Filmy dokumentalne a postawy młodzieży. Kultura historyczna w rzeczywistości hybrydalnej

• Authors: Ewelina Wejbert-Wąsiewicz , Anna Matuchniak-Mystkowska

Title variants

EN

Documentary Films and the Attitudes of Youth. Historical Culture in a Hybrid Reality

Abstracts

EN

The subject of the study is the social functioning of documentary films about World War II, produced by the Central Museum of Prisoners of War in Opole and Lambinowice – a form of virtual representation of the history and institution of the historical museum located at the memorial site, where German prisoner-of-war camps, necropolises, musealia and archives are preserved. Selected short films were presented to high school students in a sociological experiment, including a study of the reception of the films, as well as the artistic and historical competence of students. The analysis of artistic communication concerning works of art, the creators and consumers, is set in a broader historical context (the reality of the Second World War), artistic context (characteristics of the documentaries), and social context (family, school, museums, mass media, Internet), determining the transmission of culture, education, upbringing, and socialization.

PL

Przedmiotem badania jest społeczne funkcjonowanie filmów dokumentalnych o II wojnie światowej, zrealizowanych przez Centralne Muzeum Jeńców Wojennych z siedzibą w Opolu i Łambinowicach – forma wirtualnego przedstawienia dziejów oraz instytucji muzeum historycznego mieszczącego się w miejscu pamięci, gdzie zachowane są tereny niemieckich obozów jenieckich, nekropolie, muzealia i archiwalia. Wybrane filmy krótkometrażowe zostały zaprezentowane licealistom w trakcie eksperymentu socjologicznego, obejmującego badanie recepcji filmów oraz kompetencji artystycznej i historycznej uczniów. Analiza komunikacji artystycznej dotycząca dzieł sztuki oraz twórców i odbiorców jest osadzona w szerszym kontekście historycznym (realia II wojny światowej), artystycznym (charakterystyka filmów dokumentalnych), a także społecznym (rodziny, szkoły, muzeów, mass mediów, Internetu), decydującym o transmisji kultury, edukacji, wychowaniu, socjalizacji.

Keywords

PL

filmy dokumentalne; historia II wojny światowej; muzeum realne i wirtualne

EN

documentary films; World War II history; real and virtual museum

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 42
• Issue: 3
• Pages: 143-164

Dates

published

2023

Contributors

author

Ewelina Wejbert-Wąsiewicz

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000267118228

author

Anna Matuchniak-Mystkowska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000151723637

