, 66–76.
• Trzeszczyńska, P. (2013). Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Tuan, Y.-F. (1977). Space and Place. The Perspective of Experience. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Wlazło-Malinowska, K. (2012). Światło jako element budujący wymiar duchowy przestrzeni sakralnych w krajobrazach naturalnych i kulturowych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17, 148–161.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2023.410202.26

Biblioteka Nauki

37478689