References

• Aumont, J. i Marie, M. (2012). Analiza filmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bańkowski, A. i Grabowski, S. (1999). Semafor 1947–1997. Łódź: Studio Filmowe Se-ma-for.
• Czyżewski, S. (2007). Dokument kreacyjny – gatunek paradoksalny. Pozyskano z: https://edukacjafilmowa.pl/dokument-kreacyjny-gatunek-paradoksalny/ (dostęp: 10.06.2023).
• Dondziarz, M., Jajko, K. i Sowiński, E (2018). Elementarz Wytwórni Filmów Oświatowych. Łódź: WFO.
• Hendrykowska, M. (2014). Historia polskiego filmu dokumentalnego (1896–1944). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Hendrykowski, M. (2018). Dokument po wojnie. Lata 1945–1955. W: M. Hendrykowska (red.), Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945–2014). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Jaskuła, S. (2022). Rzeczywistość hybrydalna. W: L. Korporowicz, A. Knap-Stefaniuk, Ł. Burkiewicz (red.), Słowniki społeczne. Studia kul-turowe. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
• Jazdon, M. (2009). Kino Kazimierza Karabasza. Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Kłoskowska, A. (1972). Społeczne ramy kultury. Warszawa: PWN.
• Kłoskowska, A. (1976). Potoczny odbiór literatury na przykładzie utworów Żeromskiego. Pamiętnik Literacki, nr 67/1, 65–91.
• Kłoskowska, A. (1983). Socjologia kultury. Warszawa: PWN.
• Kopczyński, K. (2019). Kreatywny punkt widzenia w polskim filmie dokumentalnym (2008–2018). Kultura i Edukacja, nr 3, 124–139.
• Korporowicz, L. (2022). Kompetencje komunikacyjne, kulturowe, dialog międzykulturowy. W: W: L. Korporowicz, A. Knap-Stefaniuk, Ł. Burkiewicz (red.), Słowniki społeczne. Studia kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie
• Lubelski, T. (2005). Współczesny polski film dokumentalny. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/artykul/wspolczesny-polski-film-dokumentalny (dostęp: 15.06.2023).
• Matuchniak-Krasuska, A. (1984). O interpretacji obrazu. Socjologiczne studium recepcji malarstwa. Kultura i Społeczeństwo, nr 2, 191–210.
• Matuchniak-Krasuska, A. (2010). Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Matuchniak-Krasucka, A. (2014). Za drutami oflagów. Studium socjologiczne. Opole: CMJW. Matuchniak-Krasucka, A. (2016). Za drutami oflagów. Jeniec wojenny 613 X/A. Opole: CMJW.
• Matuchniak-Mystkowska A., Mystkowski, J., Stanek, P. (oprac.) (2018). Niewola i nadzieja. Korespondencja wojenna Andrzeja i Krystyny Mystkowskich. Opole: CMJW.
• Matuchniak-Mystkowska, A. (2021). Sport jeniecki w Oflagach II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Analiza socjologiczna. Łódź: WUŁ.
• Matuchniak-Mystkowska, A. (2023). Miejsca, ludzie, zdarzenia – wielka historia i społeczność lokalna. Perspektywy Kultury, 40, 125–143.
• Matuszewski, B. (1975). Nowe źródło historii. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1896–1939. Wrocław: Ossolineum, 12–18.
• Morawski, S. (1977). Kultura filmowa młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo COK.
• Ossowski, S. (1966). U podstaw estetyki. Dzieła, t. I. Warszawa: PWN.
• Ossowski, S. (1967). Konflikty niewspółmiernych skal wartości. Dzieła, t. III. Warszawa: PWN.
• Ossowski, S. (1984). O ojczyźnie i narodzie. Warszawa: PWN.
• Oziemska, T. i Drecka-Wojtyczka E. (2000). Oświatówka – 55 lat przygód z filmem krótkim. Łódź: WFO.
• Podsiadło, M. (2013). Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Nau-kowych Universitas.
• Staszczyszyn, B. (2022). Wyrwane z niepamięci – polskie dokumenty found footage. Pozyskano z: https://culture.pl/pl/artykul/wyrwane-z-niepamieci-polskie-dokumenty-found-footage (dostęp: 15.06.2023)
• Sułkowski, B. (1972). Powieść i czytelnicy. Społeczne uwarunkowanie zjawisk odbioru. Warszawa: PWN.
• Sułkowski, B. (2011). „Społeczne ramy kultury” czterdzieści lat później. Pięć modeli komunikacji kulturowej. Kultura i Społeczeństwo, 2–3 (55).
• Szczepański, T. i Kozubek, M. (red.) (2016). Polski film dokumentalny w XXI wieku. Łódź: Wydawnictwo PWSFTViT i Wydawnictwo UŁ.
• Szczurowski, M. (red.) (2004). Dokument filmowy i telewizyjny. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Wallis, M. (1983). Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne. Warszawa: PIW.
• Wejbert-Wąsiewicz, E. (2018). Socjologiczne widzenie filmu i kina. Artykulacje i praktyki w polu socjologii filmu i kina. Przegląd Socjologiczny, 67, 141–169.
• Wejbert-Wąsiewicz, E. (2019). Łódzka szkoła socjologii kultury. Od badań odbioru sztuk werbalnych do sztuk wizualnych. Kultura i Społeczeństwo, 3, 75–92.
• Wejbert-Wąsiewicz, E. (2020). Wybrane problemy pracy kobiet w branży filmowej. W: I. Desperak i M. Krogulec (red.), Miasto pracujących ko-biet. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 137–152.
• Zawiśliński, S. i Wijata, T. (red.) (2013). Fabryka snów. Łódź: TOYA.
• Znaniecki, F. (1973). Socjologia wychowania. Warszawa: PWN.
• Znaniecki, F. (1990). Współczesne narody. Warszawa: PWN.
• Szkatułka z oflagu (2021), V. Rezler-Wasielewska, S. Mielnik.
• Portret z niewoli (2022), V. Rezler-Wasielewska, S. Mielnik.
• Tatusiu, kiedy wrócisz? Polskie rodziny w latach II wojny światowej (2020), R. Kobylarz-Buła.
• Rotmistrz Witold Pilecki (1901-1948), (2020), P. Stanek.
• Kocham, do zobaczenia! Miłość czasu niewoli (2022), A. Czerner i K. Weber.
• Za drzwiami Galerii Uffizi (2021), reż. C. Belz, E. Sánchez Lansch.
• Dzień w Muzeum Orsay (2017), reż. B. Ulmer.
• Innocence of Memmories (2016), reż. G. Gee , wyprodukowany przez katowicki oddział TVP.
• Luwr więcej niż muzeum (2020), reż. P. Legrand.
• Muzeum Ofiar Komunizmu w Waszyngtonie (2022), produkcja Polska Fundacja Narodowa.
• Panie na zamku (2018), reż. W. Walkiewicz.
• Tajemnice wielkiego muzeum (2014), reż. J. Holzhausen.
• lat Muzeum Śląskiego (2019), scenariusz i realizacja M. Dufek.
• Muzeum Drugiej Wojny Światowej (zbiór filmów), https://www.youtube.com/@Muzeum2wojny (dostęp: 01.06.2023).
• Muzeum Powstania Warszawskiego (zbiór filmów), https://www.youtube.com/@1944pl (dostęp: 01.06.2023).
• Muzeum Wojska Polskiego, http://www.muzeumwp.pl/video/ (dostęp: 01.06.2023).
• Polscy sprawiedliwi/Portal Muzeum POLIN, https://www.youtube.com/@PolscySprawiedliwi (dostęp: 01.06.2023).
• Wikipedia, hasło: Polska Kronika Filmowa, https://pl.wikipedia.org/wiki/Polska_Kronika_Filmowa (dostęp: 20.06.2023).
• Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, http://www.wfdif.pl/pl (dostęp: 20.06.2023).
• Wytwórnia Filmów Oświatowych, https://www.wfo.com.pl/ (dostęp: 01.06.2023).

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2023.4203.12

Biblioteka Nauki

37260218